جستجوی مقالات مرتبط با کلیدواژه « شالوده شکنی » در نشریات گروه « فلسفه و کلام »

رزم‌نامه بزم‌نامه فردوسی یکی از برجسته‌ترین شاهکارهای ادبی جهان است که پر از نام و سرگذشت پهلوانان، شاهان،‌ نامیرایان، زنان و حتی ضدقهرمانان است؛ و به‌نظر می‌رسد که در این میان برخلاف دیدگاه شارحان شاهنامه، پهلوانان این اثر ارزشمند، چندان هم پهلوان نبوده‌اند و گاه حتی بویی از مرام پهلوانی نبرده‌اند و چنان در خور و خواب و خشم و شهوت غرق شده‌اند که به‌هیچ عنوان شایسته نام پهلوان نیستند. پیوند تهمینه و رستم، نزاع گیو و طوس بر سر تصاحب دختری گریخته از خانه، حیله در کار کردن رستم و کشتن ناجوانمردانه سهراب و... نمونه‌های بارزی هستند که با منش پهلوانی فرسنگ‌ها فاصله دارند و هیچ بعید نیست که اخلاق پهلوانی بزرگ‌ترین گمشده عصر فردوسی بوده باشد؛ به‌ویژه آنکه فردوسی از نظر زمانی، فاصله کوتاهی با علی‌بن ابی‌طالب (ع)، آن سرلوحه حقیقی پهلوانان عالم داشته است؛ و بسیار عجیب به‌نظر می‌رسد که این نکته «اظهر من‌الشمس» تا به امروز از نگاه تیزبین شارحان شاهنامه و بزرگان عرصه ادب فارسی دور مانده است. نگارندگان این مقاله چنین می‌پندارند که عنوان «پهلوان»‌ی که فردوسی در قرن چهارم به برخی از شخصیت‌های شاهکار خویش داده است، مشابه همان عنوان «زاهد»ی است که حافظ در قرن هشتم، دین‌فروشان دنیاپرست را با آن به باد تمسخر گرفته است. این مقاله به شیوه مطالعات کتابخانه‌ای تدوین شده و فارغ از ذکر ویژگی‌های سبکی و زبانی شاهنامه، بر آن است تا با رویکرد شالوده‌شکنی، تنها گوشه‌هایی از خصایص پهلوانان شاهنامه را بیان کرده و به اثبات این نکته بپردازد که فردوسی به ریشخند برخی از شخصیت‌های شاهکار ادبی خود را «پهلوان» نامیده است؛ همان‌گونه که حافظ از سر درد، ریاکاران عصرخویش را زاهد و محتسب خوانده است.