جستجوی مقالات مرتبط با کلیدواژه « قوم شناسی » در نشریات گروه « علوم اجتماعی »

جامعه عشایری ایران از جمله کوچندگان بختیاری، همانند دیگر جوامع، در طول تاریخ حیات خود تغییراتی را در زمینه های اجتماعی-فرهنگی، اقتصادی و اکولوژیکی تجربه کرده است. فیلم های مستند و به ویژه فیلم های مردم نگار یکی از مهمترین ابزارها در شناخت فرهنگ، آداب و رسوم جوامع محسوب می شوند. هدف اصلی این پژوهش تحلیل مردم شناختی تغییرات فرهنگ کوچندگان بختیاری با تکیه بر مقایسه فیلم های مستند ساخته شده در یکصد سال گذشته است. این پژوهش با استفاده از روش تحقیق کیفی با تحلیل محتوای چهار فیلم مستند علف، قوم باد، تاراز و ایلراه با مطالعه اسناد (اسناد مکتوب و فیلم های مستند) طراحی و بر اساس تحلیل محتوای کیفی فیلم ها با استفاده از نماها، تصاویر، میان نوشته ها و گفتار متن فیلم ها انجام گرفته است. یافته ها نشان می دهد زندگی کوچندگان بختیاری با حفظ جنبه های اصلی زندگی کوچندگی یعنی کوچ، تغییرات زیاد و رو به افزایشی را تجربه می کند. این تغییرات را می توان در ساختارهای اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی و نحوه کوچ، حمل و نقل، اسکان، لباس، خوراک، تغذیه، بهداشت و نظام آموزش مشاهده کرد. با وجود این تغییرات، زندگی کوچندگی در بین بختیاری ها تداوم پیدا کرده است. داشتن قلمروهای مرتعی که دارای ارزش های اقتصادی و اجتماعی است و نیز دلبستگی و تعلق خاطری که کوچندگان به نوع زندگی و سرزمین شان دارند موجب تداوم این نوع زندگی شده است.

مقدمه این نوشته ابتدا به نیت توضیح کوتاهی در مقدمه ی رساله برای روشن کردن ابهام برخی واژه های متن آغاز شد که انگیزه ی کمی فراتر رفتن از ظاهر ساده ی موضوع، رفته رفته، موجب گسترش آن شد؛ به طوری که شاید فرمی مستقل برای عرضه گرفته باشد. حرف اضافه ی «یا» در تیتر بالا (که برای تاکید ایتالیک شده) همزمان سه معنی را می رساند: هم، به صورتی توصیفی، از «ترادف» عبارات دو طرفش خبر می هد و هم می تواند «انتخاب» یکی از آن ها را به صورت پرسش مطرح کند که کدام یک از آن دو عنوان را برای نامیدن رشته ی دانشگاهی مورد نظرمان انتخاب می کنیم این یا آن؟ و همچنین می تواند بر تمایزی ناشی از مفهوم «تضاد»، در این امکان انتخاب، دلالت کند: یا این/ یا آن. از این رو ما (من به کمک راهنمایی دیگران و منابعی که یافته ام) نیز، در ادامه، هم انگیزه ی انتخاب مان را توضیح می دهیم و هم به وضعیت حضور و رواج همزمان این دو عنوان در ادبیات علوم اجتماعی کنونی ایران و زبان فارسی، که نوعی ترادف زبانی، امکان انتخاب و تضاد را همزمان ترکیب و تحمیل می کند، اشاره می کنیم.

این مقاله به بررسی سنتی درلرستان می پردازد که طی آن طرفین یک نزاع چنان چه قتل یا نقص عضوی به وقوع بپیوندد با دادوستد مقداری پول یا برخی کالاها و یک یا چند دختر، ترک مخاصمه می کنند. به این سنت خی صل(خون صلح) یا خون بس گفته می شود.
درابتدای مقاله، جغرافیای منطقه، ترکیب قومی و طوایف مختلفی که در آن زندگی می کنند، با نگاهی مختصر بررسی شده اند تا حدود تاریخی و جغرافیایی خی صل مشخص شود. آن گاه، شکل کلی و علل نزاع های محلی در مناطقی که بافت عشیره ای دارند، بررسی شده است و درادامه این بررسی، مقاله به نزاع های منجر به قتل می رسد. مقررات و شکل اجرایی خی صل با توجه به حل مشکل نزاع از طریق ریش سفیدان (روش کدخدامنشی) قابل توضیح است و پس از این توضیح جزئیات مراسم ارایه شده اند. هم چنین اصطلاحات، ضرب المثل ها واقلام غیرنقدی و نقدی رد و بدل شده در این سنت نیز تشریح و سرانجام به مبادله دختران با عنوان خون بس پرداخته شده است. ویژگی های این دختران و شرایط ازدواج با آن ها موضوع دیگر این مقاله را تشکیل می دهد. در نهایت با آوردن موارد مستند تاریخی، تلاش شده است استدلال های مقاله روشن ترشوند. در پایان لازم به ذکر است که، با توجه به تخصص مؤلف (کارگردانی تئاتر) در نگارش مقاله همواره عنصر باورپذیری مد نظر بوده است تا جایی که به لحاظ دستور زبان همه افعال به زمان حال آورده شده اند

در این مقاله تلاش شده است بخشی از فرایند جذب و ادغام تاریخی گروهی از اقوام ترک و عرب تبار در تمامیت فرهنگی ایران تحلیل شود. این تمامیت، خود یک واحد تلفیقی و ترکیبی است که باید آن را حاصل ادغام اقوام و فرهنگ های گوناگون در یک حوزه یگانه دانست. فرهنگ ایرانی تا حد زیادی از این دو قوم به هر دو صورت مثبت و منفی تاثیر پذیرفته و به همین دلیل شناخت چگونگی این تاثیرها در بازشناسی فرهنگ ایرانی پر اهمیت است.
اقوام ترک تبار از سده پنجم هجری تا آغاز عصر پهلوی به طور پیوسته بر حوزه فرهنگی- اجتماعی ایران تسلط نظامی و سیاسی داشته اند و در نتیجه بر تحولات این کشور مؤثر بوده اند. ورود اعراب نیز به حوزه فرهنگ ایرانی، با گسترش دین نوینی همراه بود که تاثیر عمیقی بر ذهنیت و رفتارها داشت و هم چنین از خلال زبان (واژگان، مفاهیم، خط) نیز در ایران تاثیرات زیادی برجای گذاشت که این امر به ویژه از عناصر تعیین کننده و تداوم بخش این فرهنگ به شمار می آید.