به جمع مشترکان مگیران بپیوندید!

تنها با پرداخت 70 هزارتومان حق اشتراک سالانه به متن مقالات دسترسی داشته باشید و 100 مقاله را بدون هزینه دیگری دریافت کنید.

برای پرداخت حق اشتراک اگر عضو هستید وارد شوید در غیر این صورت حساب کاربری جدید ایجاد کنید

عضویت

جستجوی مقالات مرتبط با کلیدواژه « تعارض علم و دین » در نشریات گروه « فلسفه و کلام »

تکرار جستجوی کلیدواژه «تعارض علم و دین» در نشریات گروه «علوم انسانی»
  • محمدکاظم شاه آبادی*، سرباز روح الله رضوی، سید حسن اسلامی اردکانی

    با انتشار نظریه تکاملی داروین (فرگشت)، ابتدا در دنیای مسیحیت سپس در جهان اسلام چالش بزرگی میان علم و دین به وجود آمد و در نتیجه اندیشمندان مسلمان ناگزیر از بیان رویکرد خود در این موضوع شدند. در این مقاله سعی شده است مهمترین موضعگیری های علمای مسلمان از اولین رویکرد ها که هم عصر داروین بوده تا نظرات معاصرین را جمع آوری نماید. به صورت کلی می توان این رویکردها را به سه دسته تقسیم نمود: الف) گروهی که نظریه تکامل را کاملا رد کرده اند، ب) گروهی که هر چند آن را به صورت مطلق نپذیرفته اند و نقدهای جدی به آن دارند اما راهی برای قبول آن باز نموده و یا برای آن استثناء قائل شده اند و ج) گروهی که آن را کاملا تایید نموده اند. بررسی این آرا نشان می دهد که اولا موضع و بحث بر سر نظریه داروین کماکان جریان داشته و کنکاش علمی در این باره هنوز مسدود نگشته و ثانیا از میان سه دسته نظرات فوق الذکر، اندیشمندان مسلمان بیشتری رجحان به سوی دیدگاه دوم داشته اند و تلاش کرده اند راهی برای قبول این نظریه در کنار باورمندی به نصوص و باورهای دینی باز بگذارند و البته از پذیرش قطعی این نظریه اجتناب کنند.

    کلید واژگان: نظریه تکامل داروین, فرگشت, اندیشمندان مسلمان, تعارض علم و دین}
    Mohammad Kazem Shah Abadi *, Sabraz Rouhollah Razavi, Seyyed Hasan Eslami Ardakani

    Darwin's theory of evolution caused a great challenge between science and religion firstly among the Christians and aftermath Muslims. As a result, Muslim thinkers were forced to express their approach on this controversial issue. In this article, an attempt has been made to collect the stands of Muslim thinkers from late 19th century to the contemporary era in order to observe the possible changes in their stands towards the Darwin’s theory of evolution. There have been different approaches towards the theory throughout less than a couple of centuries that can be divided into three categories:• Those who completely rejected the theory of evolution finding it in a total contradiction with Islam • Those who have not accepted it absolutely having serious criticisms of it, meanwhile believing that there is way to accept the theory with some exceptions• Those who have fully accepted the theory and find no contradiction between the Darwin’s theory and IslamSurveying these opinions and stands during the mentioned period shows that: Firstly, the debate on Darwin's theory is still going on and currently there is no absolute hegemony of one of the above mentioned stands on others. Secondly, as moving towards the contemporary era, more Muslim thinkers are preferring the second point of view, believing that there is a way to accept the theory with some exceptions of course.KeywordDarwin's theory of evolution, evolution, Muslim thinkers, science and religion, Islam and religion

    Keywords: Darwin', s theory of evolution, Evolution, Muslim Thinkers, Science, Religion, Islam, religion}
  • جواد گلی، یوسف دانشورنیلو *

    در جهان اسلام، مکتب علامه طباطبایی و نومعتزلیان دو جریان برجسته‌ای هستند که برای حل تعارض ادعایی علم و دین شیوه‌هایی را ارایه کرده‌اند. یکی از برجسته‌ترین شیوه‌های آنان، شیوه‌های رفع تعارض ناظر به زبان دین است. نومعتزلیان مدعی هستند، شیوه‌هایشان در این زمینه کارآمد است، ولی شیوه‌های مکتب علامه طباطبایی برای رفع تعارض کارایی ندارد. طرفداران مکتب علامه نیز شیوه‌های نومعتزلیان را ناسازگار با دین تلقی می‌کنند. برای ارزیابی دعاوی مزبور، ضروری است شیوه‌های رفع تعارض ناظر به زبان دین، با نظر به آثار هر دو جریان فکری به تفصیل بیان شده و مورد بررسی تطبیقی قرار گیرد. هر چند در ظاهر، برخی راهکارهای هر دو گروه، مانند زبان ادبی یا زبان قوم تلقی کردن تعبیر متن دینی دارای تعارض با نظریات علمی، مشترک است، اما به‌جهت اینکه در مکتب علامه، استفاده از این شیوه‌ها مشروط به وجود قرینه نقلی یا عقلی قطعی است، ولی برخی نومعتزلیان این شیوه را به اکثر یا تمامی متون دینی تعمیم می‌دهند. در واقع شیوه‌های زبان دینی این دو گروه متفاوت است.

    کلید واژگان: مکتب علامه طباطبائی, نومعتزله, تعارض علم و دین, زبان دین}
  • میثم اکبرزاده*، صفورا چگینی

    استاد مطهری، اسلام شناس و متاله معاصر، از جمله متفکران و محققانی است که با رویکرد «گزینشی» به مساله «علم» و «دین» پرداخته (همانند بحث از نظریه تبدل انواع) و سعی کرده با رویکردی متفاوت و متعادل، با روش عقلانی – فلسفی و با وضوح بخشیدن به مسایل و موضوعات دینی به داوری و بررسی ارتباط این دو بپردازد، چرا که معتقد بود مشکلات جامعه بشری نو می شود و مشکلات نو، راه حل نو می خواهد .هرچند تعاریف مختلفی از دین و علم ارایه شده است؛ لکن در این بحث، مقصود استاد از دین، «دین اسلام» و از علم، «علوم تجربی» می باشد.استاد مطهری، علاوه بر اعتقاد به هماهنگی و همگرا بودن علم و دین، و در برخی موارد نیز بر مکمل و متمم بودن آنها تاکیدذ می نماید. استاد مطهری در بحث تعارض علم و دین، ضمن اعتقاد به «توهم بودن تضاد میان اصل خلقت با ترانسفوریسم » از منظر جهان بینی، بیان می کند که اصل توحید و اصل تکامل، موید و مکمل یکدیگر می باشند؛ همچنین برای رفع تعارض ظاهری در بعد تعارض در محتوی، ضمن قایل شدن به سمبلیک بودن زبان وحی در داستان آدم، معتقد به تفکیک علم و دین از حیث زبان شناسی شده اند.

    کلید واژگان: مطهری, علم و دین, تعارض علم و دین, ترابط علم و دین, زبان سمبلیک}
    Meysam Akbarzadeh*, Safoura Chegini

    Professor Motahari, a contemporary Islamic scholar is a Thinker and scholar who, with a selective approach, addresses the issue of "science" and "religion" (As in the discussion of the theory of the transformation of types) And tried to Different and balanced approach By the rational-philosophical method And with Clarify religious issues To judge and relate these two, Because he believed that the problems of the human community would be new and that new problems would require a new solution.Although different definitions of religion and science are presented ; But in this discussion, The purpose of the Professor is from religion, "the religion of Islam," and from science, "experimental science" .Professor Motahhari, in addition to believing in the harmony and convergence of science and religion, and in some cases, emphasizes complementarity and complementarity.Professor Motahari discusses the conflict between science and religion, while believing in the "illusion of the contradiction between the principle of creation and transformation" from the perspective of the worldview, Expresses that the principle of monotheism and the principle of evolution, confirm and complement each other; also to resolve the apparent conflict in the dimension of conflict in the content, while emphasizing the symbolism of the language of revelation in the story of Adam, believes in the separation of science and religion from the point of view of linguistics have became.

    Keywords: Motahari, Science, Religion, Conflict of Science, Relationship of Science, Symbolic Language}
  • علی صادقی، مرتضی فتحی زاده
    پس از آنکه در قرن هفدهم میلادی مدعای تعارض علم جدید و دین، در بستر مناقشات میان احکام نجوم جدید و آموزه های کتاب مقدس مسیحی، شکل گرفت، داروینیسم سربرآورده در قرن 19 جبهه جدیدی گشود و بر آتش تعارض در بسترمناقشه میان آفرینش گرایی، به منزله یکی از آموزه های اصلی کتاب مقدس مسیحی،و تکامل گرایی زیست شناختی دامن زد و مدعی شد که این آموزه دینی استحکام و اتقان علمی ندارد. ریچارد داوکینز، به عنوان یکی از مدافعان پر سر و صدای داروینیسم، نیروهای کور طبیعی را برای توضیح پیدایش انسان کافی دانست و به بی نیازی از خدا حکم کرد. پلنتینگا، ضمن کوشش برای صورت بندی تکامل باوری، دو مدعای اصلی تکامل باوری، یعنی «تصادفی» بودن تکامل و همچنین مدعای منشا مشترک، را به چالش می گیرد و تاکید می کند که نتایج مورد نظر تکامل باوران به طور خاص، و مدعیان تعارض علم و دین به طور عام، نه برعلم، بلکه بر پایه ترکیبی از علم و طبیعت گرایی متافیزیکی استوار است.اوافزوده طبیعت گرایی متافیزیکی به علم را نه پذیرفتنی می داند و نه ذاتی تبیین های علمی،بلکه علم جدیدرا با باورهای دینی سازگارتر می پندارد.
    کلید واژگان: تعارض علم و دین, تکامل باوری, پلنتینگا, داوکینز, طبیعت گرایی متافیزیکی}
  • علی شهبازی، رسول رسولی پور، علی الله بداشتی
    الحاد جدید وصف جریانی است که در دهه نخست قرن حاضر، با انتشار سلسله ای از کتاب های پرفروش و در واکنش به حملات تروریستی برخی افراطیون دینی، به عرصه افکار عمومی آمد. این جریان هرچند ریشه در گذشته دارد و مبانی و مفروضات آن همان مبانی و مفروضات ملحدان گذشته است، با اتخاذ رویکردی بسیار خصمانه، به جریانی توفنده و جدید علیه دین و دین داران تبدیل شد. سخنگویان، و به اصطلاح پرچمداران آن عبارت اند از داکینز، دنت، هریس، و هیچنز. برخی از این ملحدان پیش تر به عنوان یک طرح کلان دست به عمومی و همه فهم کردن علومی چون زیست شناسی، به ویژه نظریه فرگشت و انتخاب طبیعی، زده بودند و اینک از آن جهت حمله به باورهای دینی استفاده می کنند. آنها در نقد خود به جای تکیه بر استدلال یا نقد دلایل و براهین مومنان، رویدادهای تاریخی و نیز رفتار و کردار برخی گروه های تندرو دینی، به ویژه اسلامی، را معیار داوری خود درباره دین و خداباوری می دانند. همچنین ملحدان جدید بدون آن که مبانی و تکیه گاه های خود را اثبات کنند، با تکیه بر آنها چنین وانمود می کنند که باورهای دینی اموری فرگشتی است و در نتیجه می توان با توجه به این نظریه و نیز با تکیه بر جهان بینی طبیعت گرایانه آن باورها را تبیین تجربی و طبیعی کرد. در این مقاله با توجه به دیدگاه های منتقدان آنها، اعم از خداباور و الهی دان و خداناباور، نشان داده ایم که اولا طبیعت گرایی آن گونه که این ملحدان از آن می گویند و بر آن تکیه می کنند، یک نظریه علمی نیست، بلکه در واقع نوعی جهان بینی و نگرشی مابعدالطبیعی است. ثانیا ملحدان در همین موضع مرتکب خطای آشکاری می شوند و آن خلط معانی گوناگون طبیعت گرایی است. ثالثا بر خلاف نظر آنها میان علم و دین تعارضی نیست، بلکه اگر تعارضی هست به قول پلنتینگا میان طبیعت گرایی و علم است.
    کلید واژگان: الحاد جدید, نظریه فرگشت, انتخاب طبیعی, تعارض علم و دین}
    Ali Shahbazi, Rasoul Rasoulipour, Ali Allahbedashti
    This article deals with the New Atheism as one of the most important anti-religious currents in the present day. It came to the surface of public opinion during the first decade of this century. Its spokesmen, in the first place by popularizing the natural sciences, and then by leaning on a naturalistic worldview, and finally under the pretext of terrorist attacks and the behavior of some religious fundamentalists and religious extremist currents, launched a strong attack against religion and religious beliefs. With the same approach, they are emphasizing on the conflict between science and religion, and see the theory of evolution and its most important component, natural selection, enough to explain everything. In contrast, according to the theologies of Abrahamic religions, we can insist on the compatibility of science and religion. So we can find that these religions not only insist on the importance of the reason and intellectual thinking, but also use the achievements of the reason in natural sciences and scientific theories.
    Keywords: New Atheism, Theory of Evolution, Natural Selection, Religion, Science}
  • جواد گلی
    علامه طباطبائی دیدگاه تعارض میان علم و دین را مردود می داند و معتقد است که علم و دین با یکدیگر سازگار می باشند. او برای اثبات دیدگاه مزبور، با ارائه شیوه هایی به حل تعارض ظاهری در مواردی پرداخته که موهم ناسازگاری علم و دین می باشند یا مدعیان تعارض علم و دین به آنها استشهاد کرده اند. هدف مقاله، ارائه شیوه های رفع تعارض از دیدگاه علامه طباطبائی است. بدین منظور، با مراجعه به آثار علامه طباطبائی به استقصا و دسته بندی شیوه های رفع تعارض علم و دین پرداخته ایم. شیوه های حل ناسازگاری علم و دین از نگاه علامه طباطبائی به دو دسته شیوه های رفع تعارض ناظر به علم و ناظر به دین تقسیم می شود و شیوه هایی مانند فرضیه انگاشتن دیدگاه های علمی معارض و ارائه تفسیر دینی از نظریه علمی در دسته اول، و طولی دانستن رابطه میان علل مجرد و علل مادی و تمثیلی تلقی کردن تعبیر متن دینی در دسته دوم قرار می گیرد.
    کلید واژگان: علامه طباطبائی, علم, دین, تعارض علم و دین, شیوه های رفع تعارض علم و دین}
    Javad Goli
    Allamah Tabatabaii refutes the view that science conflicts with religion and believes in their harmony. To prove his view, he provides some methods to resolve the claimed conflict between religion and science, and criticizes and rejects the arguments offered by proponents of the conflict. The present paper seeks to provide the methods of resolving the conflict from Allamah Tabatabaii's view. To this end, it reviews and classifies the methods of resolving the conflict through referring to Allamah Tabatabaii's works. According to Allamah Tabatabaii, the methods of resolving the conflict are divided into two groups: the methods of resolving conflicts related to science and the methods of resolving conflicts related to religion. Such methods as taking conflicting scientific views as assumptions and providing a religious interpretation for a scientific theory are categorized in the first group, and taking the relationship between immaterial and material causes as a longitudinal one and regarding the interpretation of religious texts as allegorical are categorized in the second group.
    Keywords: Allamah Tabatabaii, science, religion, conflict between science, religion, the ways of resolving the conflict between science, religion}
  • حسن یوسفیان*
    ابزارانگاری در علم به دیدگاهی اشاره دارد که نظریه های علمی را چیزی جز ابزاری برای پیش بینی نمی داند. برخی رد پای این دیدگاه را در آثار افلاطون و ارسطو جست وجو کرده اند؛ اما غالبا پیشگامان این نظریه را کشیشانی می دانند که برای دفاع از آموزه های دینی، به اندیشه فرضیه انگاری گزاره های علمی روی آوردند. جرج بارکلی و پی یر دوهم را می توان از مدافعان این دیدگاه به شمار آورد. بیشتر ابزارانگاران جدید تنها در واژه های نظری (ترم های تئوریک) این رویکرد را برمی گزینند و قانون های علمی را ابزاری نمی دانند. ابزارانگاری با بسیاری دیگر از مکاتب علمی فلسفی (مانند پوزیتیویسم، قراردادگرایی، پراگماتیسم و مکتب تحلیل زبانی) پیوند نزدیکی دارد و میان آنها دادوستد هایی برقرار است. برخی با تمسک به این نظریه، تعارض ظاهری میان علم و دین را به این گونه بر طرف می کنند که گزاره های علمی (برخلاف آموزه های دینی) اساسا از واقعیتی حکایت نمی کنند.
    کلید واژگان: ابزارانگاری, ترم های تئوریک, تعارض علم و دین}
    Hasan Usofian*
    Instrumentalism (in the science) refers to a view that considers scientific theories as nothing more than instruments for prediction. Sometimes the traces of this attitude have been searched in the writings of Plato and Aristotle; but mostly the pioneers of the theory have been thought to be the priests who regarded the scientific propositions as mere hypothesis, in order to defend religious doctrines. George Berkeley and Pierre Duhem, among others, can be accounted the defenders of this view. Most of the new instrumentalists choose this approach only in theoretical terms; they do not regard scientific laws as instrumental. Instrumentalism has close relationship with many other scientific schools of philosophy (like positivism, conventionalism, pragmatism, and linguistic analysis school) and they have bargain with each other. Some people resorting to this theory, resolve the apparent conflict between science and religion by saying that the scientific propositions (as opposed to religious doctrines) represent no reality at all.
    Keywords: Instrumentalism, Religion, science conflict, Theoretical terms}
  • رسول رسولی پور*، روح انگیز جلوخانی
    متالهان بسیاری در سالهای اخیر کوشیده اند مساله تعارض علم و دین را حل کنند. در این میان، آلوین پلانتینگا، فیلسوف کالوینیست آمریکایی، تعارض علم و طبیعت گرایی را چونان راهی برای حل این مساله مطرح می کند. کوشش پلانتینگا بیشتر ناظر به بررسی و ارزیابی مصادیق تعارض ادعایی است؛ هر چند در خلال این مباحث و برای برونرفت از چالش های موجود، بخشی از مبانی جهان شناسی، معرفت شناسی و روش شناسی علم معاصر را نیز به نقد می کشد. پنداشت تعارض علم و دین، به زعم پلانتینگا، برآمده از تفسیر غلط و زیاده خواهانه از علم، و تصاویر مبالغه آمیز از مصادیق تاریخی و نمونه های تعارض است. او مدعی است بواقع رویارویی و تعارضی میان علم و دین وجود ندارد (مانند تعارض مطرح شده میان آموزه های خلقت در سفر پیدایش و نظریه تکاملی داروین) یا اگر تعارض واقعی باشد، سطحی است (مانند تعارض مطرح شده میان باور مسیحی و نظریه های مشخصی در روان شناسی تکاملی و نقد تاریخی کتاب مقدس)، بلکه ناسازگاری واقعی میان دین و طبیعت گرایی است.
    کلید واژگان: تعارض علم و دین, طبیعتگرایی روش شناختی, طبیعت گرایی هستی شناختی, پلانتینگا}
    Rasoul Rasoulipour*, Rouhangiz Jeloukhani
    In recent years, many theologians have tried to solve the problem of conflict between science and religion. Alvin Plantinga is a well-known American Calvinist philosopher who proposed the conflict between science and naturalism as a solution to this problem. He mainly tries to evaluate the seemingly conflict examples, and meanwhile he partly criticize the foundations of the contemporary cosmology, epistemology and scientific methodology in order to solve the challenge. The conflict assumption, according to Plantinga, comes from the wrong interpretations of science, its naturalistic methodology and the exaggerated pictures of the historical conflict examples. Indeed, he claims that there is no real conflict between religion and science, and the seemingly conflict between them is superficial, i.e., there is no factual inconsistency between religion and science, but the real conflict is between science and naturalism.
    Keywords: Conflict between science, religion, methodological naturalism, ontological naturalism, planting}
  • مصطفی اسلامی
    انسان با پیشرفت روزافزون علوم، با سوالاتی درباره رابطه این علوم با دین مواجه می شود. ترابط میان «علم و دین» از جمله مسائلی است که مورد توجه اندیشمندان قرار گرفته است. این تحقیق بر آن است که رابطه علم و دین را از نگاه علامه طباطبائی بررسی نماید و با تتبع در آثار ایشان، مباحثی را که درباره این موضوع مطرح کرده اند، استخراج، تنظیم و سپس توصیف و تحلیل کند. ایشان معتقد است علم و دین روابط متقابلی با هم دارند؛ شکوفایی علم و دانش در تمدن های جهان، مرهون تدابیر و تشویق های دین است و علم نیز در تحکیم باورهای دینی سهم بسزایی بر عهده دارد. علامه با انکار تعارض واقعی میان علم و دین، برای رفع تعارضات ظاهری پیش آمده، راه حل هایی را ارائه می کند. ایشان عمده این تعارضات را با تقدم گزاره های قطعی بر ظنی و یا از طریق تمایز قلمرو علم و دین، رفع می نماید و در بسیاری از موارد با تبیین و تفسیر صحیح از آموزه های دینی، عدم تعارض واقعی میان علم و دین را نشان می دهد.
    کلید واژگان: علم, دین, فلسفه, علم دینی, علامه طباطبائی, رابطه علم و دین, تعارض علم و دین}
    Mostafa Islami
    The question of the relationship between science and religion has been of the special concern of thinkers. This research seeks to investigate the relationship between science and religion from the view of Allamah Tabatabai. He believes that there is a mutual relationship between religion and science; the florescence of science and knowledge in the world is indebted the positive contribution of religion, and science has an important role in the consodolation of religious beliefs. Rejecting the idea that there is a real conflict between science and religion, Allamah offers solutions for the elimination of apparent conflicts. He removes most of these conflicts by preferring definite propositions to conjectural propositions or by distinguishing between the realm of science and that of religion. In many cases he offers obvious explanation of religious teachings to show that there is no contradiction between science and religion.
    Keywords: science, religion, philosophy, religious science, Allamah Tabatabai, the relationship between science, religion, the conflict between science, religion}
  • محمد علی اکبری، مرتضی واعظ جوادی
    تعارض علم و دین، یکی از موضوعات همچنان بحث برانگیز، در میان پژوهشگران عرصه دین است. مقصود از علم، علم تجربی و مقصود از دین، مجموعه معارفی است که پیامبر خدا با یافت حضوری به آن دست یافته است و ما با عقل یا نقل، در پی فهم آن هستیم. در نظریه آیت الله جوادی آملی، با اثبات الهی و دینی بودن (به معنای عام) تمام داده های تجربی (داده های یقینی یا اطمینان آور) و اثبات دینی بودن (به معنای خاص) داده های تجربی مربوط به حیطه عمل مکلفان، و وجود راه حل های اصولی برای رفع تعارض ظاهری بین یافت های تجربی و دینی، مساله تعارض علم و دین به صورتی بدیع، حل شده است. رسیدن به این نتیجه، مرهون مقدماتی است که به عنوان مبانی فهم نظریه ایشان، دانستنش ضروری است. این نوشتار، تلاشی است در تبیین برخی از اصول موضوعه ای که ما را در فهم نظریه مورد بحث، یاری می کند. با توضیح برخی از مبانی حضرت استاد، روشن می شود که بسیاری از اشکالاتی که بر نظریه ایشان گرفته می شود، ناشی از توجه نداشتن به مبانی فکری ایشان است.
    کلید واژگان: دین, تعارض علم و دین, علمی دینی, عقل ونقل, دانشگاه اسلامی}
    Mohammad Ali Akbari, Morteza Vaeze Javadi
    The conflict between science and religion is still one of the controversial issues among researchers. What is meant here by science is the experimental science and what is meant be religion is the collection of teachings that the Messenger of Allah (may Allah bless him and his descendants) reached through intuition and we try to understand them through traditions or intellect. The approach presented by Ayatollah Jvadi Amoli’s has effectively solved the problem of the conflict between science and religion، by proving that all the experimental data (certain or reliable data) are divine and religious (in the general sense of the words) and that the experimental data related to the practical domain of the responsible individuals are also religious (in the specific sense of the word)، and also by proving the existence of fundamental solutions for the elimination of the apparent confliction of the experimental and religious findings. Achieving such a result was only possible due to some premises that are fundamental to the understanding of his approach; this paper is an attempt to explain some of the principles of the issues that would help understand the aforementioned approach. The explanation of some of the principles of Ayatollah Javadi Amoli’s approach will clarify the fact that some of the critiques that are leveled against his approach are due to inattention to his intellectual principles.
    Keywords: the confliction of science, religion, religious knowledge, Ayatollah Javadi Amoli's approach, intellect, tradition, Isalmic university}
  • محمدصادق زاهدی*، سیداحمد ثمره هاشمی
    با پیدایش نهضت علمی و پیشرفت علوم تجربی، چالش های فراوانی میان علم و دین پدید آمده و دیدگاه های متفاوتی درباره نسبت میان آن دو ارائه شده است. علاوه بر دیدگاه تعارض (conflict) که علم و دین را دو امر ناسازگار می انگارد، دیدگاه های دیگری نیز در تبیین این رابطه ارائه شده است که ازجمله می توان به دیدگاه تمایز (contrast)، دیدگاه تلاقی (contact) و دیدگاه تایید (confirmation) اشاره کرد. مرتضی مطهری و مهدی بازرگان، به عنوان دو اندیشمند مسلمان با دو رویکرد متفاوت، در نشان دادن عدم تعارض میان علم و دین اهتمام داشته اند. مطهری با تحلیل پیش فرض های فلسفی، در پی حل تعارضات ادعاشده میان علم و دین است. او دین را موید علم دانسته و انسان را نیازمند هر دو می داند. بازرگان با استفاده از یافته های علوم تجربی، سعی در توجیه علمی آموزه های دینی داشته و می کوشد آن ها را مطابق دستاوردهای علمی نشان دهد. به باور او، علم و دین دارای دستاوردهای مشابه اند. آرای بازرگان درباره رابطه علم و دین در اواخر عمرش تغییر کرده و به دیدگاه تمایز گرایش پیدا کرده است.
    کلید واژگان: علم و دین, تعارض علم و دین, مطهری, بازرگان}
    Mohammadsadiq Zahedi*, Sayyed Ahmad Samareh Hashemi
    With the emergence of the scientific movement and the development of natural sciences، science and religion have faced many challenges in their relationship، and different viewpoints have been set forth on how they are related. In addition to conflict theory، which believes that religion and sciences are contradictory، there are other theories on the relationship between the two such as contrast، contact، and confirmation theories. Morteza Motahhari and Mehdi Bazargan as two Muslim thinkers with two different approaches have tried to show that there is no conflict between religion and science. Motahhari tries to solve the so-called conflicts by referring to philosophical presuppositions. He believes that religion confirms scientific developments and humans need both religion and science. On the other hand، Bazargan uses scientific data to show that religion and science correspond to each other and religion is in conformity to science. Indeed، he believes that science and religion have similar accomplishments. Bazargan’s ideas on the relation between religion and science became more oriented to contrast theory in the final years of his life.
    Keywords: Science, Religion, Conflict between Science, Religion, Motahhari, Bazargan}
  • عبدالرزاق حسامی فر*
    علم و دین هر دو گزاره هایی در باب طبیعت دارند. دانشمندان علوم طبیعی ادعا می کنند که کشف و شناخت قوانین طبیعت بر عهده علم است، در حالی که عالمان دین از حقانیت بلامنازع گزاره های دینی درباره طبیعت دفاع می کنند. این امر موجب طرح مسئله نزاع علم و دین شده است که هم در میان دانشمندان و هم در میان عالمان دین بازتاب یافته است و هر کس که دغدغه ای در این باب داشته است، کوشیده است پاسخی درخور برای آن عرضه کند. استاد شهید مرتضی مطهری به عنوان یک روشنفکر مسلمان در راستای ارائه تفسیری از اسلام که هماهنگ با پیشرفت های بشری باشد، کوشیده است نبود تضاد را میان این دو نشان دهد. ایشان گاهی از نیاز انسان به این دو و عدم تعارض میان آن ها از این حیث، سخن می گوید و گاهی می کوشد با بحث تفصیلی عدم تعارض را نشان دهد، چنان که درباره نظریه تبدل انواع این کار را می کند و گاهی نسبیت قوانین علمی و جاودانگی آموزه های دینی را مبنایی برای دفاع از دین و تاویل علم قرار می دهد. در این مقاله ابتدا تقریری از خاستگاه مسئله و به دنبال آن دیدگاه استاد در این زمینه تحلیل و بررسی خواهد شد.
    کلید واژگان: علم, دین, تعارض علم و دین, نظریه تبدل انواع, جمود, جهالت}
    Abdurrazzaq Hesamifar*
    Both science and religion have propositions about the nature. The discovery and cognition of the laws of the nature، scientists of natural sciences claim، is a function of science، while the religious knowers defend the uncontested truth of the religious propositions about the nature. This initiated the conflict between science and religion by which some of the scientists and religious knowers were influenced and whoever was concerned with this problem tried to provide an answer to it. By presenting an interpretation of Islam harmonious with human developments، Motahhari as a Moslem intellectual made an effort to show the compatibility between science and religion. Sometimes، he spoke of human’s need for both of them and the compatibility between them in this regard، and sometimes، he tried to show in detail that there is no conflict between science and religion، as he did about the theory of evolution. Relying on the relativity of scientific laws and eternity of religious doctrines، he sometimes defended the religion and interpretability of science. In this paper، the origin of the problem is discussed and the viewpoint of Motahhari regarding this problem is analyzed.
    Keywords: Science, Religion, Conflict between Science, Religion, Theory of Transmutation of Species, Solidity, Ignorance}
  • جعفر شانظری، حمید عطایی نظری
    تعارض علم و دین از چالش های اساسی فرا روی عالمان دینی از گذشته تاکنون بوده و هست. آنان همواره در پی تبیین سازش میان این دو مقوله بوده اند. از جمله امام محمد غزالی تلاش های فراوانی در این زمینه انجام داده و از تاویل، در جهت حل تعارض علم و دین بهره برده است. در مقاله حاضر، نخست به راهکارهای عمده در مساله تعارض علم و دین اشاره شده و پس از آن دیدگاه غزالی در این خصوص، تبیین گردیده و در ادامه به نگرش نوینی که برگرفته از رای غزالی است، اشاره می شود.
    این رویکرد، راه رهایی از مشکل تعارض علم و دین را در تصحیح نگرش ما به گزاره های علمی و دینی می داند. طبق این نظر گزاره های علمی، گزاره هایی ظنی هستند، نه قطعی. و معرفت حاصله از گزاره های دینی نیز غالبا معرفتی ظنی بوده، نه یقینی، از این رو، دلیلی بر ترجیح یکی از این دو گزاره بر دیگری وجود ندارد و باید تعارض را به حال خود واگذاشت و از این طریق، هیچ چالشی برای دین به وجود نمی آید، زیرا فهم ما از گزاره های دینی، فهمی ظنی است و اسناد معنای درک شده، به شارع، اسنادی ظنی می باشد. بنابراین گزاره های علمی ولو قطعی باشند، توانایی ابطال و تکذیب گزاره های دینی را نخواهند داشت، زیرا نهایتا تعارض علوم بشری با نوعی فهم از دین است که انتساب قطعی به دین و شارع ندارد.
    کلید واژگان: تعارض علم و دین, تاویل, دیدگاه غزالی, گزاره های دینی, گزاره های علمی}
    Jafar Shānazari, Hamid Ataei Nazari
    The Conflict between "Science" and "religion" had been, from the past up to now, one of the basic challenges among religious scholars. They have always sought to find a consistent explanation for these two concepts. Among them, Ghazālī, made many efforts and has taken advantage of “hermeneutic” to remove this Conflict. In the present article at first, major solutions to the issue have been pointed out, and then Ghazālī’s viewpoint towards this case is explained. At the end, Ghazālī’s new opinion is mentioned. In this new point of view, he regards the solution of this conflict in correcting our views towards scientific and religious proposition.According to this theory, the scientific statements are hypothetical propositions, rather than certain ones. so resultant knowledge from religious statements are mostly hypothetical knowledge. Therefore, there is no reason to prefer one of these statements to other, and we should leave the conflict as it is, and thereby, the religion doesn’t confront any challenges; because our understanding from religious proposition is a hypothetical understanding, and ascribing this conception to the divine legislator is a presumptive attribution. So the scientific statements, even if they are certain, cannot manage to disprove and falsify the religious propositions, because the Conflict of human sciences is at most, with just a kind of understanding of religion that cannot be decisively attributed to the religion and divine legislator.
  • مجتبی عطارزاده
    درپی بالا گرفتن تعارض علم ودین درغرب عصرروشنگری، طرح مقوله «علم دینی» به عنوان راه کاربرون رفت ازاین بحران، درکانون توجه واقع شد.جوامع اسلامی نیزازشمول این امربرکنارنبودند چه آن که نوعی دوگانگی محیط های علمی این گونه جوامع را فراگرفته بود؛ از یک طرف، میل به حفظ ارزشهای دینی و اسلامی در آنها وجودداشته و دارد و از طرف دیگر، علومی آموزش داده می شد که در آنها جایی برای ارزشهای دینی نیست. افزون بر این، رکود و انحطاط جوامع اسلامی به دلیل بی توجهی به علوم تجربی، اعم از طبیعی و انسانی، و در مقابل، پیشرفت و توسعه جوامع غربی به دلیل استفاده از این علوم، اندیشمندان مسلمان را بر آن داشت تا نسبت به علوم جدید و روش های آن بازنگری عمیقی صورت دهند؛ چرا که احیای معرفت دینی یا به تعبیری، نواندیشی دینی، نیازمند نگرش جدید به علومی بود که به طور مستقیم در راستای معارف دینی قرار نداشتند. برآیند این عوامل، خطور طرح ایجاد «علم دینی » به ذهن پاره ای از اندیشمندان مسلمان در دهه دوم قرن بیستم راباعث گردید.براساس این ایده، مدعیان علم دینی باید به نوعی همپوشی در قلمرو علم و دین باور داشته باشند. از آنجا که در قلمرو تلاقی علم و دین، روند دینی کردن یا شدن علوم، نمود آشکارتری دارد، پس در این راستا باید رابطه بین علم و دین با دقت بیشتری مورد کاوش قرارگیرد.
    کلید واژگان: تعارض علم و دین, سعادت انسانی, عملگرایی, معنویت, علم سکولار}
  • رضا تقیان ورزنه
    چالش بین علم و دین، از چند قرن پیش اسلوب جدید و شمای نوینی یافته است. در این نوشتار، پیشینه تاریخی یکی از نظرات مطرح شده در جهت سازگارنمودن علم و دین، یعنی نظریه مکمل بررسی شده است. تاریخچه پیدایش این نظریه در فیزیک نوین و علت ابداع آن نشان می دهد که این نظریه، برای رفع مشکلی دیگر و در سامان دیگری نشو و نما یافته و هدف اصلی از نگارش این مقاله نیز اثبات همین ادعاست. تعارض بین علم و دین، به شکل نوین آن، ابتدا در غرب و در فصل و فضایی ویژه روی داده؛ از همین رو، سیر تاریخی موضوع، اشاره وار بر صدر نشسته است و به دلیل آنکه نگرش های جدید به علم در تکوین آن نقش به سزایی داشته، به این موضوع نیز در حد بضاعت پرداخته شده است. سپس با بیان تاریخچه پیدایش نظریه مکمل ثابت می شود که این نظریه جدا از جایگاه واقعی خود در فیزیک نوین، برای حل چالش های موجود بین الهیات مسیحی و فرضیات مطرح در علوم جدید، به مثابه یکی از راه حل های مورد قبول شانیت ویژه ای یافته است. در پایان استفاده از این نظریه برای رفع بعضی از تعارضات غیر واقعی و وارداتی به وجود آمده بین متفکران مسلمان و علوم جدید مورد نقد قرار گرفته است.
    کلید واژگان: علم, دین, متافیزیک, فیزیک نوین, نظریه مکمل, کلیسا, مسیحیت, تعارض علم و دین}
  • حمید فغفورمغربی
    علم در دوره معاصر و به ویژه در علم فیزیک که فقط با کاربرد معادلات ریاضی قابل تبیین است، بدون پیش فرض فلسفی - الهی یا مادی- قابلیت تفسیر جهان را ندارد. روابط علم و دین به ویژه رابطه دین اسلام با علم به شرح زیر است: اول) رابطه مکمل بودن که به دو گونه است: الف- برخی از گزاره های علمی مقدمه برخی گزاره های دینی است، ب- غایت گزاره های علمی مقدمه غایت گزاره های دین است. دوم)رابطه وحدت و تطابق برخی گزاره های علمی دین عین برخی گزاره های علمی است سوم) هیچ گزاره علمی متعارض با هیچ گزاره دینی نیست.
    کلید واژگان: علم, دین, رابطه علم و دین, تعارض علم و دین, تطابق علم و دین, تباین علم و دین}
نکته
  • نتایج بر اساس تاریخ انتشار مرتب شده‌اند.
  • کلیدواژه مورد نظر شما تنها در فیلد کلیدواژگان مقالات جستجو شده‌است. به منظور حذف نتایج غیر مرتبط، جستجو تنها در مقالات مجلاتی انجام شده که با مجله ماخذ هم موضوع هستند.
  • در صورتی که می‌خواهید جستجو را در همه موضوعات و با شرایط دیگر تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مجلات مراجعه کنید.
درخواست پشتیبانی - گزارش اشکال