جستجوی مقالات مرتبط با کلیدواژه "تشکیک وجودی" در نشریات گروه "فلسفه و کلام"
تکرار جستجوی کلیدواژه «تشکیک وجودی» در نشریات گروه «علوم انسانی»-
بر مبنای اصل تشکیک وجود در حکمت صدرایی، جهان هستی نظامی طولی است که از اعلی علیین تا اسفل السافلین امتداد دارد و هر موجودی، در درجه یی از شدت و ضعف وجودی قرار میگیرد. قبول این مبنا در حکمت صدرایی، در کنار مشاهدات ما در جهان پیرامون از موجودات همعرضی که هیچ رابطه علی معلولی با هم ندارند، مثل یک سنگ و یک درخت، این پرسش مهم را در تاریخ اندیشه بعد از صدرالمتالهین پیش آورد که چگونه میتوان بین این دو حقیقت، جمع نمود. پاسخ به این پرسش، در چهارصد سال گذشته، اختلافهایی مبنایی بین شارحان آثار ملاصدرا پدید آورده است. ما در این پژوهش نشان میدهیم که پذیرش نظام طولی و تشکیکی وجود، منافاتی با پذیرش کثرتهای عرضی ندارد و آنچه در تشکیک وجود صدرایی پذیرفته شده، یک نظام تفاضلی بین همه موجودات است، نه صرفا یک نظام علی معلولی. کلید اصلی فهم ماجرای کثرتهای عرضی در اندیشه صدرایی را باید در ماجرای ارباب انواع و ملحقات آن یافت. صدرالمتالهین در ارایه نظام فیض خود، تاثیر فراوانی از اندیشه سهروردی پذیرفته و از نحوه صدور ارباب انواع، در مجالهای مختلف، دفاع کرده است. ارباب انواع همان عقول عرضی هستند که پذیرش آنها، مساوی است با حل ماجرای کثرتهای عرضی در همه عوالم طولی وجود.
کلید واژگان: کثرت عرضی, تشکیک وجودی, عوالم طولی, عقول طولی, عقول عرضی, ارباب انواع, حکمت صدراییBased on the principle of the gradation of existence in Sadrian philosophy, the world of being enjoys a vertical system that extends from the highest point to the lowest levels, and each existent possesses a specific degree of existential intensity and weakness. The acceptance of this principle in Sadrian philosophy alongside one’s observations in our surrounding world of horizontal existents with no cause-effect relation, such as a stone and a tree, gave rise to an important question in the post-Sadrian period: How can these two truths come together in one place? The responses to these questions during the last 400 years have resulted in some disagreements among commentators of Mullā Ṣadrā’s works. In this study, the authors aim to demonstrate that the acceptance of the vertical and graded system of existence is not in conflict with accepting horizontal pluralities, and what is accepted in Sadrian graded existence is a differential system among all existence and not merely a cause-effect system. The key to the understanding of horizontal pluralities in Sadrian philosophy must be found in the discussion of archetypes and their additions. In presenting his own system of emanations, Mullā Ṣadrā has been greatly influenced by Suhrawardī’s philosophy and defended the quality of the emanation of archetypes at different occasions. Archetypes are the same horizontal intellects the acceptance of which is equal to resolving the problem of horizontal pluralities in all vertical worlds of existence.
Keywords: horizontal plurality, graded existence, vertical worlds, vertical intellects, horizontal intellects, archetypes, Sadrian philosophy -
یکی از مباحث مهم فلسفی، بحث از موجود «مجرد و مادی» است. ارایه تعریفی دقیق از «مجرد» و «مادی»، اثبات وجود آن ها، بیان انواعشان و ارتباط میان مجرد و مادی، از دغدغه های مهم فلاسفه به شمار می رود. در این نوشتار، تلاش شده است تعریف و تحلیلی دقیق از ماهیت و ویژگی های موجودات مجرد و مادی و نظر ویژه ملاصدرا در باب نحوه ارتباط مجرد و مادی به دقت مورد بررسی قرار گیرد. نگارندگان با استناد به آموزه تشکیک وجود در حکمت متعالیه، سعی بر اثبات این مطلب داشته اند که در تفکر صدرایی نمی توان و نباید مرز مشخص و قاطعی مانند مشاییان، میان مجرد و مادی قایل گردید؛ زیرا مجرد و مادی و احکام و ویژگی های وجودی هر یک، بازگشت به مراتب شدت و ضعف در حقیقت واحد هستی داشته و همان طور که در نظام تشکیکی هستی، انفصال وجودی قابل فرض نیست، میان مجرد و مادی نیز علی رغم تباین ماهوی، مرز قاطع و پررنگ وجودی نمی توان قایل شد.
کلید واژگان: مجرد, مادی, تجرد, تشکیک وجودی, ملاصدراOne of the important philosophical issues is the discussion of the “immaterial and material” (existence) being. Providing a precise definition of “immaterial” and “material”, proving their existence, expressing their species, and the relationship between immaterial and material are among the important concerns of philosophers. It has been tried in this article to define and analyze the quiddity and characteristics of immaterial and material beings and also has been tried to examine Mullā Ṣadrā's special opinion precisely on the manner of immaterial and material relation. The author by referring (citing) the doctrine of existential separation in the transcendent theosophy has tried to prove that in Ṣadrā's thought, it is not possible and should not be believed in a clear and definite boundary like the peripatetic, between the immaterial and the material, because the immaterial and the material and the rules and characteristics of existence each of them have a return to the degree of intensity and weakness in the fact of the unity of existence, and as in the system of existential separation, existential discontinuity that is not assumed, neither can be believed a definite and bold existential boundary between the immaterial and the material despite the essential distinction.
Keywords: Immaterial, Material, Incorporeality (Immateriality), Existential separation, Mullā Ṣadrā -
ارتباط انسان با خدا در حالی که یکی مخلوق و بسیار محدود و دیگری خالق و نامتناهی است، یکی از چالش های فکری و فلسفی جدی بشر بوده و هست و دیدگاه ها و نظریات گوناگونی پیرامون آن مطرح شده است. با توجه به مبانی حکمت متعالیه ی صدرایی می توان نظریه ای را با نام «اشتراک معنوی و تشکیک وجودی » طرح نمود؛ در این مشرب فکری قویم معنای اتصاف پذیری خدا به صفات جمال و کمال چون کلام و تکلم خدا این است که خداوند تمامی کمالات وجودی را به کاملترین نحو داراست و صفات سلبیه نیز چیزی جز سلب نقص، یا همان اثبات کمال، نیست. همچنین صفات خدا عین یکدیگر و عین ذات الهی دانسته می شود و باید توجه داشت که «وحدت تشکیکی حقیقت وجود»، اشتراک معنوی صفات الهی با صفات انسانی را در پی داشته و مستلزم اشتراک مصداقی خدا و انسان و افتادن در ورطه ی تشبیه نمی باشد. در مشرب فکری صدرایی و تابعین آن خصوصا علامه طباطبایی در دوره اخیر با تکیه بر «اشتراک معنوی مفهوم وجود» و «تشکیک حقیقت اصیل وجود» و «تفکیک مقام معنا از مقام مصداق» و با توجه به مراتب معنا و کاربرد الفاظ، بر اشتراک اصل معنای صفاتی همچون تکلم، علم، قدرت، حیات و... در انسان و خدا تاکید کرده و انحصار معنا در مرتبه ی مادی و جسمانی غیر صحیح و نامفهوم انگاشته شده است.کلید واژگان: کلام الهی, حکمت صدرایی, تشکیک وجودی, کمال مطلق, زبان بشریThe relationship between God and human beings has been among the philosophical and intellectual complications, since the former is the creator and unlimited and the latter the creature and limited. Based on the principles of Sadras philosophy we can pose a theory called Spiritual Commonality and Existence Doubt. This grounded argument suggests that God has the Jamal and Kamal features or traits and that God perfectly has excellence in existence; negative attributes of God, on the other hand, are only to verify Gods completeness. Gods attributes are the same as his essence. Clearly, doubting the unity of existing essence has the commonality of Gods attributes and human attributes and these are not the same. In Sadras and his followers thoughts, Allameh Tabatabaei in particular, on the bases of virtual commonality existing concept, doubt in reality of existing essence, separation of stance of meaning from stance of example and based on the layers of meaning and usage in vocabulary, the emphasis is on the real meaning of attributes such as science, power, life, etc. in both God and human. Arguably, here the monopolization of meaning on a physical level is regarded as irrelevant.Keywords: Divine Word, Sadra's philosophy, Existence Doubt, Absolute Completion, Human Tongue
-
از مهم ترین و قدیمی ترین مباحث فلسفی عرفانی مطرح در عالم اسلام، بحث معناشناسی کلام خدا است. از ابتدای تاریخ تفکر اسلامی پیوسته در بین اندیشمندان مکاتب مختلف فکری و عقیدتی، این بحث مطرح بوده که با توجه به وضع الفاظ برای امور امکانی و مادی، وقتی لفظ «کلام» خدا بر چیزی اطلاق می گردد، به چه معناست؟ در پاسخ به این سوال، نظریات متفاوتی مثل کلام لفظی از طرف برخی از عدلیه، کلام نفسی از سوی اشاعره، و صفات ذاتی دلالت کننده بر ذات خدا، از جانب برخی از فلاسفه مطرح شده است. نگارنده در نوشتار حاضر با تکیه بر سه اصل بنیادین حکمت صدرایی یعنی اصالت وجود، اشتراک معنوی در مفهوم وجود، و تشکیک در حقیقت وجود، به بررسی ماهیت کلام الهی از منظر مرحوم علامه طباطبایی پرداخته و به این نتیجه رسیده است که کلام خدا عبارت از هر امری است که کاشف از مقاصد الهی است خواه آن امر کاشف، از سنخ الفاظ و اصوات باشد یا از سنخ وجودات خارجی، و خواه از وجودی مادی برخوردار باشد یا از وجودی مجرد.
کلید واژگان: کلام خدا, اشتراک معنوی, تشکیک وجودی, عالم امر, عالم خلقDiscussion of the semantics of word of God is one of the most important and earliest philosophico-mystic discussions in Islamic world. Since early days of Islamic thought, scholars of different schools of thought and ideology has been always argued on the status of words for the possible and material affairs in that what the meaning of the word of God is when attributed to something. To answer this question, different theories have been proposed by scholars including verbal word proposed by some scholars of Adliyyeh, inner word by Asharites, and the inherent characteristics signifyingthe essence of God proposed by group of philosophers. Putting emphasis on three fundamental principles of Sadrian Hekmat i.e. genuineness of existence, spiritual subscription with the meaning of existence, and doubt in the reality of existence, the study investigates the nature of word of God based on Allameh Tabatabaies viewpoint coming to this conclusion that word of God includes any matter discovered from divine intensions, whether the type of that matter is word and sound, the type of external existence, a material or an abstract existence.Keywords: Word of God, Spiritual Subscription, Existential Analogy, the World of Order, the world of Creation -
در پاسخ به این پرسش مهم که آیا می توان با زبانی محدود و بشری، از خدایی نامحدود و متعالی سخن گفت؟ دیدگاه ها و نظریات گوناگونی مطرح شده است. بنا بر دیدگاهی که با نظر به مبانی حکمت متعالیه ی ملاصدرا، می توان آن را نظریه ی «اشتراک معنوی و تشکیک وجودی» نامید، با توجه به اینکه خدا کامل مطلق و قائم بالذات است، اولا معنای اتصاف او به صفات کمال این است که خداوند تمامی کمالات وجودی را به کاملترین نحو داراست و صفات سلبیه نیز چیزی جز سلب نقص، یا همان اثبات کمال، نیست و ثانیا این صفات کمالیه عین یکدیگر و عین ذات الهی دانسته می شود و با توجه به «وحدت تشکیکی حقیقت وجود»، اشتراک معنوی صفات الهی با صفات انسانی مستلزم اشتراک مصداقی خدا و انسان و افتادن در ورطه ی تشبیه نیست. علامه طباطبایی نخست با توجه به تلقی انسانوارانگارانه ی انسان از خدا، مفاهیم دینی را جامع میان نفی و اثبات دانسته و با تکیه بر روایات، بر دیدگاه اثبات بلاتشبیه، تاکید نموده است. آنگاه به عنوان یک فیلسوف پیرو مکتب حکمت متعالیه و به تبع صدرالمتالهین، با تکیه بر «اشتراک معنوی مفهوم وجود» و «تشکیک حقیقت اصیل وجود» و «تفکیک مقام معنا از مقام مصداق» و با توجه به مراتب معنا و کاربرد الفاظ، بر اشتراک اصل معنای صفاتی همچون علم و قدرت و حیات و... در انسان و خدا تاکید کرده و انحصار معنا در مرتبه ی مادی و جسمانی را نادرست دانسته است. هرچند در نظریه ی علامه نیز نوعی تمایل به روش سلبی دیده می شود و معنای ایجابی مشترک میان صفات خدا و صفات انسان، به روشنی بیان نشده است.
کلید واژگان: زبان دین, صفات خدا, تشبیه, تنزیه, کمال مطلق, اشتراک معنوی, تشکیک وجودی -
آیا می توان با زبانی محدود و بشری، از خدای نامحدود و متعالی سخن گفت؟ علامه طباطبایی با توجه به تلقی انسان وارانگارانه انسان از خدا، مفاهیم دینی را جامع میان نفی و اثبات دانسته و با تکیه بر روایات، دیدگاه اثبات بلاتشبیه را برگزیده است. آنگاه با توجه به اینکه خدا کامل مطلق و قائم بالذات است، اولا معنای اتصاف او به صفات کمال را این می داند که خداوند، تمامی کمالات وجودی را به کامل ترین نحو داراست و به تبع صدرالمتالهین، صفات سلبی را نیز چیزی جز سلب نقص یا همان اثبات کمال نمی داند؛ ثانیا این صفات کمالی را عین یکدیگر و عین ذات الاهی می داند. در نظریه علامه، نوعی تمایل به روش سلبی و کمتوجهی به معنای ایجابی مشترک میان صفات خدا و صفات انسان دیده می شود.
کلید واژگان: زبان دین, صفات خدا, تشبیه و تنزیه, کمال مطلق, اشتراک معنوی, تشکیک وجودیCan human language, being of limitations, be used to speak on God, the exalted and unlimited? Answering the question positively and opposing any humanlike apprehension on God, Allameh Tabatabayi has taken religious meanings to comprehend negation and affirmation both and relying on traditions, has adopted Divine qualities to be affirmative and incomparable. Considering God's absoluteness and self-subsistence, he then knows God possessing all existential perfections completely and, following Sadra, considers negative qualities nothing other than negation of imperfection or affirmation of perfection, and considers affirmative qualities just the same, and the same as Essence. In addition, relying on the principles of the unity of the meaning of existence, analogicity of existence, and distinguishing the world of meaning from that of case and regarding the grades of meaning and usage of words, Allameh knows such qualities as knowledge, power and life the same when speaking of God and man. It seems that Allameh has preferred the negative method and paid less attention to affirmative meanings applicable to God and man both. -
در این مقاله سعی شده است تا دیدگاه های یکی از بزرگ ترین فیلسوفان مسلمان درباره تحلیل معنایی اوصاف الهی بیان شود. ملاصدرا، براساس مبانی خود در باب اصالت وجود، تشکیک وجود، اشتراک معنوی مفهوم وجود و...، نتیجه گرفته است که همه اوصاف سلبی خداوند، در حقیقت سلب سلب بوده و همه آنها به سلب امکان از ذات خداوند بازگشت می کنند. همه اوصاف ایجابی نیز گرچه به لحاظ مفهوم با یکدیگر متفاوت هستند، به حسب مصداق واحد بوده و همه آنها به وجود و شدت و کمال وجود قابل ارجاع هستند.
صدرالمتالهین معتقد است که علاوه بر مفهوم وجود، سایر مفاهیم کمالی چون علم، قدرت، حیات و... نیز به معنای واحدی (= به نحو اشتراک معنوی) بر خالق و مخلوقات صدق می نمایند و از این جهت تفاوتی بین خالق و مخلوقات وجود ندارد. اختلاف و تمایز وجودی خالق و مخلوق امری حقیقی بوده و به مقام مصداق بازمی گردد.
صدرا سعی می کند تا با ارائه نظریه «تشکیک» کثرت های مصداقی را با وحدت مفهومی سازگار کرده، توجیهی خردپسند از وحدت در معنا و کثرت تشکیکی در مصداق ارائه دهد. علاوه بر دیدگاه صدرالمتالهین، اشاره ای به دیدگاه حکیم سبزواری و علامه طباطبائی نیز شده است.
کلید واژگان: معناشناسی اوصاف الهی, اشتراک معنوی, تشکیک وجودی
- نتایج بر اساس تاریخ انتشار مرتب شدهاند.
- کلیدواژه مورد نظر شما تنها در فیلد کلیدواژگان مقالات جستجو شدهاست. به منظور حذف نتایج غیر مرتبط، جستجو تنها در مقالات مجلاتی انجام شده که با مجله ماخذ هم موضوع هستند.
- در صورتی که میخواهید جستجو را در همه موضوعات و با شرایط دیگر تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مجلات مراجعه کنید.