جستجوی مقالات مرتبط با کلیدواژه "معد" در نشریات گروه "فلسفه و کلام"
تکرار جستجوی کلیدواژه «معد» در نشریات گروه «علوم انسانی»-
علت اعدادی یا معد در فلسفه اسلامی به عنوان علت غیرحقیقی شناخته می شود که معلول هیچ وابستگی وجودی به آن ندارد، ولی زمینه ساز پیدایش معلول است. حقیقت و ویژگی های علت اعدادی کاملا روشن نیست. فلاسفه اسلامی مباحث مجمل و پراکنده ای در مورد آن مطرح کرده اند؛ اما به طور منسجم و مفصل به آن نپرداخته اند. در این مقاله تلاش می شود با مراجعه به منابع اصیل فلسفه اسلامی ابعاد مختلف این موضوع در یک ساختار منسجم بیان و نقش معد در پیدایش امور مادی تبیین شود. طبق یافته های این پژوهش، معد بنا بر اصطلاح رایج، زمینه ساز پیدایش معلول است؛ به این صورت که ماده را برای دریافت صورت جدید آماده و استعداد صورت جدید را در آن ایجاد می کند. با اینکه علت اعدادی با علت حقیقی تفاوت هایی دارد، مانند اینکه معیت و سنخیت علی- معلولی در آن ضرورت ندارد، اما فرآیند اعداد برای حدوث هر امر طبیعی ضرورت دارد. بدون اعداد معد، هیچ شی مادی برای تبدیل به شی جدید ترجیحی ندارد و ایجاد بدون اعداد در عالم ماده مستلزم ترجیح بلامرجح است. با عنایت به اینکه حقیقت اعداد همان تحریک ماده برای برای نزدیک شدن به امکان استعدادی است، هر معدی ضرورتا صرفا مادی یا نفسی است که با ماده در ارتباط است.
کلید واژگان: علت اعدادی, معد, علت طبیعی, طبیعت, مادی, امکان استعدادیPhilosophy, Volume:19 Issue: 2, 2022, PP 213 -230Preparatory cause or the preparator is known in Islamic philosophy as an unreal cause on which the existence of the effect is not dependent, rather, it prepares the ground for the appearance of the effect. The nature and characteristics of the preparatory cause are not quite clear, as Muslim philosophers have addressed it very briefly and intermittently, rather than thoroughly and systematically. Consulting the primary sources of the Islamic philosophy, this article tries to provide a systematized account of the subject, in which the role of preparatory cause in the genesis of material beings is explained. According to the findings of this research, the preparator, as commonly understood, prepares the way for the emergence of the effect through making the matter prepared to take on a new form. Despite the differences between preparatory and real causes, such as the necessity of simultaneity and homogeneity between cause and effect in the latter and the unnecessity of these characteristics in the former, the emergence of any natural being is inevitably contingent on a prior process of preparation. Without this process of preparation, no material thing is preferred for turning into a new thing. This means that creating without the prior preparation amounts to preferring without any preference. Knowing that the nature of preparation is moving the matter toward the dispositional contingency, preparators are to be either material or souls that are in some relation to matter.
Keywords: Preparatory Cause, Preparator, Natural Cause, nature, matter, Dispositional Contingency -
تلقی مشهور از علل ناقصه همان علل چهارگانه ارسطویی است. اما برخی متفکران افزون بر علل چهارگانه، علل دیگری چون «معد»، «شرط» و «عدم مانع» را از زمره علل ناقصه بر شمرده اند. برخی بر علیت «معد»، «شرط» و «عدم مانع» به عنوان علت ناقصه، دلایلی را ذکر می کنند. مقاله می کوشد نشان دهد از آنجا که «معد» قابل انفکاک از معلول است نمی توان آن را به عنوان علت در نظر گرفت؛ چرا که علت و معلول بدون یکدیگر قابل فرض نیستند. از سوی دیگر قائلان به حصر عقلی علل اربعه، «شرط» و «عدم مانع» را بازگشت به علت فاعلی یا علت مادی می دهند؛ چراکه یا متمم فاعل اند و یا قابل، و نمی توان آنها را به عنوان علل مستقل در کنار علل اربعه در نظر داشت. اما از آنجا که اساسا استقلال علی در علل ناقصه امکان پذیر نیست؛ نمی توان این مبنا را پذیرفت. در ثانی علت غائی به عنوان یکی از علل اربعه، نقشی جزء متممیت فاعل ندارد و بر این اساس نمی توان آن را به عنوان قسمی از علل ناقصه دانست. اشکال دیگر بر علیت «عدم مانع» آن است که امر عدمی نمی تواند بر امر وجودی تاثیر گذار باشد؛ اما از آنجا که «عدم مانع» بازگشت به امر وجودی دارد، می توان آن را در کنار «شرط» به عنوان یکی از اقسام علل ناقصه برشمرد.
کلید واژگان: علیت, توقف, مدخلیت, علت ناقصه, معد, شرط, عدم مانعCommon idea of partial causes is Aristotelian four causes. Yet, some thinkers have known other causes such as preparer, mu`idd, condition and lack of obstacle to be partial causes. Philosophers of the common Aristotelian idea have given some arguments against this view. In the paper, it is argued that the preparer may not be counted a cause; since contrary to cause and effect, it is separate from cause. Again, those of common idea have known the condition and the lack of obstacle as parts of the agent or the material cause; since they complete either the former or the latter and, therefore, they may not be considered as free causes. In other words, one may not agree with the principle, for freedom of causality is not possible in the case of partial causes. As for the cause of purpose as one of the four, there cannot be found any other effect for it except completing the causality of the agent and, therefore, it may not be counted as partial cause. Again, one can argue against causality of the lack of obstacle as it is nonexistential and, therefore, it is of no existential effect. Yet, as we know, by lack of obstacle is meant an existential thing and with this consideration, it can be counted as a partial cause.
Keywords: causality, dependence, effectuality, partial cause, preparer, ground, lack of obstacle -
اندیشه ساعت ساز لاهوتی یا خدای ساعت ساز تصویر ی نادرست از خدا است که از دیرباز کم و بیش در ذهن بشر وجود داشته است و در دو سده اخیر، به دنبال نظریات جدید علمی، رواج یافته است. در این مقاله این اندیشه بررسی می شود. بدین منظور، ابتدا ساعت ساز لاهوتی تصویر شده است و سپس با توضیح دقیق استدلالی که به چنین تصویری منجر شده و تحلیل آن و بررسی مقدمات آن نشان داده شده است که این استدلال، که از نوع تمثیل است منطقا عقیم است و به اصطلاح قیاسی است مع الفارق و بنابراین نتیجه ای که از آن گرفته شده است عقلا قابل قبول نیست.
کلید واژگان: ساعت ساز لاهوتی, حرکت جوهری, صورت و ماده, فاعل, معد, خدا
- نتایج بر اساس تاریخ انتشار مرتب شدهاند.
- کلیدواژه مورد نظر شما تنها در فیلد کلیدواژگان مقالات جستجو شدهاست. به منظور حذف نتایج غیر مرتبط، جستجو تنها در مقالات مجلاتی انجام شده که با مجله ماخذ هم موضوع هستند.
- در صورتی که میخواهید جستجو را در همه موضوعات و با شرایط دیگر تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مجلات مراجعه کنید.