جستجوی مقالات مرتبط با کلیدواژه "کتاب آرایی" در نشریات گروه "کتابداری و مدیریت اطلاعات"
تکرار جستجوی کلیدواژه «کتاب آرایی» در نشریات گروه «علوم انسانی»-
هدف
بررسی و تحلیل کارکرد و نقش کتابخانه ها در دوران حکومت صفویان.
روش پژوهش:
با توجه به ماهیت این پژوهش، از روش کتابخانه ای مبتنی بر بررسی کتاب ها، نسخ خطی و اسناد دست اول استفاده شده است.
یافته هاپژوهش حاضر نشان می دهد که دو دوره متمایز در حیات و کارکرد کتابخانه های عصر صفوی قابل بررسی است. دوره نخست که مربوط به سده دهم هجری و زمان حکومت شاه اسماعیل و بخشی از زمان شاه طهماسب می شود، امتداد نقش و کارکرد کتابخانه های قرن نهم و به ویژه کتابخانه های تیموریان در خراسان است که در آن، وظیفه اصلی کتابخانه ها، تولید و آفرینش نسخ نفیس با بهره گیری از عالی ترین سطح هنرهای کتاب آرایی است.در دوره دوم که زمان شاه عباس و پس از آن را در بر می گیرد، به دلایلی چند و از جمله لزوم تدوین آثار دینی - فقهی مذهب تشیع که در جامعه ایران آن روزگار با کمبود مواجه بوده، کتابخانه ها و مجموعه منابعشان عمدتا به سمت گردآوری این گروه از آثار سوق پیدا می کند. تحول دیگری که در این مرحله رخ می دهد، مطرح شدن زبان فارسی به عنوان زبان نگارش متون مذهبی برای استفاده عموم افراد جامعه ایران است.
نتیجه گیریکارکرد و جایگاه کتابخانه ها در دو قرن حکومت صفویان را در دو مرحله متفاوت می توان مشاهده کرد. در مرحله نخست، تداوم کارکرد کتابخانه ها بسان دوره گذشته بود که در آن وظیفه اصلی کتابخانه ها، آفرینش نسخه های خطی نفیس با بهره گیری از سرآمدان عرصه های نگارگری و خوشنویسی و کتاب آرایی بود. در مرحله دوم توجه به کتابخانه ها بیشتر به عنوان جایگاه حفظ و نگهداری آثار مکتوب علما و فقهای شیعه بود که تحولی محسوس در نقش و عملکرد کتابخانه های مهم این دوره به شمار می آید.
کلید واژگان: صفویان, کتابخانه ها, کتاب آرایی, متون شیعی, وقفObjectiveThe main objective of the research is to study and analyze the function and role of libraries during the Safavid dinasty.
MethodologyAccording to the nature of the research, a library method based on books, manuscripts, and first-hand (primary) documents, has been used.
FindingsThe present study shows that in general, two distinct periods can be considered in the life and function of Safavid libraries. The first period, which is related to the 16th century and the reign of Shah Ismail and part of the time of Shah Tahmasb, is a continuation of the role and function of the 15th century libraries, especially the Timurid libraries in Khurasan, where the main task of libraries is to produce and create exquisite manuscripts using the highest level of book design arts. The second approach was to pay attention to libraries in the position of preserving and maintaining the written works of Shiite scholars and jurists, which is considered a significant change in the role and function of important libraries of this period. In this regard, a fundamental change took place in Shia jurisprudential-theological texts, most of which were written by scholars who had migrated to Iran from the Jabal Amel region of Lebanon. The transfer of the personal libraries of this group of immigrant scholars caused many Arabic works to be transferred to Iran. In addition to this kind of texts, attention to Persian language as the language of writing jurisprudential-religious works and used by the public is one of the other features of this period. In addition to the necessity of the time and the need of the Safavid government to gain legitimacy and explain the jurisprudence principles of the Shia religion by using the books and treatises that appeared, including authoring, translating, summarizing and rewriting, another factor was also raised, which was: the negative view from some jurisprudential thoughts to the category of painting, which specifically caused Shah Tahmasb to close the art workshop of his royal library in Qazvin. The change of the capital from Qazvin to Isfahan was also formed in a context affected by these developments. In Isfahan, Shah Abbas committed himself to the establishment of the royal library, which was located in the building complex known as Dowlatkhaneh. In addition, he and his great contemporary scholar, Sheikh Bahai, by taking advantage of the tradition of endowment, gave increasing prosperity to the libraries of the holy shrines, which in particular should be the important collections dedicated to the mausoleum of Sheikh Safi in Ardabil and the library of Imam Reza Shrine in Mashhad (Astan-e Quds-e Razavi). Despite the variety of works that later influenced the collection of the Astan-e Quds library, most of the works available in that place and in other libraries of the second Safavid period, were dedicated to religious and jurisprudential texts, which are generally found in the libraries of schools, mosques, and holy shrines or personal collections were kept.
ConclusionThe function and position of libraries during Safavid period can be seen in two different ways. In the first, the continuation of the function of the libraries was like the previous period, in which the main task of the libraries was to create exquisite manuscripts by using the well-known painters, calligraphers, and book designers. In the second stage, more attention was paid to libraries as a place to preserve the written works of Shiite scholars and jurists, which is considered a significant change in the role and performance of important libraries of this period.
Keywords: Safavid, Libraries, Art Of The Books, Shi’Ite Books, Endowment -
اهداف تحقیق
هدف از پژوهش حاضر بررسی انواع و ویژگی های آرایه های به کار رفته در نسخ خطی دوره قاجار و بررسی نقوش و رنگ های پرکاربرد در کتاب آرایی نسخه های خطی این دوره است.
روش تحقیقروش این پژوهش توصیفی-تحلیلی است که با شیوه استقرایی مشخصه های مشترک تمورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. در این تحقیق به روش نمونه گیری هدفمند، تعداد 77 نسخه هنری رقم دار دوره قاجار در موضوعات مختلف از مخزن نفایس کتابخانه ملی انتخاب و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
نتایج و یافته هانیمی از قرآن های مورد پژوهش دارای چهار یا دو صفحه بدرقه آرایه دار می باشند. صفحات افتتاح تمامی نسخه های قرآن و ادعیه و 76% نسخه های ادبی و 90% نسخه های علمی منتخب دارای سرلوح و کتیبه است. طراحی غالب سرلوح ها همان نقش گنبدی و یا محرابی است.گل های رنگین مرصع گونه در متن تذهیب و گاهی در صفحه آرایی سرلوح ها به وفور استفاده شده است.میان سطوردر صفحات افتتاح تمامی قرآن ها و ادعیه و 7/51% نسخه های ادبی و10% نسخه های علمی منتخب، طلااندازی شده است. تمامی قرآن ها و ادعیه و 35% نسخه های ادبی و 50% نسخه های علمی منتخب دارای حاشیه های آرایه دار در صفحات افتتاح می باشند. در حاشیه های مذهب و مرصع نسخه ها، انواع گل وبرگ های ختایی و نقوش اسلیمی طلایی و لاجوردی بر زمینه طلایی یا لاجورد و یا بر زمینه خود کاغذ رسم شده اند.
کلید واژگان: کتاب آرایی, تذهیب, مکتب هنری قاجار, کتاب آرایی دوره قاجارResearch purposesThe purpose of this study is to investigate the characteristics of arrays and decorations in the manuscripts of the Qajar period in the in-text section and to study the patterns and colors widely used in the manuscripts of this period.Research
MethodsThe method of this research is descriptive-analytical. In this regard, first, the typographic characteristics of selected array pages are described. and inductively, common features are enumerated and analyzed.Statistical Society: By purposeful sampling method, 77 art manuscripts with a scribe and writing date from Qajar period were selected from the exquisite manuscripts of the National Library And was analyzed and 34 sample images of these manuscripts are presented in this research.
Results and FindingsQajar illumination has continued the Safavid style. With the difference that the congressional margin is observed with a regular rhythm and large head-pieces.Qajar book decoration style has a special place as a coherent and school style in Iranian painting. And it has all the features(property) of a thematic and applied education of a painting school. Basically, the art of book decoration was mostly dependent on the court. and kings, princes, and local rulers were the most important clients of works of art and sponsors of art.Half of the studied Qurans have four or two pages with arrays in the opening papers (containing a list of chapters and prayers before recitation).The opening pages of all manuscripts of the Quran and prayer books and 76% of the literary books and 90% of the selected scientific manuscripts have head-pieces and inscriptions.In all Qurans, there are two opening pages and in the other manuscript, there is an opening page with a head-pieces and inscription. Most of the design of the head-pieces is the same as the dome or altar pattern. Ornate colored flowers have been used extensively in the text of gilding and sometimes in the layout of the head-pieces.The use of Arabesque in gilding the opening pages of the manuscripts under study is less varied.The flowers and leaves of Khatai are abundantly seen in the arrays of the opening pages of selected manuscripts. The purity and radiance of the colors used in the arrays of these books has created a kind of freshness and radiance.All Qurans and prayer books and 35% of literary books and 50% of selected scientific manuscripts have array margins on the opening pages.In the margins of the gilded and jeweled of the books, various types of Khatai flowers and leaves and Arabesque motifs are drawn on a golden or azure background and in some samples on the paper itself.In the inscriptions of this period, Arabesque motifs are mostly designed in the form of frames or headbands, and the various thorns of the inscription are filled with Khatai motifs and small flowers.
Keywords: book design, Illumination, Qajar art school, Qajar period book design -
فصلنامه گنجینه اسناد، پیاپی 105 (بهار 1396)، صص 104 -125هدفهدف پژوهش حاضر شناسایی رنگینه ها و رنگ دانه های به کاررفته در تزیینات نسخ خطی قرآنی دوره صفویه با روش های دستگاهی و مقایسه آن ها با مواد ذکرشده در رساله های کتاب آرایی است. برای اهداف حفاظتی و مرمتی نیز باید مواد رنگ دهنده شناسایی شود تا فرایند فرسایش و چگونگی پاک سازی و درمان آن ها معلوم گردد.
روش و رویکرد پژوهش: این پژوهش از نوع آمیخته است که گردآوری داده ها بر اساس اطلاعات حاصل از مطالعات کتابخانه ای و روش های دستگاهی است. در این پژوهش از روش شیمی تر، میکروسکوپ الکترونی روبشی مجهز به تجزیه شیمیایی پاشندگی پرتوی ایکس (SEM-EDX)، طیف سنجی لیزری رامان و طیف سنجی زیر قرمز تبدیل فوریه (FTIR) مجهز به سلول انعکاسی ATR استفاده شد.
یافته های پژوهش: در این پژوهش شانزده نمونه از رنگ های آبی، قرمز و سبز به کاررفته در جدول کشی، علامت آیه و مرکب شش نسخه خطی منسوب به دوره صفویه بررسی و شناسایی شد. نتایج بررسی رنگ ها نشان داد که لاجورد، نیل، آزوریت و سفید سرب (کربنات بازی سرب) در رنگ های آبی؛ شنگرف، سرنج و روناس (آلیزارین) در رنگ های قرمز و زنگار (وردیگریس) و سفید سرب در رنگ های سبز تزیینات و مرکب این نسخ قرآنی استفاده شده است. تاریخچه کاربرد رنگینه ها و رنگ دانه های شناسایی شده نشان می دهد که از همه آن ها در رساله های قدیمی نام برده شده و از مواد متداول در دوره صفویه بوده است و بدین ترتیب می توان نتیجه گرفت که هیچ تناقضی بین مواد استفاده شده و دوره تاریخی موردنظر(صفویه) وجود ندارد.کلید واژگان: کتاب آرایی, رنگینه, رنگ دانه, صفویGanjine - ye Asnad, Volume:27 Issue: 105, 2017, PP 104 -125PurposeThis paper presents techniques used for identifying dyes and pigments used in inks and illuminations of several old Quranic manuscripts. Knowledge of the kind of dyes and pigments used in producing old manuscripts helps the choice of appropriate cleaning methods and conservation treatments.
Method/Research Design: Scanning electron microscopy with energy dispersive X-ray spectroscopy (SEM-EDX), Fourier transform infrared spectroscopy with attenuated total reflection (ATR-FTIR), Raman laser spectroscopy were used for the characterization of the paint layers and inks of the selected samples taken from 6 illuminated manuscripts, all belonging to the Safavid era (15-16 century AD).
Findings: Analyses of sixteen samples taken from the six manuscripts showed that lapis lazuli, indigo, azurite and lead white in blue colors, madder, cinnabar, red lead in red colors, and verdigris and lead white in green colors, were used. All of the pigments and dyes used in manuscripts were common in the Safavid era and were mentioned in literature. Therefore the authenticity of these manuscripts is established.Keywords: Illumination, dye, pigment, Safavid -
هدفروند شکل گیری حروف فارسی چاپی و نحوه طراحی آن در رساله جهادیه، نخستین کتاب چاپ شده در ایران.
روش/ رویکرد پژوهش: با روش سندپژوهی و از طریق تصویربرداری از متن و ساختار کتاب، ویژگی های حروف و نوع خط آن شناسایی شد.یافته هاخط نسخ عربی پایه اصلی طراحی حروف چاپی این کتاب بوده است، و در مواردی برای آن معادل فارسی ساخته شده است. چاپچی رساله جهادیه کوشیده است اثری جدید پدید آورد؛ گرچه گاه کمبود امکانات و دانش فنی مانع این بوده اما از نکات بارز و درخشان این اثر نکاسته است.نتیجه گیریچاپ این کتاب با معیارهای کتاب آرایی سنتی و بی سابقه بودن استفاده از حروف متحرک برای چاپ کتاب فارسی، کم و بیش موفق بوده است.
کلید واژگان: رساله جهادیه, حروف فارسی, چاپ سربی, قاجاریان, کتاب آراییPurposeFonts of the first Persian book printed in Iran. Method/ Research Design: Data is collected by photography of the text and examining the structure of the book, qualities of the font.FindingsThe Arabic Naskh style has been the basis of design. In some instances, Persian equivalents are designed for the book. The typecasting master has done his best to create a novel design. However, shortage of resources and technical knowledge has prevented him from doing. Nevertheless, the product contains outstanding and brilliant features.ResultsGiven the traditional book design, and the fact that it was the first Persian book printed with movable letters, Resaleh-ye Jahadiyeh, has been to some extent a successful endeavor.Keywords: Resaleh, ye Jahadiyeh, Persian fonts, Press printing, Qajarids Dynasty -
هدفعلاقه به کتابت متن قرآن به شکل زیبا، به پیرایش، وضع قواعد و گسترش قلم های مختلف خوشنویسی منجر شد. اقدام دیگر کاتبان در کتابت قرآن کریم سروسامان دادن به چگونگی قرارگیری سطور در صفحه است. شیوه آرایش صفحه در نسخه های خطی قرآن های کریم در قرون هشتم تا دهم هجری در شیراز به دست کاتبان برای بهبود صفحه آرایی با ابداعاتی همراه بود که معرفی این ابداعات و تحلیل آنها از مشکل ترین بخش در قرآن های مذکور است. ویژگی این روش ها در این مقاله بررسی می شود.
روشروش تحقیق در این مقاله توصیفی– تحلیلی می باشد که اطلاعات آن به شیوه کتابخانه ای جمع آوری شده است. اصالت: ابداع های کاتبان و نسخه نگاران در تاریخ کتاب آرایی برای تقسیم صفحه و صفحه آرایی اعم از کتاب قرآن کریم و سایر نسخ در نقاط مختلف تمدن اسلامی، در نگارش قرآن کریم به ویژه قرآن های قرن هشتم تا دهم هجری قمری در شیراز کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
کلید واژگان: خوشنویسی, کتابت, کتاب آرایی, شیراز, قرآن نویسی, صفحه آرایی سنتی, نسخ خطیPurposeInterest in writing Quranic texts in an aesthetic way led to the formulation of rules for the laying out of text and the development of various calligraphic styles. Another feature for scribes writing the Holy Quran was the organizing and arrangement of lines on the page. The page layouts in Quranic manuscripts of the 14th-16th centuries in Shiraz included some innovations by scribes to improve layout. Introducing these innovations and analyzing them are one of the more difficult aspects of these Qurans. The features of these methods were studied in this paper. Methodology/Approach: The research method in this paper was descriptive-analytic. The research data were collected through the library method. Originality: In the history of manuscript design, the innovations of scribes and manuscript writers for dividing pages and the ways of laying out the Quran and other books in different places and at different periods of Islamic civilization, for the holy Quran in particular, especially the Quran copies of 14th-16th century Shiraz, has received little attention.Keywords: calligraphy, scribes, manuscript layout, Shiraz, writing the Quran, traditional layout design, Islamic manuscripts -
جلوه های هنر پارسی (نسخه های نفیس ایرانی سده 6 نت 11 هجری موجود در کتابخانه ملی پاریس) تالیف فرانسیس ریشار، از کارشناسان متبحر نسخه های خطی فارسی، و گنجور پیشین مخزن نسخه های خطی فارسی کتابخانه ملی پاریس است. اصل این کتاب به زبان فرانسوی در پاریس انتشار یافت و به سال 1383 با ترجمه ع. روحبخشان در تهران (سازمان چاپ و انتشارات) به چاپ رسید. وی در این کتاب، ضمن پرداختن به مباحثی چون سرچشمه های هنر کتاب پردازی در ایران، تطور کتاب آرایی در ایران، نسخه های خطی فارسی کتابخانه ملی پاریس و تاریخچه آن و... 160 عنوان نسخه خطی را همراه با تصاویری از آنها معرفی کرده و مشخصات دقیق کتابشناسی و نسخه شناسی آنها را نیز ارائه داده است.کلید واژگان: کتاب آرایی, نگارگری, هنر پارسی, کتابخانه ملی پاریس, نسخه های خطی
-
کتابخانه های ایران پس از اسلام همواره دارای دو وظیفه اساسی بوده: خدمات کتابداری و خدمات کتابت. عده ای کاتب و محرر در بخشی ازکتابخانه ها کار می کردند و کار آنها استنساخ کتب و تکثیر آنها بود. آنها در حقیقت کار چاپخانه امروزی را بر عهده داشتند. خدمات کتابت از سده ششم هجری به بعد توسعه بیشتری یافت و با حمایت و پشتیبانی دربارها، مساله ای به نا م کتاب آرایی ونسخه پرد ازی پدید آمد و هنرهای تحریر (خطاطی)، تصویر (نقاشی)، تجلید (جلدآرایی) وتذهیب و تشعیر و حتی مرمت کتاب را در یکجا گرد آورد. این نوع خدمات به سرمایه گذاری زیادی نیاز داشت از این رو، از سده هفتم به بعد که نقاشی بنا به شرایطی، از رشد قابل ملاحظه ای برخوردار شد دوبار ایلخانان به حمایت ازکتاب آرایی پرداخت و تمامی خدمات کتابت را درکتابخانه های سلطنتی خود از قبیل: کتابخانه ها نام برده می شود، متمرکز کرد. در این مقاله کارکرد دوسویه کتابخانه های سلطنتی دورهء ایلخانان و دستاوردهای آنها تحقیق شده است.
کلید واژگان: کتابخانه ربع رشیدی, کتابخانه شنب غازان, کتابخانه رصدخانه مراغه, کتاب آرایی, مر مت کتاب, کتابخانه ها -
هنر کتاب آرایی با نفوذ اسلام رونق گرفت در دوره سلجوقی تذهیب با نقش های هندسی و تحریری رواج یافت و در عهد تیموریان تزئینات داخل کتاب به سر حد کمال رسد و اشکال گیاهان و گل ها به گونه طبیعی رواج یافت و کتابها و سرلوحه با این روش آراسته گردید...
کلید واژگان: تذهیب, کتاب آرایی, ایران, اسلام
- نتایج بر اساس تاریخ انتشار مرتب شدهاند.
- کلیدواژه مورد نظر شما تنها در فیلد کلیدواژگان مقالات جستجو شدهاست. به منظور حذف نتایج غیر مرتبط، جستجو تنها در مقالات مجلاتی انجام شده که با مجله ماخذ هم موضوع هستند.
- در صورتی که میخواهید جستجو را در همه موضوعات و با شرایط دیگر تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مجلات مراجعه کنید.