به جمع مشترکان مگیران بپیوندید!

تنها با پرداخت 70 هزارتومان حق اشتراک سالانه به متن مقالات دسترسی داشته باشید و 100 مقاله را بدون هزینه دیگری دریافت کنید.

برای پرداخت حق اشتراک اگر عضو هستید وارد شوید در غیر این صورت حساب کاربری جدید ایجاد کنید

عضویت

جستجوی مقالات مرتبط با کلیدواژه « مدیریت منابع طبیعی » در نشریات گروه « جغرافیا »

تکرار جستجوی کلیدواژه «مدیریت منابع طبیعی» در نشریات گروه «علوم انسانی»
  • محمود فال سلیمان، محمد حجی پور*، مهناز ایلخانی

    طرح های آبخیزداری یکی از اقدامات توسعه برای تقویت سرمایه های طبیعی مناطق جغرافیایی است که هر ساله بخش قابل توجهی از بودجه مدیریت فضا را در مقیاس ناحیه ای تا ملی به خود اختصاص می دهد. با توجه به کارکرد این طرح ها، اهتمام جدی برای ارزیابی و درک آثار و پیامدهای آن در فضاهای جغرافیایی دارای ضرورتی راهبردی و اساسی است. در این پژوهش سعی شده تا به بررسی و تحلیل بازتاب مکانی و فضایی اجرای طرح آبخیزداری در تحولات ساختاری - کارکردی سکونتگاه های روستایی در حوضه آبریز چهکند از توابع شهرستان بیرجند پرداخته شود. جامعه آماری تحقیق شامل 9 روستا در محدوده حوضه آبریز چهکند-روشناوند با 245 خانوار جمعیت بوده که از بین آنان با کمک فرمول کوکران حجم نمونه ای به تعداد 111 خانوار انتخاب شده است. به منظور تحلیل وضعیت پایداری روستاها نیز از تکنیک "رادار پایداری" و "مدل موریس" استفاده شده است. نتایج نشان داد اجرای طرح آبخیزداری بر وضعیت پایداری سکونتگاه های حوضه آبریز چهکند در بعد اجتماعی و زیست محیطی بیشتر از حد متوسط و در بعد اقتصادی کمتر از حد متوسط اثرگذار بوده است. از بعد اجتماعی، مشارکت جمعی روستاییان در پروژه های مختلف طرح و از بعد زیست محیطی افزایش آب قنوات و چشمه ها از طریق پروژه های تغذیه ای در برخی از سال ها و احیای تدریجی مراتع به شدت تخریب یافته -که برای دامداری سنتی روستاها بسیار حایز اهمیت می باشد- از مهم ترین علل اثرگذاری بوده است. با این وجود، در بعد اقتصادی از یک سو به علت وقوع پدیده خشکسالی دوره ای که باعث راکد ماندن و اثربخشی اندک تعدادی از پروژه ها و صدمه به فعالیت های احیای مراتع گردید و از سوی دیگر توزیع نامناسب مالکیت اراضی زراعی میان بهره داران در روستاهای بزرگ حوضه -اکثر اراضی متعلق به مالکین غایب می باشد - انتظارات طرح را از دیدگاه مردم فراهم ننموده است.

    کلید واژگان: توسعه پایدار روستایی, مدیریت منابع طبیعی, طرح آبخیزداری, تحول ساختاری- کارکردی, حوضه آبریز چهکند
    Mahmoud Fallsolyman, Mohammad Hajipour *, Mahnaz Ilkhani
    Introduction

    Nowadays, the discussion of watershed management as a new approach and a paradigm for planning, development and proper land management, water resources management and vegetation restoration with special emphasis on economic, social and environmental issues seeks to create participatory solutions and follows sustainable development (Sirajzadeh,2018: 20). In the framework of a systematic approach to geographical spaces and its phenomena, which emphasizes the relationship between structural and functional components of phenomena in close communication and correlation with each other (Saeedi,2011: 11), natural and ecological environmental factors are among those forces involved in the formation of spatial systems (Sadough and Saeedi,2006: 9). Watershed management projects are one of the common executive actions in the context of land that directly related to the ecological foundations of space. Therefore, recognizing and analyzing the changes and consequences of watershed management activities in the framework of the spatial approach is crucial. In fact, watershed management activities have spatial dimensions and should be considered and evaluated as one of the important geographical issues. In hot and dry climates and deserts areas such as South Khorasan and Birjand city, where there are severely limited water, soil and vegetation resources, the "Chahkand" watershed management project, a sub-basins of Chaahak Mousavieh, is one of the substantial projects with the goal of comprehensive management, preservation, revitalization and exploitation of water, soil and vegetation resources. Moreover, this project is done around hydrologic areas and aims to make a natural and optimal balance among them. The project covers an area of 2720 hectares, which is the site of 9 settlements. Now, more than a decade after the implementation of the Chahkand watershed management project, this study has attempted to represent and recognize the spatial effects of this project on the structural-functional changes of rural settlements in the Chahkand Watershed.

    Methodology

     It was a practical study and based on descriptive-analytical approach. The theoretical foundation and the information related to the background of the project were collected through library method. Additionally, questionnaires and open conversation with local residents were other sources of data collection procedure in the present study. For the purpose of this study, a questionnaire was designed and then filled by 111 participants. The collected data was coded and analyzed with the use of SPSS and Microsoft Excel softwares. In order to analyze the regional stability, "stability radar" and "Morris model" techniques were used.

    Results and Discussion

    The results showed that the implementation of the watershed management plan on the sustainability of the settlements of Chahkand area was more than average in social and environmental dimensions and less than average in economic dimension.From a social point of view, the collaboration of some villagers in various projects was effective. Moreover, increasing the water of canals and springs through feeding projects in some years and the gradual restoration of rangelands were influential factors based on the environmental dimension.However, in the economic dimension, according to people’s point of view the expectations of the project have not met. This finding has two main causes. Firstly, the periodic drought phenomenon that causes stagnation, makes a number of project ineffective, and damages the rangeland rehabilitates activities. Secondly, improper distribution of agricultural land ownership among the landlords in large villages in the basin (most of the land belongs to the absent owners).

    Conclusion

    In the economic dimension, the highest impact of the watershed management project on the spatial developments of the sample villages related to "change in land prices and real estate received by the village" variable and the lowest impact in the field belonged to the "creating sustainable employment" variable. Generally, based on the participants’ point of view the watershed management plan had been moderately effective in the development of rural spaces in the economic dimension. In the social dimension, "the degree of correlation in the village" variable and the "the amount of access to recreational facilities" had the highest and the lowest impact respectively. Furthermore, according to the respondents, the watershed management project has been moderately effective in the development of rural spaces in the social dimension. The highest impact of the watershed management project on the spatial changes of the sample villages in the environmental dimension related to “prevention of damages to canals and avoid the destruction” variable. The result indicated that the lowest impact in the filed belongs to “Quantity of canal water" variable and also to some other variables including "Increased River flow" "Extension of wildlife around the village" and "Restoration of landscapes and natural landscape outside the village" respectively. Using the Morris model to rank the studied villages in Chahkand catchment based on the effects of watershed management project on the dimensions of sustainability (such as economic, social and environmental dimensions) showed that among the villages Ashgabat, Roshanavand and Einid Bala villages got the highest Morris score respectively. According to the Morris model, the highest sustainability related to environmental sustainability in Einid Bala village and the lowest one belonged to economic sustainability in Roshanavand village. Finally, according to the findings of the study, the implementation of the watershed management project had the greatest impact on the status of stability in the social dimension and the least in the economic dimension.

    Keywords: Rural Sustainability, Natural Resources Management, Watershed Management Plan, Structural-Functional Transformation, Chahkand Catchment, Birjand
  • مهدی قاسمی *، اسماعیل کرمی دهکردی، عطاالله ابراهیمی
    منابع طبیعی یکی از ارکان جدایی ناپذیر زندگی انسان هاست و بسیاری از نیاز های ضروری آدمی مانند خوراک، پوشاک و مسکن از وجود چنین منابعی حاصل می شود. اما تلاش برای برآورده کردن نیازهای معیشت خانوار، گاه باعث ایجاد تضاد و درگیری بین ذی نفعان منابع طبیعی می شود که تاثیرات نامطلوبی بر معیشت آن ها می گذارد. از این رو، هدف این پژوهش ترسیم الگوی تضاد بین کنشگران و تحلیل تاثیر این تضادها بر جامعه روستایی در حوضه های دوراهان و چشمه علی در استان چهارمحال و بختیاری است. در این زمینه از روش شناسی کیفی شامل طرح مطالعه چندموردی با واحدهای تحلیل چندگانه استفاده شد. بنابراین، در گردآوری داده ها، روش های کیفی مانند مشاهده، مصاحبه های نیمه ساختاریافته، گروه های متمرکز، نقشه کشی ها و نمودارهای ون به کار رفت. داده ها در نهایت، با روش ارزیابی الگوی تضاد، ترسیم و تحلیل شدند. نتایج نشان داد که وجود منافع مختلف بین کنشگران باعث ایجاد تضاد در سطوح متفاوت بین آن ها می شود. همچنین، تضاد بین کنشگران باعث تضعیف معیشت خانوارهای روستایی، مهاجرت خانوارها از روستاها و کاهش سرمایه های اجتماعی می شود. با وجود پیامدهای منفی، تضاد در برخی موارد نتایج مثبت بر جای گذاشته است؛ برای مثال، اقدامات کارشناسان منابع طبیعی در حفاظت از منابع طبیعی و جلوگیری از بهره برداری های بی رویه، با وجود تضاد، باعث بهبود پوشش گیاهی در بعضی مناطق شده است.
    کلید واژگان: کنشگران اجتماعی, تضاد, مدیریت منابع طبیعی, معیشت خانوارها, جامعه روستایی
    Mahdi Ghasemi *, Esmail Karamidehkordi, Ataollah Ebrahimi
    Natural resources are considered to be essential elements of human life for fulfilling necessary needs, such as food, clothing and housing. However, the effort to addressing basic needs, to some extent, causes to creates conflict among stakeholders of natural resources stakeholders, which leads to adverse effects on their livelihoods. The purpose of this paper is to illustrate the conflict pattern among relevant actors, and to analyze the impact of this conflict on the rural communities. A multiple case study methodology with multiple units of analysis was utilized conducted in the Dorahan and Cheshme Ali Watersheds, located in the Chaharmahal and Bakhtiari Province, Iran. The data were collected using qualitative techniques such as observation, semi-structured interviews, focus groups, mapping and Venn diagrams. The data were finally analyzed using the Conflict Pattern Assessment (CPA) technique. The results showed that the external actors and local communities, including rural and nomadic people had different interests in the watersheds, which caused conflicts among them. The most important consequences of these conflicts have been weakening of rural household's livelihoods, increasing rural – urban emigration and decreasing social capital. Despite the negative impacts, the conflict has had some short- term positive impacts on improving rangelands vegetation due to prohibiting rural livestock from early grazing.
    Keywords: Social actor's conflict, Natural resources management, Household's livelihood, Rural communities
نکته
  • نتایج بر اساس تاریخ انتشار مرتب شده‌اند.
  • کلیدواژه مورد نظر شما تنها در فیلد کلیدواژگان مقالات جستجو شده‌است. به منظور حذف نتایج غیر مرتبط، جستجو تنها در مقالات مجلاتی انجام شده که با مجله ماخذ هم موضوع هستند.
  • در صورتی که می‌خواهید جستجو را در همه موضوعات و با شرایط دیگر تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مجلات مراجعه کنید.
درخواست پشتیبانی - گزارش اشکال