به جمع مشترکان مگیران بپیوندید!

تنها با پرداخت 70 هزارتومان حق اشتراک سالانه به متن مقالات دسترسی داشته باشید و 100 مقاله را بدون هزینه دیگری دریافت کنید.

برای پرداخت حق اشتراک اگر عضو هستید وارد شوید در غیر این صورت حساب کاربری جدید ایجاد کنید

عضویت

جستجوی مقالات مرتبط با کلیدواژه "zanjan province" در نشریات گروه "کشاورزی"

  • مععصومه محمدلو، عبدالرضا رحمانی فضلی*، ژیلا سجادی، مهدی چراغی

    یکی از پیامدهای کاهش سطح تاب آوری سکونتگاه های انسانی ناشی از تغییرات اقلیمی و خشکسالی، افزایش سطح ناامنی غذایی می باشد. شهرستان های استان زنجان با سطوح مختلفی از خشکسالی روبرو هستند. هدف پژوهش حاضر ارزیابی تاب آوری سکونتگاه های روستایی در برابر ناامنی غذایی در شرایط خشکسالی می باشد. پژوهش جاری از نظر نوع کاربردی، از نظر ماهیت توصیفی- تحلیلی است و جامعه آماری آن شامل 122 روستای دارای سکنه و حجم نمونه 30 روستای شهرستان ماهنشان است. روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و مشاهده ای، و تجزیه وتحلیل اطلاعات با استفاده از ابزارهای تحلیل فضایی نرم افزار GeoDa انجام شده است. بررسی شاخص SPI نشان داد در محدوده مورد مطالعه 7 بار ترسالی خفیف، 7 بار خشکسالی خفیف و 3 بار خشکسالی متوسط به وقوع پیوسته است. برای بررسی و اندازه گیری مقدار ناامنی غذایی از داده های خام طرح آمارگیری هزینه و درآمد خانوارهای روستایی مرکز آمار ایران از سال 1385 تا 1401 استفاده و شاخص ناامنی غذایی محاسبه شد. یافته ها نشان داد میانگین شاخص ناامنی غذایی 7/44%، کمترین و بیشترین مقدار به ترتیب مربوط به روستاهای یوسف آباد و ابراهیم آباد با مقادیر 4/23% و 3/79% می باشد. همچنین مشخص شد در بین شاخص های تاب آوری اقتصادی، بار تکفل، نرخ اشتغال و مشارکت اقتصادی، در بین شاخص های تاب آوری اجتماعی، نسبت جنسی، رشد 95-45 و درصد سواد مردان و در شاخص های محیط زیستی- کالبدی، درصد مسکن های مقاوم سازی شده، درصد چاه غیرمجاز و درصد چاه کشاورزی مجاز بیشترین تاثیر را در افزایش تاب آوری روستاها در برابر خشکسالی و کاهش آسیب پذیری در برابر ناامنی غذایی دارند. ضروری است برنامه ریزان با تمرکز بر شاخص های مختلف یاد شده به بهبود تاب آوری و کاهش ناامنی غذایی در مناطق روستایی اقدام کنند، زیرا این مناطق به دلیل وابستگی زیاد به منابع طبیعی و کشاورزی، بیشترین آسیب را از تغییرات اقلیمی و خشکسالی متحمل می شوند و افزایش ناامنی غذایی می تواند منجر به مهاجرت، کاهش رفاه اقتصادی، اجتماعی، افزایش فشار بر منابع محدود شود و پایداری سکونتگاه های روستایی را تهدید کند.

    کلید واژگان: تغییرات اقلیمی, مخاطرات محیطی, توسعه روستایی, استان زنجان
    Masumeh Mohammadlo, Abdolreza Rahmani Fazli *, Jila Sajjadi, Mehdi Cheraghi
    Introduction

    Hunger is defined as a feeling of discomfort or physical pain resulting from inadequate dietary energy intake and becomes chronic when a person does not regularly consume enough calories for a healthy and active life. FAO defines food insecurity as the lack of access to sufficient safe and nutritious food for an active and healthy life, due to lack of resources or food availability (8). Quantitatively, food insecurity is defined as consuming less than 80% of the average calorie requirement recommended by the World Health Organization (25). Resilience has been described as the process of effective adaptation to adversity and threats (16). This concept helps to understand society as a changing system with an unpredictable environment and provides responses to anticipate, identify and cope with threats (5). Several studies have examined the impact of drought and climate change on food security. Drought reduces food security by reducing agricultural production and increases food imports (20). Climate change has had a significant negative impact on food security (21). Several factors, such as family size, income diversification, livestock ownership, use of improved seeds, and access to credit and assistance, affect the resilience of rural households (4). Due to its location in the arid climate belt, Iran faces a lack of rainfall, limited water resources, and frequent droughts (23). Agricultural activities in the country are highly dependent on weather conditions, and climate change is reducing the yield of rainfed crops, rangeland capacity, and livestock production (24). This situation, along with the consequences of past droughts, indicates a lack of adequate preparedness to deal with this natural hazard (26). In Zanjan province, drought is a gradual threat, the impact of which has become more noticeable, especially in agriculture, and has even caused the evacuation of some rural settlements (13, 22). Given the dependence of rural livelihoods on agriculture, the occurrence of drought is likely to reduce household resilience to food insecurity. The aim of this study is to assess the level of resilience and identify key indicators affecting the resilience of rural settlements in Mahneshan township to food insecurity under drought conditions.

    Material and Methods

     After introducing the study area, considering the size of the area and the diversity of natural conditions, 30 villages were selected as a random sample (Table 1). The present study is applied in terms of its descriptive-analytical nature and the statistical population of the study is 30 villages in Mahneshan township, Zanjan Province (Fig 1). The data collection method was library-based and the spatial analysis tools of GeoDa software were used to analyze the data. The measured variables include food insecurity (FGT Index), resilience indices (Table 2) and drought status (Table 3). In this study, raw data from the Rural Household Expenditure and Income Survey of the Statistical Center of Iran from 2006 to 2022 were used to investigate and measure the amount of food insecurity. In the continuation of the current research and in order to investigate the correlation between drought and food insecurity, after interpolation of the SPI index, the numerical point values ​​of each village were extracted using Arc GIS software and their correlation with the food insecurity index was calculated in Excel software.

    Results

    The drought situation was examined from 2006 to 2022, and during this period, 7 mild wet, 7 mild droughts and 3 moderate droughts occurred (Fig 2). The average food insecurity index was 44.7%, the lowest was in Yousefabad village with 23.4%, and the highest was in Ebrahimabad village with 79.3% (Table 4). The correlation between drought and food insecurity showed that in some years the correlation was direct and weak and in some years it was negative and weak (Table 5). The economic dimension indices showed that the relationship between all indices except for the dependency ratio (P-value=0.735) was positive and significant. The highest effect is in the indicators of dependency ratio (R2=0.314), employment rate (R2=0.288) and the lowest effect is in the indicators of per capita large livestock and production coefficient (R2=0.001), Gibbs-Martin and Location Quotient (R2=0.003) (Table 6). Examination of the indicators of the social dimension showed that the relationship of all indicators except the female literacy rate (P-value=-0.082) is positive and significant. The highest effect is in the indicators of sex ratio (R2=0.208) and population growth 1966-2016 (R2=0.065) and the lowest effect is in the indicators of natural population growth rate (R2=0.001) and household size (R2=0.002) (Table 7). Examination of the indicators of the environmental-physical dimension showed that the relationship of all indicators is positive and significant. The highest effect is in the indicators of percentage of reinforced housing (R2=0.063) and percentage of unauthorized wells (R2=0.057), and the lowest effect is in the indicators of faults and earthquakes, housing with structural framework (R2=0.000), households per housing unit density and percentage of newly built housing (R2=0.001) (Table 8).

    Conclusion and discussion

    Food insecurity has increased with the increase in dependency ratio, unemployment percentage, average orchards, and structural change and has decreased with the increase in economic participation, employment rate and average rainfed land (Fig 3). Changes in land use in favor of industrial development have reduced agricultural land, reduced food production, and increased food insecurity. Although structural change is usually associated with economic growth, its uneven management can increase food insecurity. More employment brings financial security, better access to food, and reduced food insecurity, while increased dryland area increases production and crop diversity, helping to reduce food insecurity. Food insecurity has decreased with the increase in the youth population percentage, sex ratio, and overall literacy rate and with the increase in the sub-indices of population growth, the food insecurity index has increased (Fig 4). An increase in the youth population can help reduce food insecurity by boosting production, improving productivity, adopting new technologies, and increasing awareness. The impact of the sex ratio index on food insecurity depends on economic, social, and cultural conditions. Also, increasing the literacy of the community helps reduce food insecurity by empowering individuals in various fields. However, increasing population growth may lead to increased food insecurity by increasing demand for food, pressure on natural resources, and competition for resources. With an increase in the percentage of percentage of reinforced housing, food insecurity decreases and with an increase in the percentage of unauthorized wells and the persons per room density, the food insecurity index increases (Fig 5). Increasing the number of reinforced housing and improving the economic conditions of households can help reduce food insecurity. On the other hand, an increase in unauthorized wells has negative effects on water resources, agriculture, the environment, and food insecurity. Proper management of groundwater resources and prevention of unauthorized well drilling helps reduce food insecurity. The difference between the current study and previous studies is that many of the indicators evaluated in the current study, such as agricultural commercialization, Gibbs-Martin, location quotient, spatial continuity, mechanization coefficient, production coefficient, population aging, slope, persons per room density, faults and earthquakes and development, have not been considered.

    Keywords: Climate Changes, Environmental Hazards, Rural Development, Zanjan Province
  • لیلا جاویدان، روح الله رضایی*، لیلا صفا، علیرضا یوسفی

    با توجه به پیامدهای منفی ناشی از مصرف بی رویه نهاده های شیمیایی در کشاورزی متداول به ویژه بر سلامت انسان و محیط زیست، تولید محصول سالم به منزله یکی از اصلی ترین راهکارهای کشاورزی پایدار در سال های اخیر مورد توجه سیاست گذاران و برنامه ریزان قرار گرفته است؛ هرچند، مسیر توسعه این نوع محصولات چندان هموار نبوده و با دشواری های فراوانی مواجه است. با توجه به اهمیت موضوع، این پژوهش با هدف «تحلیل موانع و محدودیت های فراروی تولید سیب زمینی سالم در استان زنجان» انجام شد. مشارکت کنندگان در این پژوهش خبرگان و مطلعان کلیدی در استان زنجان می باشند که تعداد مناسبی از آن ها با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند به شیوه گلوله برفی انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از مصاحبه های بدون ساختار انفرادی و گروهی استفاده شد و مصاحبه ها تا رسیدن به اشباع داده (پس از انجام 32 مصاحبه) ادامه یافت. داده های گردآوری شده در نرم افزار مکس کیودا با استفاده از تحلیل محتوای کیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. به منظور اطمینان از اعتبار داده‏های به دست آمده از مصاحبه ها و دقیق بودن یافته‏ها به بررسی اعتبارپذیری و تاییدپذیری داده ها پرداخته شد. نتایج نشان داد که اصلی ترین موانع و محدودیت های تولید سیب زمینی سالم در استان زنجان در قالب 48 مفهوم و نه مقوله قرار گرفتند که در بین آن ها سه مقوله مسائل اقتصادی و نبود حمایت اعتباری کافی (17/6 درصد)، مسائل مدیریتی و قانونی (14/4درصد) و ضعف زیرساختی و پشتیبانی (14/2 درصد)، به ترتیب بیشترین اهمیت را داشتند. همچنین، مهم ترین موانع و محدودیت های تولید سیب زمینی سالم برحسب مفاهیم شناسایی شده شامل پایین بودن سطح عملکرد تولید سیب زمینی سالم (3/8 درصد)، نداشتن توجیه اقتصادی تولید سیب زمینی سالم (3/7 درصد)، هزینه بر بودن انجام آزمایش های مربوط به صدور گواهی رعایت حد مجاز آلاینده ها (3/5 درصد)، دشواری و زمان بر بودن رویه های قانونی جهت دریافت مجوز و گواهی سیب زمینی سالم (3/5 درصد) و نداشتن برچسب و بسته بندی مناسب برای سیب زمینی سالم (3/5 درصد) می باشند.

    کلید واژگان: کشاورزی پایدار, چالش ها و مشکلات, گواهی محصول سالم, سیب زمینی, استان زنجان
    Leila Javidan, Rohollah Rezaei *, Leila Safa, Alireza Yousefi

    Given the negative consequences caused by excessive use of chemical inputs in conventional agriculture, especially on human health and the environment, the production of healthy crops as one of the main solutions of sustainable agriculture has received the attention of policymakers and planners in recent years. However, the path of development of this type of crops is not smooth and faces many difficulties. Considering the importance of the issue, this study was conducted with the aim of analysis of barriers and constraints of healthy potato production in Zanjan Province. The participants in the research were key experts and informants in Zanjan Province among which a suitable number were selected through purposive snowball sampling method. The individual and group un-structured interviews were used to collect the data, and the interviews were continued until data saturation was reached (after conducting 32 interviews). The collected data were analyzed by MAXQDA software using qualitative content analysis. The credibility and confirmability of the data were examined to ensure the validity of data obtained from interviews and the accuracy of the findings. The results showed that the main barriers and constraints of the production of healthy potato in Zanjan Province were classified into 48 concepts and nine categories, among which three categories of economic issues and lack of sufficient credit support (17.6 percent), management and legal issues (14.4 percent), and weak infrastructure and support (14.2 percent) were the most important, respectively. Moreover, in terms of the identified concepts, the most important barriers and constraints of healthy potato production were included the low yield level of healthy potato production (3.8 percent), lack of economic justification for healthy potato production (3.7 percent), high cost of conducting tests related to the issuance of certificate of compliance with the permissible limit of pollutants (3.5 percent), the difficulty and time-consuming legal procedures to obtain a certificate of healthy potato (3.5 percent), and lack of proper labels and packaging for healthy potato (3.5 percent).

    Keywords: Sustainable Agriculture, Challenges, Problems, Certificate Of Healthy Crops, Potato, Zanjan Province
  • آذر قزلباش، لیلا صفا*

    با وجود نقش انکارناپذیر زنان در دستیابی به توسعه روستایی پایدار و توجه به این که توانمندسازی کلید توسعه پایدار است، شواهد نشان می دهد که موانع پرشماری فراروی توانمندسازی زنان روستایی به ویژه در بعد اقتصادی قرار دارد. از این رو، پژوهش پیمایشی حاضر با هدف واکاوی عوامل بازدارنده توانمندسازی اقتصادی زنان روستایی انجام گرفت. جامعه آماری این پژوهش، تمامی زنان 15 سال به بالا در روستاهای شهرستان طارم بودند (N=14415) که از بین آن ها یک نمونه 375 نفری از طریق روش نمونه گیری طبقه ای با انتساب متناسب انتخاب شد. ابزار پژوهش برای گردآوری داده ها پرسشنامه بود که روایی محتوایی آن از سوی اعضای هیئت علمی دانشگاه زنجان و کارشناسان سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان تایید گردید. به منظور بررسی پایایی پرسشنامه پیش آزمون انجام گرفت که مقدار آلفای کرونباخ برای مقیاس های اصلی پرسشنامه در حد قابل قبول بود. داده های گردآوری شده با استفاده از نرم افزار آماری SPSSWin26 تجزیه و تحلیل شدند. یافته های توصیفی نشان داد که میانگین های دو شاخص اصلی به کار برده شده جهت سنجش توانمندی اقتصادی زنان روستایی شامل میزان تحرک اقتصادی و قدرت تصمیم گیری اقتصادی، پایین تر از سطح متوسط بودند. علاوه بر این، یافته های تحلیل عاملی حاکی از آن بود که پنج عامل استخراج شده شامل ضعف پشتیبانی و محدودیت های ساختاری، ضعف روحیه کارآفرینانه، بی اعتمادی و تعصبات اجتماعی نابجا، طردشدگی و رانده شدن به حاشیه و ضعف شایستگی های حرف ه ای، 61/5 درصد از واریانس کل «عوامل بازدارنده توانمندسازی اقتصادی زنان روستایی» را تبیین کردند. یافته های تحلیل رگرسیون نیز نشان داد که هر پنج عامل اشاره شده اثر منفی و معنی داری بر میزان توانمندی اقتصادی زنان روستایی داشتند. در نهایت، یافته های این پژوهش با کمک به شناخت بهتر وضعیت زنان روستایی از نظر شاخص های توانمندی اقتصادی و واکاوی عمیق تر عوامل بازدارنده فراروی آن ها می تواند نهاده های اطلاعاتی مفیدی را در اختیار برنامه ریزان و سیاست گذاران جهت طراحی و اجرای مداخلات اثربخش در راستای توانمندسازی اقتصادی زنان روستایی قرار دهد.

    کلید واژگان: توانمندسازی اقتصادی, توسعه پایدار, زنان روستایی, موانع, استان زنجان
    Azar Ghezelbash, Leila Safa *

    Despite the undeniable role of women in achieving sustainable rural development, and considering that empowerment is the key to sustainable development, the evidence shows that there are numerous obstacles on the way to rural women's empowerment especially in the economic dimension. Therefore, this survey research was conducted with the aim of analyzing the inhibitors to the rural women's economic empowerment. The statistical population of this research was all the women aged 15 years and above in the villages of Tarem county (N=14415) which among them, a sample of 375 people was selected by proportional stratified sampling method. The research instrument for data collection was a questionnaire whose content validity was confirmed by the faculty members of university of Zanjan and the experts of Jihad Agriculture Organization of Zanjan province. In order to check the reliability of the questionnaire, a pilot study was also conducted, and the Cronbach's alpha coefficients of the main scales of the questionnaire were acceptable. The collected data were analyzed using SPSSWin26 software. The descriptive results showed that the rural women's economic empower was at a relatively weak level in terms of the two indicators of economic mobility and economic decision-making power. In addition, the results of the factor analysis indicated that the five extracted factors including weak support and structural limitations, weak entrepreneurial spirit, mistrust and inappropriate social prejudices, rejection and marginalization, and weak professional skills explained 61.5 percent of the total variance of "inhibitors to rural women's economic empowerment". Moreover, the findings of the regression analysis revealed that all the five extracted factors had negative and significant effects on the level of rural women's economic empower. Finally, the findings of this research, by helping to better understand the situation of rural women in terms of economic empowerment indicators and through a deeper analysis of the inhibitors facing them, can provide useful information to planners and policymakers to design and implement effective interventions for the rural women's economic empowerment.

    Keywords: Economic Empowerment, Sustainable Development, Rural Women, Barriers, Zanjan Province
  • محمدحسین فکوریان، مصطفی نادری*، مهدی تیموری

    در این مطالعه میزان سطح مدیریت منابع آب زیرزمینی در هشت آبخوان آبرفتی واقع در استان زنجان توسط یک شاخص فیزیکی مبتنی بر مفاهیم آب موجود (آب قابل دسترس) و عرضه آب (برداشت آب) تحت شرایط تامین نیاز آبی محیط برآورد شده است. سطح مدیریت منابع آب زیرزمینی تحت شرایط "نرمال" و "پایدار" کمی سازی شده و سپس بر اساس مقادیر سطح مدیریت نرمال و پایدار نوع کلاس مدیریتی آبخوان تعیین گردید. مدیریت نرمال وضعیت مدیریت آبخوان را برای شرایطی برآورد می کند که حجم آب موجود از خود آبخوان و آبخوان-های مجاور تامین می شود اما در مدیریت پایدار، آب موجود تنها از خود آبخوان تامین می شود. مقادیر منفی نشان دهنده سوء مدیریت (برداشت بیشتر از آب موجود) و مقادیر مثبت نشان دهنده قابل قبول بودن مدیریت (برداشت کمتر از آب موجود) می باشد. نتایج نشان داد که مقدار مدیریت نرمال در آبخوان های ماهنشان، طارم، مشمپا، زنجان، سجاس، زرین آباد، ابهر و قیدار به ترتیب برابر 3، 5/6، 2، 9-، 9/8-، 5/18-، 30- و 14- درصد و مقدار مدیریت پایدار آنها به ترتیب برابر 1/0-، 38/0-، 7/9-، 41-، 7/17-، 68-، 106- و 106- درصد می باشد. طبقه بندی کلاس مدیریتی آبخوان ها نیز نشان دهنده مدیریت پایدار برای آبخوان ماهنشان و شبه پایدار برای آبخوان های طارم و مشمپا بود. آبخوان های زنجان، سجاس، زرین آباد، ابهر و قیدار همگی دارای مدیریت نرمال و پایدار منفی بودند. بنابراین، نوع مدیریت در این آبخوان ها از نوع سوء مدیریت می باشد. لذا ضروری است تا جهت مدیریت بهتر از منابع آبی، برداشت از آب زیرزمینی از طریق کاهش سطح زیر کشت، افزایش راندمان آبیاری و کشت محصولات با نیاز آبی کمتر صورت پذیرد.

    کلید واژگان: استان زنجان, اضافه برداشت, منابع آب زیرزمینی, مدیریت پایدار, مدیریت نرمال
    Mohammadhosein Fakourian, Mostafa Naderi *, Mehdi Teimuri
    Introduction

    Groundwater is a vital resource for human consumption, agricultural production, and the development of water-related industries, especially in arid and semi-arid regions. Groundwater and surface water resources provide approximately 60 and 40 percent of Iran’s total water supply, respectively, where the relative water consumption in the agricultural, urban, and industrial sectors is approximately 92%, 7%, and 1%, respectively. The construction of many dams on main rivers, along with water extraction, has reduced river flows, dried them up, and damaged river-dependent ecosystems. The inflow to Tashk and Bakhtegan lakes located in Fars province has decreased due to the construction of upstream dams and the use of river water for irrigation in the past decade, leading to the drying of these lakes in 2013. The over-extraction of groundwater by ~5.4 billion cubic meters per year during the 2002-2015 period has resulted in a decrease in groundwater levels (10-100 centimeters per year) in different regions of Iran, averaging 49 centimeters per year nationwide, damaging groundwater-dependent ecosystems in some areas. For example, Parishan Lake, which is mainly the result of the inflow of groundwater from nine springs, has experienced a decrease in water depth (about 5 meters during the 1995-2008 period) due to increased groundwater extraction around the wetland. The Jahrom aquifer in Fars province has also experienced a decrease in water level of approximately 0.75 meters per year, or three aquifers Aspas, Khosrowshirin, and Kamfiruz in the north of Fars province have respectively experienced a decrease in groundwater level of approximately 0.7, 1, and 0.35 meters per year due to over-extraction. Although groundwater is a vital source for human needs and consumption, it is also vital for preserving the environment. The main point in water resources management is the neglect of environmental water needs, in other words, all the water available in a river or aquifer is only considered for human consumption. However, a physical index recently presented by Naderi (2021) takes into account environmental needs and quantifies the level of water resources management based on the concepts of available water and water supply (water extraction). The aim of this study is to quantify the level of management (LOM) of aquifers in Zanjan Province under “normal” and “sustainable” management conditions

    Methods

    The study area includes eight alluvial aquifers of Zanjan Province (northwestern Iran) which are located between 47010’ to 5005’ E and 35025’ to 37010’ N. About 1.6% of the province’s area has a dry climate, 76% has a semi-dry climate, 20% has a Mediterranean climate, and 2.4% has a semi-humid to humid climate. The aquifers include Tarom, Zanjan, Mahneshan, Moshampa, Sojas, Zarrin-Tappeh, Abhar, and Qeydar, which have areas of 75.5, 1146.13, 30.06, 36.1, 501.7, 495.4, 657.6, and 699.2 km2, respectively. The LOM is quantified under “normal” and “sustainable” conditions. The difference between the two LOM values stems from definitions for existing groundwater sources. Sustainable groundwater originates from the aquifer’s own region, while normal groundwater originates from both the local aquifer region and adjacent groundwaters to meet the region’s water needs. 〖LOM〗_n=(〖AGW〗_n-TWS)/〖AGW〗_n (1)〖LOM〗_s=(〖AGW〗_s-TWS)/〖AGW〗_s (2)〖〖AGW〗_n=R〗_n-EFR=(I_p+I_r+I_s+I_irg+I_mi+I_net )-EFR (3)〖〖AGW〗_s=R〗_s-EFR=(I_p+I_r+I_s+I_irg+I_mi )-EFR (4)In the above relations, subscripts n and s represent normal and sustainable conditions, respectively. AGW is available groundwater, TWS total water supply, R the recharge of groundwater, EFR the environmental flow requirement, infiltration from precipitation (Ip), groundwater recharge from the river (Ir), groundwater recharge from runoff (Is), groundwater recharge due to irrigation return flow (Iirg) and municipal-industrial (Imi) water use, and net groundwater recharge from adjacent groundwaters (Inet).

    Results

    Alluvial aquifers of Tarom, Zanjan, Mahneshan, Moshampa, Sojas, Zarrinabad, Abhar, and Qeydar have experienced groundwater storage anomalies of 2.57, -25.61, 3.83, 0.82, -6.46, -9.52, -45.80, and -19.55 million cubic meters per year, respectively. Only the aquifers of Tarom, Mahneshan, and Moshampa have positive changes in storage volume. Results show that in the Mahneshan aquifer, normal management was positive (3 percent) but sustainable management was negative and close to zero (-0.1 percent). Therefore, the type of management is “pseudo-sustainable”. In the Moshampa aquifer, normal management was positive (2 percent) but sustainable management was negative (-9.7 percent). Therefore, the type of management is “pseudo-sustainable”. In the Tarom aquifer, normal management was positive (6.5 percent) but sustainable management was negative (-0.38 percent). Therefore, the type of management is “pseudo-sustainable”. In other aquifers, both normal and sustainable management were negative and indicative of the “mismanagement” class, so that normal and sustainable management in the Zanjan aquifer were respectively -9 and -41 percent, in the Sojas aquifer were -8.9 and -17.7 percent, in the Zarrinabad aquifer were -18.5 and -68 percent, in the Abhar aquifer were -30 and -106 percent, and in the Qeydar aquifer were -14 and -106 percent. Therefore, it is necessary to improve the status of water resource management, using various solutions such as wastewater treatment, education and increasing public awareness in optimal water consumption, reducing the cultivated area, increasing irrigation efficiency, and cultivating crops with less water demand to reduce groundwater abstraction in Zanjan Province.

    Keywords: Zanjan Province, Over-Exploitation, Groundwater Resources, Sustainable Management, Normal Management
  • سینا فرد مرادی نیا*، ابراهیم باقری، رسول جانی، آزاده فلسفیان
    مقدمه

    خشکسالی به عنوان یکی از بلایای طبیعی، اثرات قابل توجهی بر محیط زیست می گذارد. اگرچه وقوع آن غیرقابل اجتناب است، می توان با اقداماتی اثرات منفی آن را کاهش داد. آب های زیرزمینی شیرین، به دلیل پایداری و کیفیت بالا، نقش مهمی در تامین آب شرب و توسعه اقتصادی-اجتماعی به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک دارند. در این مطالعه، به بررسی خشکسالی در شهرستان ماهنشان با استفاده از شاخص های مختلف پرداخته شده است. 30 سال آمار بارندگی ایستگاه ماهنشان مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. برای بررسی خشکسالی اقلیمی از شاخصSPI، برای تعیین دوره های ترسالی و خشکسالی از میانگین متحرک پنج و هفت ساله بارندگی سالانه و برای بررسی خشکسالی هیدرولوژیکی از آمار چاه ها و شاخص GRI استفاده شده است. یافته ها نشان می دهد که خشکسالی های اقلیمی و هیدرولوژیکی در منطقه ماهنشان رخ داده است و بین شاخص SPI  و تغییرات تراز سطح آب همبستگی معنی داری وجود دارد. با توجه به یافته ها، خشکسالی یکی از چالش های اصلی در منطقه ماهنشان است. استفاده از شاخص های مختلف برای بررسی خشکسالی ضروری است و با برنامه ریزی مناسب می توان اثرات منفی آن را کاهش داد. در این مطالعه، فقط به یک منطقه خاص پرداخته شده و عوامل دیگر موثر بر خشکسالی و راهکارهای برای کاهش اثرات آن بررسی نشده است. هدف از این مطالعه، ارائه تصویری از وضعیت خشکسالی در منطقه ماهنشان و لزوم توجه به این پدیده در برنامه ریزی ها و اقدامات آتی است.

    مواد و روش ها

    این پژوهش از نوع کاربردی و با رویکرد توصیفی تحلیلی انجام شده است. برای جمع آوری داده ها از دو روش مطالعات کتابخانه ای و پیمایش میدانی استفاده شده است. در بخش میدانی، از روش های مختلفی مانند پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده برای جمع آوری نظرات و دیدگاه های ساکنان منطقه، اطلاعات تخصصی از کارشناسان و بررسی میدانی منابع آب و سیستم های انتقال آب استفاده شده است. برای تکمیل اطلاعات، از سازمان های مرتبط مانند معاونت روستایی و اداره کل آب و فاضلاب روستایی استعلام شد. همچنین، با بازدید میدانی از منطقه، اطلاعات مربوط به منابع آب، تخصیص آب و سایر موارد مرتبط با خشکسالی جمع آوری و با استفاده از روش های علمی تجزیه و تحلیل و تفسیر شده اند.  برای بررسی خشکسالی اقلیمی در منطقه، از شاخصSPI  (Standard Precipitation Index) استفاده شد. این شاخص با استفاده از آمار بارندگی بلندمدت (30 ساله) محاسبه می شود و می تواند دوره های ترسالی، خشکسالی و نرمال را در منطقه نشان دهد. علاوه بر شاخص SPI، از میانگین متحرک 5 و 7 ساله بارندگی سالانه نیز برای تعیین دوره های ترسالی و خشکسالی استفاده شد. در این روش، میانگین بارندگی در یک دوره زمانی مشخص (5 یا 7 سال) محاسبه می شود و با میانگین بارندگی بلندمدت مقایسه می شود. برای بررسی خشکسالی هیدرولوژیکی در منطقه، از آمار چاه های با پراکنش مناسب و آمار بلندمدت استفاده شد. تغییرات تراز سطح آب در این چاه ها توسط شاخص GRI (Groundwater Recharge Index)  محاسبه شد. شاخص GRI نشان دهنده میزان آب ورودی به سفره های زیرزمینی است و می تواند برای بررسی وضعیت منابع آب زیرزمینی در منطقه مورد استفاده قرار گیرد.

    نتایج و بحث:

    بررسی مقادیر SPI در مقیاس های مختلف زمانی و همچنین میانگین متحرک 5 و 7 ساله بارندگی نشان دهنده کاهش بارندگی قابل توجه در منطقه ماهنشان طی 20 سال گذشته است. این روند کاهشی، نگرانی هایی را در مورد پیامدهای منفی آن بر منابع آب، کشاورزی و سایر بخش های وابسته به آب در این منطقه به وجود می آورد.بررسی شاخص GRI در مقیاس های زمانی ماهانه و سالانه نشان دهنده افت سطح آب های زیرزمینی در منطقه ماهنشان است. این افت به دلیل عدم تناسب بین تغذیه و برداشت از سفره آب زیرزمینی، به خصوص در سال های اخیر که با خشکسالی های پیاپی همراه بوده، تشدید شده است. برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی، پایداری این منابع را به خطر انداخته است.تحلیل همبستگی بین شاخص های SPI و GRI نشان دهنده وجود همبستگی معنی داری بین خشکسالی های هواشناسی و هیدرولوژیکی در منطقه ماهنشان است. این همبستگی در مقیاس های زمانی بلندتر قوی تر است. یافته ها نشان می دهد که خشکسالی های هواشناسی می توانند منجر به خشکسالی های هیدرولوژیکی در این منطقه شوند.بررسی رابطه بین خشکسالی های هواشناسی و هیدرولوژیکی با تاخیرهای زمانی یک، دو و سه ساله نشان می دهد که بین این دو نوع خشکسالی با تاخیر یک و دو ساله، همبستگی معنی داری وجود دارد. این همبستگی نشان می دهد که خشکسالی های هواشناسی با تاخیر یک و دو ساله، منجر به خشکسالی های هیدرولوژیکی در منطقه ماهنشان می شوند.

    نتیجه گیری

    نتایج این تحقیق نشان می دهد که متوسط افت سطح آب زیرزمینی در سال های مختلف متفاوت بوده است. این امر به دلیل تنوع در نوع سازند، ضریب آبگذری، شیب هیدرولیکی و میزان برداشت از سفره آب در مناطق مختلف است. در دوره 20 ساله (1375 تا 1395)، تراز آب زیرزمینی در منطقه ماهنشان به طور متوسط سالانه 45 سانتی متر افت داشته است. این امر نشان دهنده برداشت بی رویه و غیراصولی از منابع آب زیرزمینی است. خشکسالی های پیاپی نیز باعث تشدید روند افت آب های زیرزمینی شده است. غیر از بارندگی، عوامل دیگری مانند برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی نیز بر افت آب های زیرزمینی تاثیر می گذارند. مقایسه شاخص  SPI (خشکسالی اقلیمی) و GRI  (منابع آب زیرزمینی) نشان می دهد که بین این دو شاخص در مقیاس های زمانی ماهانه و سالانه، رابطه معنی داری وجود دارد. این رابطه نشان می دهد که خشکسالی اقلیمی با تاخیر دو ساله، بر افت آب های زیرزمینی در منطقه ماهنشان تاثیر می گذارد. در مجموع، نتایج این تحقیق نشان می دهد که منطقه ماهنشان با چالش جدی کمبود آب و خشکسالی مواجه است. برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی و خشکسالی های پیاپی، این چالش را تشدید کرده اند.

    کلید واژگان: آب های زیرزمینی, استان زنجان, SPI, GRI, خشکسالی هیدرولوژیکی
    Sina Fard Moradinia*, Ebrahim Bagheri, Rasool Jani, Azadeh Falsafian
    Introduction

    Drought, as one of the natural disasters, has significant impacts on the environment. Although its occurrence is inevitable, its negative effects can be mitigated by taking measures. Freshwater groundwater, due to its sustainability and high quality, plays an important role in providing drinking water and socio-economic development, especially in dry and semi-arid regions. In this study, drought in Mahneshan County was investigated using various indices. 30 years of rainfall data from Mahneshan station were analyzed. To investigate climatic drought, the SPI index was used, to determine wet and dry periods, the 5 and 7 year moving averages of annual rainfall were used, and to investigate hydrological drought, well data and the GRI index were used. The findings show that climatic and hydrological droughts have occurred in the Mahneshan region and that there is a significant correlation between the SPI index and groundwater level changes. According to the findings, drought is one of the main challenges in the Mahneshan region. The use of various indices to investigate drought is necessary and its negative effects can be mitigated with proper planning. This study only focuses on a specific region and other factors affecting drought and ways to reduce its effects are not investigated. The aim of this study is to provide an overview of the drought situation in the Mahneshan region and the need to pay attention to this phenomenon in future planning and actions.

    Materials and Methods

    This study is of an applied nature with a descriptive-analytical approach. To collect data, two methods were used: library studies and field surveys. In the field section, various methods were used, such as questionnaires, interviews, and observations, to collect the opinions and views of the local residents, expert information from specialists, and field surveys of water resources and water transmission systems. To complete the information, inquiries were made from relevant organizations such as the Rural Affairs Deputy and the Rural Water and Sewerage Administration. Also, by visiting the region in the field, information related to water resources, water allocation, and other drought-related matters were collected and analyzed and interpreted using scientific methods. To investigate climatic drought in the region, the Standard Precipitation Index (SPI) was used. This index is calculated using long-term rainfall data (30 years) and can show wet, dry, and normal periods in the region. In addition to the SPI index, the 5 and 7 year moving averages of annual rainfall were also used to determine wet and dry periods. In this method, the average rainfall in a specific period of time (5 or 7 years) is calculated and compared with the long-term average rainfall. To investigate hydrological drought in the region, data from wells with appropriate distribution and long-term data were used. Changes in groundwater level in these wells were calculated by the Groundwater Recharge Index (GRI). The GRI indicates the amount of water entering the groundwater and can be used to assess the status of groundwater resources in the region.

    Results and Discussion

    Analysis of SPI values at different time scales and 5 and 7 year moving averages of rainfall indicates a significant decrease in rainfall in the Mahneshan region over the past 20 years. This downward trend raises concerns about its negative consequences for water resources, agriculture and other water-dependent sectors in the region.Analysis of the GRI index on monthly and annual time scales indicates a decline in groundwater levels in the Mahneshan region. This decline has been exacerbated due to the imbalance between recharge and withdrawal from the groundwater table, especially in recent years with consecutive droughts.Overexploitation of groundwater resources has threatened the sustainability of these resources.Correlation analysis between the SPI and GRI indices indicates a significant correlation between meteorological and hydrological droughts in the Mahneshan region. This correlation is stronger at longer time scales. The findings show that meteorologicaldroughts can lead to hydrological droughts in the region.Analysis of the relationship between meteorological and hydrological droughts with time lags of one, two and three years shows that there is a significant correlation between these two types of droughts with lags of one and two years. This correlation shows that meteorological droughts with lags of one and two years lead to hydrological droughts in the Mahneshan region.

    Conclusion

    The Mahneshan region has faced a decline in groundwater levels and frequent and severe droughts over the past two decades. Studies show that:The average annual decline in groundwater level has varied over the years. This is due to the diversity in formation type, permeability, hydraulic gradient, and the amount of groundwater withdrawal in different regions. In the 20-year period (1375 to 1395), the groundwater level in the Mahneshan region has dropped by an average of 45 cm annually. This indicates the excessive and unsustainable withdrawal of groundwater resources. Repeated droughts have also exacerbated the trend of groundwater decline. In addition to rainfall, other factors such as overexploitation of groundwater resources also affect groundwater decline. A comparison of the SPI (climatic drought) and GRI (groundwater resources) indices shows that there is a significant relationship between these two indices on monthly and annual time scales. This relationship shows that climatic drought, with a 2-year lag, affects groundwater decline in the Mahneshan region. The lag time between climatic drought and groundwater decline can vary in different parts of the basin, depending on the diversity of formation type and geological characteristics and different groundwater withdrawals.Overall, the results of this study show that the Mahneshan region faces a serious challenge of water scarcity and drought. Overexploitation of groundwater resources and repeated droughts have exacerbated this challenge.

    Keywords: GRI, Groundwater, Hydrological Drought, SPI, Zanjan Province
  • سیده سمیه بطحائی، محمد چیذری*، حسن صدیقی

    پژوهش حاضر به بررسی و تحلیل نقش عوامل فردی-جمعیت شناختی و سرمایه های معیشتی بر شکل گیری تاب آوری کشاورزان در برابر تغییر اقلیم در حوزه آبریز رودخانه قزل-اوزن استان زنجان پرداخته است. بدین منظور، از روش پیمایش بهره گرفته شد. جامعه آماری پژوهش 36281 کشاورز در حوزه مورد مطالعه بود که با استفاده از جدول نمونه گیری تصادفی کرجسی و مورگان و روش نمونه گیری طبقه ای با انتساب متناسب، 384 کشاورز به عنوان نمونه انتخاب شد. ابزار جمع آوری داده ها، پرسشنامه ای محقق ساخته بود که برای تعیین پایایی آن از روش آلفای کرونباخ استفاده شد. ضریب آلفای کرونباخ (705/0 تا 865/0) به دست آمد که از پایایی مطلوب پرسشنامه حکایت می کند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از فن تحلیل تشخیصی به روش گام به گام استفاده شد. نتایج حاصل از تحلیل تشخیصی نشان داد که متغیرهای سرمایه انسانی، تعداد سال های تجربه کشاورزی، سرمایه اقتصادی، سرمایه فیزیکی و در نهایت سرمایه اجتماعی بر تفکیک کشاورزان از نظر تاب آوری در برابر تغییر اقلیم موثر می باشند. در مجموع، می توان بیان کرد آمار صحت پیش بینی مدل مذکور 2/67 درصد می باشد. پیشنهاد می گردد، در مطالعات آتی اثر عوامل خارجی همچون سیاست های دولتی، رسانه های ارتباط جمعی و عوامل بازارشناختی و نهادی نیز در نظر گرفته شود.

    کلید واژگان: تابآوری در برابر تغییر اقلیم, سرمایه های معیشتی, عوامل فردی-جمعیتشناختی, تحلیل تشخیصی, رودخانه قزلاوزن استان زنجان
    Seyede Somaye Bathaiy, Mohammad Chizari *, Hasaan Sadighi

    The present study investigates the role of demographic-personal factors and livelihood capitals on the evolution of farmers' resilience to climate change in the Ghezel Ozan River basin located in Zanjan Province. For this purpose, a survey method was used. The statistical population of the study was 36281 farmers living in the studied area. Using Morgan and Krejcie's random sampling table and stratified random sampling method with proportional allocation, 384 farmers were selected as the statistical sample. The data collection tool was a researcher-made questionnaire the reliability of which was determined by Cronbach's alpha method. Cronbach's alpha coefficient was 0.705-0.865, which reflects the optimal reliability of the questionnaire. The step by step diagnostic analysis technique was used for data analysis. The results of the diagnostic analysis showed that the variables of human capital, the years of agricultural work experience, economic capital, physical capital and finally, the social capital are influential on categorizing the farmers in terms of their climate change resilience. Generally, it can be said that the prediction accuracy of the model is about 67.2%. For future studies, it is suggested to consider the impact of external factors such as government policies, mass media and market-driven institutional and cognitive factors.

    Keywords: Resilience To Climate Change, Livelihood Capitals, Personal-Demographic Factors, Discriminant Analysis, Ghezel Ozan River, Zanjan Province
  • لیلا صفا*، روح الله رضایی، طاهر برزگر، عصمت مهاجری، یونس خسروی

    با توجه به اهمیت کشت های گلخانه ای، بهبود سطح دانش و مهارت فنی گلخانه داران به منظور افزایش میزان عملکرد تولید آن ها ضروریبه نظر می رسد. بر این اساس، این پژوهش پیمایشی با هدف اصلی شناسایی و واکاوی نیازهای آموزشی گلخانه داران استان زنجان انجام گرفت. جامعه آماری این پژوهش را 147 نفر از گلخانه داران فعال دارای پروانه بهره برداری در استان زنجان در سال 1401 تشکیل دادند که تعداد 120 نفر از آن ها از طریق روش نمونه گیری طبقه ای با انتساب متناسب انتخاب شدند. ابزار پژوهش برای گردآوری داده ها پرسشنامه می باشد که روایی محتوایی آن از سوی اعضای هیئت علمی دانشگاه زنجان و کارشناسان سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان، بررسی و تایید شد. به منظور بررسی پایایی پرسشنامه نیز پیش آزمون انجام گرفت که مقدار آلفای کرونباخ محاسبه شده برای مقیاس اصلی پرسشنامه یعنی سنجش نیازهای آموزشی گلخانه داران در حد قابل قبول (یعنی 0/89) بود. داده های گردآوری شده با استفاده از نرم افزار SPSSWin26 مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان می دهد که نیازهای آموزشی گلخانه داران استان زنجان شامل شش دسته "عوامل مرتبط با مسائل فنی قبل از کاشت محصول و پس از برداشت آن"، "مسائل فنی مرتبط با کاشت محصول"، "مدیریت گلخانه و برداشت و بسته بندی محصول"، "روش های بازاریابی، تبلیغات و ارزش افزایی محصول"، "مکان یابی و مسائل فنی مرتبط با طراحی گلخانه" و "آفات و بیماری ها و مدیریت آن ها" می باشند. همچنین، نتایج این پژوهش حاکی از آن است که شدت نیازهای آموزشی در بین گلخانه داران مورد مطالعه به ویژه تولیدکنندگان محصول خیار بالا می باشد که این موضوع دلالت بر ضرورت تدوین و اجرای دوره های مرتبط برای پوشش نیازهای آموزشی گلخانه داران داشت.

    کلید واژگان: کشاورزی حفاظت شده, گلخانه, ضعف دانش فنی, نیازسنجی, استان زنجان
    L .Safa *, R. Rezaei, T .Barzegar, E .Mohajeri, Y .Khosravi

    Considering the importance of greenhouse crops on the one hand and the need to improve the level of technical knowledge and skills of greenhouse owners in order to increase their production performance on the other hand, this survey research was conducted with the main purpose of identifying and analyzing the training needs of greenhouse owner in Zanjan province. The statistical population of the research was made up of 147 active greenhouse owners with operation licenses in Zanjan province in 2022 of which 120 were selected through the stratified sampling method with proportional assignment. The research instrument for data collection was a questionnaire, the content validity of which was established by the faculty members of University of Zanjan and the experts of Jihad Agriculture Organization of Zanjan Province. In order to check the reliability of the questionnaire, a pilot study was also conducted, and the value of Cronbach's alpha calculated for the main scale of the questionnaire named training needs of greenhouse owners. The results of reliability analysis through Cronbach's alpha demonstrated an acceptable (i.e., 0.89) level of reliability for the research instrument. The collected data were analyzed using SPSSWin26 software. The results showed that the greenhouse owners' training needs in Zanjan Province can be loaded on six components including “factors related to technical issues before planting and after harvesting”, “technical issues related to crop planting”, “greenhouse management and harvesting and packaging”, “methods of marketing, advertising and value enhancement of the crop”, “location and technical issues related to the design of the greenhouse”, and “pests and diseases and their management”. Moreover, the results indicated that the intensity of training needs among the surveyed greenhouse owners, especially cucumber producers, was high, indicating the necessity of compiling and implementing related courses to cover the greenhouse owners' training needs.

    Keywords: Protected agriculture, Greenhouse, Weak technical knowledge, needs assessment, Zanjan Province
  • فرشته مدرسی، انیس حسنی، کیومرث ابراهیمی*
    شناخت پدیده ی سیل و برآورد پتانسیل سیل خیزی نقش مهمی در مدیریت و پیش بینی سیلاب هر منطقه دارد. با توجه به سیل خیزی حوضه آبریز ماهنشان-انگوران استان زنجان، در این تحقیق عوامل موثر بر سیل خیزی این حوضه مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت. بدین منظور ابتدا نقشه ی شماره منحنی حوضه با تلفیق نقشه های خاک، کاربری اراضی، نقشه رقومی ارتفاع و جدول Look up در محیط GIS ایجاد شد. سپس با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی AHP و بر پایه اثرات ترکیبی به هر یک از عوامل شیب، جهت شیب، کاربری اراضی، شماره منحنی، نسبت انشعاب، تراکم زهکشی، بارش، طول حوضه و سنگ شناسی حوضه وزن مناسب اختصاص یافت و از هم پوشانی لایه های وزن دار شده نقشه ی خطر سیل خیزی تهیه شد. نتایج نشان داد که بیشترین وزن از بین عوامل موثر متعلق به عامل شماره منحنی حوضه و برابر با 0.362 می باشد. سایر عوامل موثر به ترتیب عبارتند از: کاربری اراضی، شیب، بارش، تراکم زهکشی، نسبت انشعاب، طول حوضه، جهت شیب و عامل سنگ شناسی که به ترتیب دارای وزن های موثر بر سیل خیزی برابر با 0.174، 0.142، 0.118، 0.090، 0.051، 0.042، 0.042 و 0.016 می باشند. با توجه به نقشه سیل خیزی تهیه شد قسمت های غربی حوضه به دلیل ارتفاع و بارش بیشتر خطرپذیری بالاتری نسبت به قسمت های دیگر حوضه دارد که خود دلیلی بر صحت محاسبات است.
    کلید واژگان: تحلیل سلسله مراتبی, نقشه سیل خیزی, استان زنجان, CN, AHP
    Fereshteh Modaresi, Anis Hasani, Kumars Ebrahimi *
    Understanding flood phenomena and estimating flood potential play an important role in flood management and forecasting in any region. Due to the flooding of Mahneshan-Angoran basin, located in Zanjan province, Central Iran, in this study, the effective factors on flooding of this basin were investigated. For this purpose, first the basin curve number map was created by combining soil maps, land use, Digital Elevation Model and Look up table involving GIS environment. Then, using AHP Hierarchical Analysis method and based on the combined effects approach, appropriate weights were assigned to each of the slope factors, slope direction, land use, curve number, branch ratio, drainage density, precipitation, basin length and basin lithology. A flood risk map was prepared from the overlap of the weighted layers in the GIS environment. The results of AHP method showed that the highest weight among the effective factors is equal to 0.326, which belongs to the factor of the basin Curve Number. Other effective factors are: land use, slope, rainfall, drainage density, branching ratio, basin length, slope direction and lithological factor, which respectively have weights affecting flooding equal to 0.174, 0.142, 0.118, 0.090, 0.051, 0.042, 0.042 and 0.016. According to the obtained flood plan, it was observed that the western parts of the basin have a higher risk than other parts of the basin due to higher altitude and more rainfall, which is itself a proof of the accuracy of the calculations.
    Keywords: hierarchical analysis method, flooding map, Zanjan Province, CN, AHP
  • علی منصوری*، محمدحسین نعمتی

    در این پژوهش از رویکرد علی - مقایسه ای برای ارزیابی عملکرد واحدهای مرغداری فعال استفاده شد. از میان مدل های مختلف س÷نجش عملکرد، شاخص بهره وری کل مالم کوییست به دلیل اثربخشی بیشتر آن در سنجش رشد انتخاب شد. به منظور دستیابی به یک الگوی جامع کلیه مرغداری های گوشتی استان زنجان برای مطالعه مورد توجه قرار گرفت؛ لیکن به دلیل فقدان داده های مورد نیاز در برخی مرغداری ها، تنها 30 واحد مرغداری گوشتی شاخص، برای ارزیابی عملکرد انتخاب شد. در این پژوهش تعداد جوجه ریزی اولیه، دان مصرفی، هزینه انرژی، هزینه پرسنلی و هزینه بهداشت و درمان به عنوان متغیرهای ورودی و وزن کشتار نهایی و وزن کود تولیدی به عنوان متغیر خروجی انتخاب شد. بررسی بهره-وری کل نشان داد که از میان واحدهای تصمیم گیری موجود، در دوره اول به ترتیبAL12 با 34/9 درصد رشد از بیشترین رشد بهره وری و AL14با افتی14/4 درصدی از بیشترین افت بهره وری برخوردار هستند.همچنین نتیجه حاصل از ارزیابی اهمیت ورودیها و خروجیها در بهره ه وری کل نشان داد، استفاده بهینه از دان مصرفی و مدیریت هزینه های نیروی انسانی در بین متغیرهای ورودی بیشترین تاثیر را بر بهروی کل واحدهای مرغداری گوشتی دارد و از سوی دیگر در میان متغیرهای خروجی نیز وزن کشتار نهایی که بطور ضمنی نرخ تلفات جوجه و بهره مندی از تغذیه مناسب واحد مرغداری را نشان می دهد، در افزایش بهر وری کل واحدهای مورد مطالعه از بیشترین تاثیر برخوردار است.

    کلید واژگان: ارزیابی بهره وری, استان زنجان, جوجه گوشتی, رشد بهره وری کل, شاخص مالم کوئیست
    Ali Mansouri *, Mohammad Hossein Nemati

    Performance appraisal is the most important focal points of production units. In this study, the Casual Comparative approach applied to measure the performance of active poultry units in Zanjan province. Among the various performance measurement models, total productivity index of Malmquist Index was selected because of its greater effectiveness in measuring growth. In order to achieve a comprehensive model, all poultry farms in Zanjan province were considered for study; However, due to the lack of data required, only 30 poultry farms were selected for performance evaluation. In this study, the amount of initial hatching, feed consumption, energy costs, personnel costs and healthcare costs were selected as input variables and final slaughter weight and fertilizer weight were selected as output variables. Specialized software GAMS.34.1.0 and DEA SOLVER (V8) were used for data analysis. The result showed that among the existing decision units (DMUs), in the first period AL12 with 34.9% growth had the highest total productivity growth and AL14 with a decrease of 14.4% Has had the highest productivity decline. Meanwhile, AL14 with the changes in the method of feeding poultry in the second period has had the highest growth of total productivity. On the other hand, although the AL12 unit has had the highest growth in the first period, but due to lack of attention to costs Energy and non-optimal use of grain consumed in the second period are classified as low-growth decision-making units.

    Keywords: broiler, Malmquist Total factor index, Productivity evaluation, Productivity Growth, Zanjan Province
  • رضا موحدی، مسعود سامیان*، محمد محمدی

    هدف این تحقیق شناسایی عوامل موثر در اثربخشی آموزشی تعاونی های فرش دستباف استان زنجان می باشد، لذا از لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ گردآوری داده ها، پیمایشی یا میدانی است. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته است. جامعه آماری را اعضای تعاونی های فعال فرش دستباف استان زنجان تشکیل می دهند. تعداد تعاونی های فرش دستباف فعال 38 تعاونی با تعداد اعضای 366 نفر می باشد که تعداد 181 نفر از آنها با استفاده از جدول مورگان به عنوان نمونه های تحقیق انتخاب گردیدند. روش نمونه گیری به صورت انتساب متناسب بر اساس حجم کل نمونه صورت گرفته است. روایی پرسشنامه با نظرخواهی از صاحب نظران، کارشناسان و اساتید تعیین شد. پایایی آن نیز با استفاده از آلفای کرونباخ سنجیده شد که مقدار آن بین 874/0 و 909/0 به دست آمد. در بخش توصیفی از جدول فراوانی، آماره های مرکزی شامل میانه، نما، میانگین، و آماره های پراکندگی شامل انحراف معیار و ضریب تغییرات استفاده شد. در بخش استنباطی نیز از ضرایب همبستگی، تحلیل رگرسیون و آزمون من ویتنی و کروسکال والیس استفاده شد. نتیجه تحلیل همبستگی نشان داد که بین تعداد دوره های آموزشی شرکت کرده، میزان درآمد از طریق تعاونی، میزان تناسب محتوا، میزان تناسب روش های آموزشی، میزان دانش آموزشگران، و میزان تناسب اهداف با میزان اثربخشی دوره ها رابطه معنی دار وجوددارد. همچنین نتایج تحلیل رگرسیون گام به گام نشان داد که سه متغیر میزان تناسب اهداف، میزان درآمد از طریق تعاونی، و میزان دانش آموزشگران 6/81 درصد از متغیر وابسته یعنی اثربخشی دوره های آموزشی تعاونی های فرش دست-باف استان زنجان را تبیین می کنند.

    کلید واژگان: اثربخشی آموزشی, تعاونی, فرش دستباف, استان زنجان
    Reza Movahedi, Masoud Samian *, Mohamad Mohamadi

    The number of all Handmade-Carpet cooperatives was 38 including 366 members. Of those members 181 people were selected as the samples through Morgans' sampling table. A proportionate selection method was used to select the fit samples from each cooperative. The validity of the questions was done by experts' views and recommendations. The reliability of the questions was tested through Alpha's test (alpha =0.874 to 0.909). After gathering data, SPSS software was used to analyze and describe the data. In descriptive part, both frequency tables and central statistics such as mean, median and mode as well as discrepancy statistics such as standard deviation and coefficient of variation were used. In analytical part, correlation and regression analysis methods and Mann-Whitenny and Kruskal- Wallis tests were used. The correlation's results showed that there was a significant relationship between variables attendance into training courses, income's amount from the cooperatives, the level of content relevancy, the level of objectives relevancy, the level of educators' knowledge, the level of training methods relevancy and the the effectiveness of the training courses. In addition, the results of regression analysis by a stepwise method revealed that the variables the level of objectives relevancy, income's amount from the cooperatives, and the level of educators' knowledge were determined 81.6 percent of dependent variable (the training courses' effectiveness).

    Keywords: Training Courses' Effectiveness, Handmade-Carpet, Cooperatives, Zanjan Province
  • حسین خدابنده لو، داود زحمتکش*، شادعلی توحیدلو
    زمینه مطالعاتی: دام پروری یکی از زیربخش های مهم کشاورزی تقش مهمی در امنیت غذایی دارد. بنابراین توجه اصولی و منطقی به این بخش جهت کارآمد کردن آن از اولویت های اصلی دولت ها است. یکی از راه های توجه به این موضوع، بررسی آمایشی جهت شناخت وضعیت موجود و اختصاص بهینه منابع است.
    هدف مطالعه
    مقاله حاضر با روش توصیفی تحلیلی با هدف منطقه بندی شهرستان های استان زنجان بر اساس شاخص های دام پروری تدوین شده است.
    روش کار
    برای گردآوری اطلاعات از مطالعات کتابخانه مبنی بر مطالعه آمار و اسناد و تحقیقات پیشین استفاده شده است. محدوده موردمطالعه شهرستان های استان زنجان است. برای تحلیل داده ها از روش تصمیم گیری چند معیاره TOPSIS استفاده شد. خروجی داده ها با استفاده از نرم افزار GIS، تحلیل و نمایش داده شد.
    نتایج
    نتایج نشان داد، شهرستان های استان زنجان ازنظر شاخص های دام پروری با همدیگر تفاوت دارند و شهرستان ها باتوجه به شرایطی که در ابعاد مختلف شاخص های دام پروی دارند جایگاه متفاوت تری را دارند. در شاخص ترکیب جمعیتی و شاخص فنی مدیریتی شهرستان خرمدره، در شاخص اقتصادی مالی شهرستان های خرمدره، زنجان و ابهر، در شاخص زیرساختی خدماتی شهرستان های خرمدره، ابهر و زنجان و درنهایت در شاخص کل نیز شهرستان های خرمدره و ابهر و زنجان، توسعه یافته هستند. نتیجه گیری نهایی: در کل شهرستان های استان زنجان از نظر شاخص های مورد مطالعه و سطح توسعه یافتگی، در سطح مناسبی قرار ندارند و راهکارهای متناسب با پتانسیل ها و ظرفیت های شهرستان های استان زنجان بر طبق نتایج تحقیق ارایه گردیده است.
    کلید واژگان: استان زنجان, توسعه یافتگی, دام پروری, طبقه بندی و GIS
    Hosein Khodabandehlou, Davood Zahmatkesh *, Shadali Tohidloo
    Introduction
    According to the United Nations, the world's population will increase by 2 billion in the next 30 years and reach 9.7 billion by 2050 (United Nations 2019), due to the imbalance between population growth and current agricultural production. It will face a serious challenge for development (Burke et al. 2005). Animal husbandry is one of the most important sub-sectors of agriculture and plays an important role in food security, which globally plays a significant share of GDP in many developing countries (Steinfeld and Mack 2015). In confirmation of this, according to FAO reports, about 50% of GDP in the agricultural sector and more than 20% of total GDP in most developing and even developed countries come from livestock (FAO 1993). In Iran, despite extensive efforts to establish new service organizations and changes in animal husbandry technologies, the productivity of livestock production in Iran is much lower than in developed countries (Rezvanfar et al. 2006). According to the above, it can be concluded that in our country, attention to animal husbandry development is inevitable due to its importance in providing food security and economy. But at present, the development of the animal husbandry in the country is facing many obstacles. Removing existing barriers and proper planning for the optimal allocation of resources in order to increase the productivity of this sector requires an understanding of the current situation and capabilities of this sector so that its development scenarios are based on existing realities. This requires recognizing the specific conditions of each region and planning in accordance with the developments and needs of the country with the correct use of new scientific and technical achievements, as a result of which different provinces of the country as intermediate levels are no exception. Therefore, considering the potential and real capacities of the livestock sector in Zanjan province, the present study aims to estimate the current situation of the animal husbandry and classify the cities of Zanjan province for principled and rational planning for the development of the animal husbandry in the province.
    Material and method
    The present study is a cross-sectional study in terms of the purpose of applied research and in terms of time horizons because it was conducted in a specific time period. It is also a descriptive-analytical research method that has been used to collect information from library and field studies. The study area cities of Zanjan province. The present study is based on the analysis of a set of indicators to identify levels of animal husbandry development in the cities of Zanjan province based on 45 indicators in four dimensions of population (10 indicators), technical-managerial (14 indicators), economic-financial (14 indicators) and Service infrastructure (index 7) is done. For data analysis, since the indicators are not of equal importance, the indicators were weighted using the AHP method. Then, according to the research approach based on the analysis of a set of indicators to identify the development pattern of each of the four dimensions in order to create a composite index, in this stage using 45 indicators for the four main dimensions of animal husbandry in Zanjan province with The TOPSIS multi-criteria decision making method was analyzed. Finally, after analyzing the data related to the main indicators and the total index, using the above results, using the techniques of Arc GIS, geographical information system, the cities of Zanjan province were zoned.
    Results and discussion
    The results showed cities of Zanjan province are different in terms of animal husbandry indicators and the cities have a different position according to the conditions that have animal husbandry indicators in different dimensions. Khorramdareh city in population composition index and technical-managerial index, Khorramdareh, Zanjan and Abhar cities in economic-financial index, Khorramdareh, Abhar and Zanjan cities in infrastructure-service index. Finally, in the total index, the cities of Khorramdareh, Abhar and Zanjan have been developed. Also, the situation of Zanjan cities in four dimensions of infrastructure-services, population composition, economic-financial and technical-managerial shows that in all cities of the province, economic-financial, technical-managerial and infrastructure-services indicators are not distributed in accordance with the population index, and the economic-financial index is distributed almost equally in all cities of the province, regardless of the needs of the city. The technical-managerial and infrastructure-service index in the center of the province and the cities of Abhar and Khorramdareh is higher than other cities in the province due to the existence of animal husbandry industrial centers. Based on the combined animal husbandry index in Zanjan province, it is clear that only Khorramdareh city is in a favorable situation compared to other cities and Abhar and Zanjan cities are in the middle level and the rest of the cities are underdeveloped, which shows the distribution of resources and infrastructure according to The capacity and needs of the animal husbandry sector in the cities of the province are disproportionate.
    Conclusion
    Based on what can be concluded from the results of this study, the point is that in Zanjan province, the most important obstacle and problem in the development of the animal husbandry is infrastructure-service and technical-management issues. Planners and policymakers must first focus their plans on creating infrastructure appropriate to the different areas of the province's cities. In addition to providing infrastructure, providing services to the animal husbandry is essential to improve the quantity and quality of livestock and its products. Finally, what doubles the impact of infrastructure and services is technical and managerial issues, because if the infrastructure and services are optimal but the technical and managerial issues are not correct, development will not happen as planned by planners, Which is improved by hiring and consulting experts.
    Keywords: Animal Husbandry, classification, Development, GIS, Zanjan Province
  • سویل حاتمی، سید جمال فرج الله حسینی*، سید مهدی میردامادی

    امروزه استفاده از انرژی نو به عنوان یکی از مهمترین راهکارهای حفظ محیط زیست و دستیابی به توسعه پایدار مورد توجه قرار گرفته است. لذا این پژوهش با هدف بررسی طراحی الگوی کاربست انرژی های نو در مناطق روستایی استان زنجان صورت پذیرفت. جامعه آماری پژوهش خانوارهای روستایی بودند که تحت پوشش تکنولوژی انرژی نو در استان زنجان قرار داشتند که با استفاده از جدول کرجیسی و مورگان تعداد 210 خانوار از آنها به عنوان نمونه انتخاب شد. برای گردآوری داده ها از ابزار پرسشنامه استفاده گردید. روایی ظاهری و محتوایی پرسشنامه با نظر پانلی از متخصصان و کارشناسان قبل از پیش آزمون مورد تایید قرار گرفت. پایایی ابزار تحقیق نیز از طریق انجام آزمون اولیه بین 30 نفر خارج از نمونه آماری و محاسبه آلفای کرونباخ برای مقیاس های اصلی پرسشنامه (در دامنه بین 72/0 تا 90/0) ارزیابی و تصحیح گردید. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزارهای SPSS24 و AMOS22 انجام گرفت. داده های گردآوری شده با استفاده از تکنیک مدل-سازی معادلات ساختاری تجزیه و تحلیل گردید. نتایج مدل ساختاری مستقیم نشان داد بین عوامل آموزشی، اجتماعی فرهنگی، سیاست گذاری و زیست محیطی رابطه مثبت و معنی داری با کاربست انرژی نو وجود دارد و این متغیرها 37 درصد از واریانس متغیر وابسته را تبیین می نمایند. اما رابطه معنی داری بین عوامل اقتصادی و فنی با کاربست انرژی نو مشاهده نگردید.

    کلید واژگان: انرژی تجدیدپذیر, توسعه پایدار, مناطق روستایی, استان زنجان
    Sevil Hatami, Seyed Jamal Hosseini *, Seyed Mehdi Mirdamadi

    Today, the renewable energy utilazation is considered as one of the most important ways to environment conservation and achieve sustainable development. Therefore, this study has been conducted with the aim of investigating the design of Pattern for renewable energy utilization in rural areas of Zanjan province. The study population was consisting of rural households that were covered by new energy technology in Zanjan province that according to Krejcie and Morgan sample determination table, 210 of the households were selected as samples. A questionnaire was used in quantitative research. Reliability and validity of survey instrument was evaluated. Face and content validity of the questionnaire had been confirmed by panel of experts and key informant before the pre-test stage. The reliability of instrument was assessed by conducting a pilot study among 30 samples out of the original sample. The reliability of instrument for the all sections based on Cronbach's alpha coefficients value (in the range of 0.72 to 0.90) shows acceptable level of internal consistency. Data analysis was performed by SPSS24 and AMOS22 software. The collected data was analyzed using structural equation modeling technique. The results based on direct structural model showed that there is a positive significant relationship between educational, socio-cultural, political and environmental factors with the dependent variable of renewable energy utilization and these variables explained 37% of variances of dependent variable. But there was no significant relationship between economic and technical factors with the renewable energy utilization.

    Keywords: Renewable energy, Sustainable development, Rural areas, Zanjan Province
  • زهرا آربونی، بهروز محمدی یگانه، مهدی چراغی*، جمشید عینالی، حسین فراهانی

    خشکسالی طی سالیان گذشته آسیب های زیادی به بخش کشاورزی و جامعه روستایی وارد کرده است. در دهه اخیر، رویکرد مقابله با شرایط و رخدادهای طبیعی جای خود را به کنار آمدن و زندگی کردن با آنها داده است. یکی از عوامل موثر در کاهش اثرات خشکسالی ظرفیت سازی روستاییان جهت مقابله با خشکسالی می باشد. هدف این تحقیق ارایه سناریوهای تاثیرگذار بر ظرفیت سازی روستاییان جهت کاهش اثرات خشکسالی می باشد. نوع تحقیق در این بررسی کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی، تحلیلی می باشد. جامعه آماری پژوهش حاضر را دو گروه تشکیل داده اند که گروه اول 30 نفر از استادان، متخصصان و کارشناسان مرتبط با موضوع پژوهش و گروه دوم را نخبگان روستایی و دهیاران و اعضای شورای اسلامی روستا تشکیل می دهند. روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه، مصاحبه) صورت گرفته، و برای تجزیه و تحلیل اطلاعات تحلیل ساختاری و با استفاده از نرم افزار میک مک استفاده شده است. یافته ها نشان می دهد، . از میان 36 شاخص بررسی شده ، تمایل به استفاده از راهکارهای گذشتگان جهت کاهش اثرات خشکسالی و تمایل به تغییر الگوی کشت به گیاهان مقاوم به خشکی بیشترین تاثیر را بر ظرفیت سازی روستاییان در جهت کاهش اثرات خشکسالی داشته است . با توجه به رتبه های به دست آمده از تاثیر گذاری مستقیم و غیر مستقیم متغیرها همه 36 عامل کلیدی تاثیر گذار ، هم در تاثیرات مستقیم و هم تاثیرات غیر مستقیم وجود دارد. به عبارتی دیگر بررسی روابط غیر مستقیم عوامل مختلف نشان می دهد که تمام عوامل در تاثیرات مستقیم با اندکی تغییر در رتبه انها عینا در تاثیرات غیر مستقیم تکرار شده اند.

    کلید واژگان: مخاطرات محیطی, آینده پژوهی, توانمندسازی, استان زنجان
    Zahra Arboni, Behroz Mohamadi Yeghaneh, Jamshid Einali, Hosein Farahani

    Drought has caused great damage to agriculture and rural communities over the past years. In the last decade, the approach to dealing with natural conditions and events has given way to coping and living with them. One of the effective factors in reducing the effects of drought is building the capacity of villagers to deal with drought. The purpose of this study is to present scenarios affecting the capacity building of villagers to reduce the effects of drought. The type of research in this study is applied and descriptive-analytical in nature. The statistical population of the present study consists of two groups, the first group consists of 30 professors, specialists and experts related to the research topic and the second group consists of rural elites and villagers and members of the village Islamic council. The method of collecting library and field information (questionnaire, interview) was done, and structural analysis was used to analyze the data using Mick Mac software. Findings show, . Among the 36 indicators studied, the tendency to use the strategies of the past to reduce the effects of drought and the tendency to change the cultivation pattern to drought-resistant plants had the greatest impact on capacity building of villagers to reduce the effects of drought. According to the rankings obtained from the direct and indirect effects of variables, all 36 key influencing factors exist, both in direct and indirect effects. In other words, the study of indirect relationships between different factors shows that all factors in direct effects with a slight change in their rank are repeated exactly in indirect effects.

    Keywords: Environmental Risks, Futurology, Empowerment, Zanjan Province
  • شهرام عبدالملکی*، علیرضا میرزاجانی، سید حجت خداپرست، داود غنی نژاد، کیوان عباسی رنجبر، کامبیز خدمتی، مرتضی نیک پور، حجت محسن پور، محمود صیادبورانی

    به منظور بررسی وضعیت بچه ماهیان سفید (Rutilus kutum) رها سازی شده به دریاچه مخزن سد خندقلو، به مدت یک سال نمونه برداری از ماهیان دریاچه انجام شد. ماهی سفید دریای خزر در سال 1382 به این دریاچه معرفی گردیده است (عمدی و یا تصادفی بودن آن مشخص نیست). نتایج نشان داد که میانگین طول ماهی سفید صید شده در دریاچه خندقلو برابر 1/3 ± 1/42 سانتی متر با حداقل و حداکثر طول بترتیب 38 و 46سانتی متر بوده است. میانگین وزن این ماهی   297 ± 1120 گرم با حداقل و حداکثر وزن بترتیب 667 و 1400 گرم بوده است. در نمونه های بدست آمده دامنه سنی ماهیان صید شده از 3 و 5 سال بوده و ماهیان 4 ساله 67 درصد صید را بخود اختصاص داده اند (عدد 6 = n). ضریب شرط وضعیت ماهیان سفید دریاچه برابر 27/0 ± 48/1 بوده است. همچنین رابطه طول و وزن ماهی سفید برابر W= 0.0058 L 3.2463 بوده است که میزان ضریبb  شیب خط نشان دهنده رشد ایزومتریک این ماهی در دریاچه می باشد. در بررسی محتویات معده ماهیان صید شده مقدار زیادی از میگوهای موجود در دریاچه (Macrobrachium niponnes که در نمونه های ارسالی برای موزه جانورشناسی لندن گونه مزبور توسط پروفسور De Greev  مورد تایید قرار گرفت) حضور داشته است. همچنین گناد ماهیان ماده در مرحله 4 رسیدگی جنسی قرار داشتند. بنظر می رسد ماهی سفید می تواند یکی از گزینه های مناسب برای توسعه صنعت آبزی پروری کشور با استفاده از گونه های بومی باشد.

    کلید واژگان: ماهی سفید, صید بر پایه آبزی پروری, دریاچه مخزنی خندقلو, استان زنجان, ایران
    Shahram Abdolmalaki *, Alireza Mirzajani, Seyed Khodaparast, Davoud Ghaninejad, Keyvan Abbasi Rnjbar, Kambiz Khedmaty, Morteza Nikpour, Hojat Mohsenpour, Mahmoud Sayad Bourani

    In order to investigate the status of Caspian Sea kutum ( Rutilus kutum) released to Khandaghlou dam reservoir in Zanjan province, a sample of fish fauna was carried out for one year. The Caspian Sea kutum was introduced to this reservoir in 2003 ( It is not clear that it was deliberate or accidental ). The results showed that the mean length of Caspian kutum caught in the Khandaghlou dam reservoir was 42.1 ± 3.1 cm with a minimum and maximum length of 38 and 46 cm, respectively. The average weight of this fish was 297 ± 1120 grams with a minimum and maximum weight of 667 and 1400 grams respectively. In the samples, the age range of this species was 3 and 5 years old, and the 4-year-old fish had comprised 67% of the catch (n= 6). In examining the contents of the stomach of caught fish there was a large amount of the shrimp of the lake (Macrobrachium niponnes) which was confirmed by Professor De Greev in samples transmitted to the London Zoology Museum. Also, the female gonads were in the fourth stage of sexual maturity. It seems that due to the high adaptability of Caspian Sea kutum, this species can be identified as one of the most suitable options for the aquaculture industry and culture-based fishery in dam reservoirs in the country.

    Keywords: Caspian Sea kutum, Culture-based fishery, Khandaghlou dam Reservoir, Zanjan province, Iran
  • جلیل سبک آرا*، هادی بابائی

    درطرح توسعه آبزی پروری و افزایش تولید در دریاچه پشت سدگلابر در روستای گلابر شهرستان ایجرود استان زنجان، بررسی های پلانکتونی به عنوان مطالعات پایه درجهت افزایش تولیدات ماهی دراین دریاچه درنظرگرفته شد. دراین طرح   5 ایستگاه مطالعاتی در محوطه دریاچه سد و ورودی رودخانه درنظر گرفته شد. بررسی ها بصورت فصلی از پاییز 1388 شروع و به مدت یک سال تا تابستان 1389 ادامه یافت. جهت نمونه برداری زیوپلانکتون درپیکره دریاچه سد توسط تورکمرشکن (Juday net) با مش 55 میکرون و به شکل کشش عمودی از کف تا سطح یک نمونه از ستون آب گرفته شد، در ورودی رودخانه توسط لوله پلیکا (P.V.C) 30 لیترآب را برداشته وتوسط تور زیوپلانکتون فیلترکرده وعصاره آنرا در ظروف نمونه برداری ریخته ، درنهایت نمونه هارابافرمالین به نسبت 4 درصدتثبیت نموده و جهت مطالعه به آزمایشگاه منتقل شدند . درمطالعات زیوپلانکتونی درمجموع 5 شاخه زیوپلانکتونی و 25 جنس شناسایی که بیشترین درصد جمعیت زیوپلانکتونی مربوط به شاخه Rotifera بوده که 2/76 درصد آنرا  شامل می گردد . مهم ترین جنس های این گروه عبارت از Polyarthera,Keratella ,Filinia  وPompholyxهستند. مقایسه مشاهدات پلانکتونی و داده های فیزیکی و شیمیایی آب نشان می دهدکه با توجه به جوان بودن، دریاچه سد گلابر از نظر میزان مواد مغذی و مواد آلی در حد آب های یوتروف بوده و این سدمخزنی دارای استعداد و گونه های مناسب زیو پلانکتونی جهت تغذیه و پرورش ماهیان و لاروهای آنها می باشد ، بنابراین می توان از ذخایر طبیعی این منبع آبی جهت افزایش تولید ماهیان با ارزش شیلاتی استفاده کرد .

    کلید واژگان: زئوپلانکتون, پراکنش, پتانسیل تولید شیلاتی, سد گلابر, استان زنجان
    Jalil Sabkara *, Hadi Babaei

    In the plan of developing aquaculture and increasing production in the lake behind Golabar dam in Golabar village of Ijroud city of Zanjan province, plankton studies were considered as basic studies to increase fish production in this lake. In this project, 5 study stations were considered in the area of the dam lake and the river entrance. The studies started quarterly from the fall of 2009 and continued for one year until the summer of 2010. For sampling of zooplankton in the dam lake by a 55 micron Juday net was taken from the floor to the surface of a sample of water column, at the entrance of the river by a P.V.C pipe 30 liters of water was filtered by a zooplankton net. finally samples were stabilized with %4 formalin rate and transferred to laboratory for study. In zooplankton studies, a total of 5 zooplankton Phyla and 25 genera were identified, with the highest percentage of the zooplankton population belonging to the Rotifera phylum, which includes %76.2. The most important genera in this group are Polyarthera, Keratella, Filinia and Pompholyx. Comparison of planktonic observations with physical and chemical data of water shows that due to the young age of Glabar Dam Lake, it is equal to the amount of nutrients and organic matter in the Eutroph waters, and This reservoir has talent suitable zooplankton species for feeding, breeding fish and their larvae , so the natural resources of this water source can be used to increase the production of valuable fishery fish.

    Keywords: Zooplakton, Distribiotion, Fish production potential, Golabar dam, Zanjan province
  • مسعود رنجبر*، مهتاب عسگری نعمتیان
    Reseda microcarpa subsp. zanjanica Ranjbar & Asgari متعلق به تیره ورث (Resedaceae) به عنوان زیرگونه جدید از استان زنجان معرفی می شود. ویژگی های ریخت شناسی و ریزریخت شناسی شامل گل، برگ، گل آذین، دانه و دانه گرده، بوم شناختی شامل ارتفاع و بستر رشد، پراکنش، آرایه شناختی و وضعیت حفاظت برای زیرگونه جدید (با توجه به فهرست IUCN) بررسی و با زیرگونه R. microcarpa subsp. microcarpaمقایسه گردید. به علاوه، بررسی آماری حاصل از کلیه صفات کمی و کیفی ریخت شناسی و ریزریخت شناسی با استفاده از نرم افزار MVSP و با روش تجزیه مولفه های اصلی (PCA)، تفکیک این دو آرایه را تایید نمود. همه صفات به جز اندازه بیشینه شیار دانه گرده در سه گروه (صفات B شامل ارتفاع گیاه و طول گل آذین، گروه صفات C شامل اندازه محور قطبی دانه گرده و اندازه کمینه و میانگین شیار دانه گرده و گروه A شامل بقیه صفات ریخت شناسی و ریزریخت شناسی) قرار گرفتند و دو گروه از صفات، دارای ارزش آرایه شناختی بیشتر در جدایی دو آرایه فوق بودند (گروه C برایsubsp. microcarpa  R. microcarpa و گروه B برای زیرگونه جدید). اگر چه صفات گروه A در تعیین موقعیت هر دو آرایه با ارزش بود، اما اندازه بیشینه شیار دانه گرده کمترین ارزش را داشت.
    کلید واژگان: آرایه شناختی, استان زنجان, تیره ورث, ریزریخت شناسی, زیرگونه جدید, زیستگاه
    Massoud Ranjbar *, Mahtab Asgari Nematian
    Reseda microcarpa subsp. zanjanica is described as a new subspecies from Zanjan province (NW Iran). Morphological and micromorphological characteristics (flowers, leaves, inflorescences, fruits, seeds, and pollen grains), habitat features (ecological conditions that influenced the growth of this taxon such as altitudes and growing beds), distribution, taxonomic notes, and conservation status (IUCN Red List categories and criteria) are provided and compared for new subspecies and R. microcarpa subsp. microcarpa. Moreover, statistical analysis by multi-variate statistical analyses software (MVSP) segregated both the taxa based on morphological and micromorphological characteristics (quantitative and qualitative) with Principal Components Analysis (PCA). All characteristics formed three groups (group B: plant height and inflorescence length, group C: polar pollen axis and minimum and the average of colpus measurements, and group A: includes the rest studied morphological and micromorphological characteristics) except one characteristic (i.e. maximum size of colpus measurements) and two groups had high value for segregation of both taxa based on the statistical analysis (group C for R. microcarpa subsp. microcarpa, and group B for the new subspecies). Although, characteristic group A was valuable in the position of both taxa, the maximum size of colpus had the lowest value.
    Keywords: habitat, new subspecies, micromorphology, Resedaceae, Taxonomy, Zanjan province
  • Mahshid Mirzaei-Pashami, Alireza Saboori*, Jamasb Nozari, Kamran Afsahi

    Biodiversity is an important factor in soil quality and functionality. Physical and chemical changes during agricultural operations influence on soil biodiversity. Tillage and irrigation significantly change the life of soil microorganisms. The current study was conducted in Khodabandeh County during the wheat growing season. The effect of the first treatment (two tillage systems: conventional and no-tillage systems) and the second treatment (months) in two years on the biodiversity of oribatid mites, were investigated in irrigated and rain-fed wheat farms. Twelve samples were collected randomly per each sampling time during 21 April, 5 June and 30 July 2014 and 10 May, 12 June and 31 July 2015 coinciding with tillering stage, stem elongation and harvesting. Twelve species from eight families and 12 genera were identified. Among them, Opiella nova with 24.4% relative abundance was the abundant species in 2014 and Rhinopia bipectinata with 27.5% was the abundant species in 2015. The highest value of the Shannon-Wiener diversity index was observed in the irrigated no-tillage (I-NT) system. The statistical results of the ANOVA test showed a significant difference in the Shannon-Wiener diversity index among the four systems. Shannon-Wiener diversity index in the I-NT system had a significant difference with the I-CT system (irrigated-conventional tillage). There were no significant differences between I-CT and I-NT in terms of species richness index while differences between I-NT and R-CT systems and between R-NT and R-CT systems were significant. Also, results showed that species richness index at the time of tillering stage was significantly higher than that of stem elongation. The interaction between two treatments did not show a significant difference. There was no significant difference between the two years, so the results of the two years were merged.

    Keywords: Acari, conventional tillage, no-tillage, species richness, Zanjan Province
  • زهرا هوشمندان مقدم فرد، علی شمس*، جعفر یعقوبی، جلال صبا، حسین عساکره
    چکیده
     
    اهداف
    تغییرات اقلیمی روی بخش کشاورزی تاثیرات قابل توجهی گذاشته است وکشاورزان عکس العملهای متفاوتی در این زمینه دارند. هدف این تحقیق توصیفی همبستگی شناسایی راهکارهای سازگاری مورد استفاده و عوامل موثر بر رفتار کشاورزان در این زمینه می باشد.
     
    مواد و روش ها
    این تحقیق کاربردی و به روش توصیفی همبستگی بود و جامعه آماری آن کلیه کشاورزان استان زنجان بودند که با استفاده از جدول نمونه گیری کرجسی و مورگان 393 نفر مشخص و از طریق روش نمونه گیری چندمرحله ای تصادفی انتخاب و مطالعه شدند.
     
    یافته ها
      نتایج نشان داد میزان استفاده کشاورزان از 14 راهکار مرتبط با سازگاری بیشتر از حد متوسط و در 15 راهکار دیگر، کمتر از حد متوسط می باشد و میزان استفاده 1/79 درصد کشاورزان از راهکارهای سازگاری در حد متوسط بود. ضریب همبستگی نشان داد که بین متغیرهای ادراک اقلیمی، دوره آموزشی شرکت کرده، دانش سازگاری، توان تامین اعتبارات، درآمد غیر کشاورزی، درآمد کشاورزی، مساحت زمین دیم، مساحت زمین آبی، دسترسی به نهاده ها، استفاده از منابع اطلاعاتی، سرمایه اجتماعی، مواجهه با پیامدهای تغییر اقلیمی، تجربه کشاورزی، تعداد اعضای خانوار و کیفیت خاک مزرعه با به کارگیری راهکارهای سازگاری توسط کشاورزان رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. رگرسیون خطی چندگانه نیز نشان داد که دسترسی به نهاده ها، استفاده از منابع اطلاعاتی، مساحت زمین آبی، سرمایه اجتماعی، دوره آموزشی شرکت کرده، مواجهه با پیامدهای تغییر اقلیمی و مساحت زمین دیم 4/51 درصد از تغییرات رفتار سازگاری کشاورزان را تبیین می کنند.
     
    نتیجه گیری
    این تحقیق نشان داد که هر چقدر کشاورزان دارای سرمایه انسانی، اجتماعی، فیزیکی بالاتری بودند و در سالهای اخیر بیشتر تحت تاثیر تغییرات اقلیمی بودند، از راهکارهای سازگاری استفاده بیشتری می کنند. پیشنهاد می شود که برنامه ریزی بیشتری در راستای افزایش سرمایه انسانی و اجتماعی کشاورزان و نیز آگاه سازی کشاورزان در خصوص تاثیرات بلندمدت تغییر اقلیم بر بخش کشاورزی صورت بگیرد.
    کلید واژگان: استان زنجان, تغییرات اقلیمی, رفتار سازگاری, عوامل موثر, کشاورزان
    Zahra Hooshmandan Moghaddam Fard, Ali Shams *, Hafar Yaghoubi, Jalal Saba, Hossein Asakereh
    Abstract
    Background and Objective
    Climate change has had a significant impact on agriculture, and farmers are reacting differently. The purpose of this descriptive correlational study is to identify the Adaptation strategies used and the factors affecting farmers' behavior in this area.
     
    Materials and Methods
    The statistical population of this apllied-correlational study consisted of all farmers of Zanjan province who 393 were selected by using Krejcie and Morgan sampling table and were selected through a multi-stage randomized sampling method.
     
    Results
    The results showed that farmer's use of 14 adaptation strategies was above average and in other 15 strategies was below average and 79.1% of farmers had used adaptation strategies on average. Correlation coefficient showed that climate perception, training attendance, adaptation knowledge, access to credit, non-agricultural income, agricultural income, rainfed land area, irrigated land area, access to inputs, use of information resources, social capital, soil quality of farm, farm expericne, household size and exposure to climate change had positive and significant relationship with farmers' adaptation strategies. Multiple linear regression showed that access to inputs, use of information resources, irrigated land area, social capital, training attendance, exposure to climate change and rainfed land area explainded 51.4% of the variance of farmers' adaptation behavior.
     
    Conclusion
    This study showed that the higher the human, social, and physical capital of farmers, and the more they have been affected by climate change in recent years, the more they use adaptation strategies. It is suggested that more planning be done to increase the human and social capital of farmers, as well as to inform farmers about the long-term effects of climate change on the agricultural sector.
    Keywords: Zanjan Province, Climate Change, Adaptation Behavior, Effective Factors, Farmers
  • جلیل سبک آرا*، مرضیه مکارمی، شهرام عبدالملکی

    دریاچه های پشت سد از مهم ترین سازه های کنترل و تامین آب برای کاربری های مختلف هستند که می توانند اثرات زیست محیطی ، اجتماعی و اقتصادی گسترده ای به همراه داشته باشند این مطالعه بصورت  فصلی درسال 1390 با هدف ارایه راهکارهای مناسب برای بهره برداری بهینه و پایدار از آبزیان دریاچه سد مخزنی خندقلو انجام شد. جهت نمونه برداری فیتوپلانکتون یک لیتر آب (فیلتر نشده) وجهت نمونه برداری زیوپلانکتونی نیز 30 لیترآب ازایستگاه مورد نظر برداشته وتوسط تور زیوپلانکتون30 میکرون ، فیلتر و عصاره جمع شده محفظه جمع آوری کننده را درظرف نمونه برداری ریختیم ، درنهایت نمونه ها را با فرمالین به نسبت 4 درصد فیکس نموده و درآزمایشگاه بعد ازآماده سازی نمونه ها، با میکروسکوپ اینورت شناسایی و شمارش شد ند. در پژوهشهای فیتوپلانکتونی 41 جنس از 6 شاخه که شامل، شاخه های Cyanophyta ،Bacillariophyta ،Chlorophyta ،Euglenophyta ، Pyrrophyta و Xanthophyta  بوده که شاخه  Cyanophyta  با 3/74 درصد بیشترین درصد جمعیت فیتوپلانکتونی را در طول تحقیق داشت .در گروه زیوپلانکتون نیز4 شاخه و 11 جنس زیوپلانکتونی شناسایی شد .که شامل شاخه های  Rhizopoda، Ciliophora،  Rotifera وArthropoda بود، که بیشترین درصد جمعیت زیوپلانکتونی را شاخه Rotifera  با 7/67 درصد به خود اختصاص داد. مقایسه مشاهدات پلانکتونی و داده های فیزیکی و شیمیایی آب نشان داده که این سدمخزنی دارای استعداد و گونه های مناسب پلانکتونی جهت تغذیه و پرورش ماهیان و لاروهای آنها بوده ، بنابراین می توان از ذخایر طبیعی این منبع آبی جهت افزایش تولید ماهیان با ارزش شیلاتی استفاده کرد .

    کلید واژگان: : فیتوپلانکتون, زئوپلانکتون, پتانسیل تولید شیلاتی, خندقلو, استان زنجان
    Jalil Sabkara *, Marziyeh Makaremi, Shahram Abdolmalaki

    Lakes behind the dam are one of the most important structures for controlling and supplying water for different uses that can have wide environmental, social and economic effects. This quarterly study was conducted in 2011 with the aim of providing appropriate solutions for optimal and sustainable exploitation of the aquatic animals of Khandaghloo Reservoir Dam Lake. For phytoplankton sampling, one liter of water (unfiltered) and for sampling, zooplankton, also 30 liters of water from the station was collected by means of a 30 micron zooplankton net.The samples were fixed with formalin at a ratio of % 4 and identified and counted in the laboratory after preparation of the samples under an inverted microscope. In phytoplankton studies, 41 genera and 6 Phyla identified, including Cyanophyta, Bacillariophyta, Chlorophyta, Euglenophyta, Pyrrophyta and Xanthophyta, Cyanophyta with %74.3 had the highest percentage of phytoplankton population during the study. In zooplankton study, 4 Phyla and 11 genera were identified, which included the Phyla Rhizopoda, Ciliophora, Rotifera and Arthropoda, which have the highest percentage of zooplankton population belongs to the Phylum Rotifera with 67.7%. Comparison of planktonic observations and physical and chemical data of water, showed that Khandaghloo lake have talents and suitable planktonic species for feeding and rearing their fish. Thus, Natural reserves of this source can be used to increase the value of fishery fish.

    Keywords: Phytoplankton, Zooplakton, Fish production potential, Khandaghloo, Zanjan province
  • علیرضا رابط*

    در حال حاضر به سبب وجود مسایل و نارسایی هایی همچون افزایش جمعیت، بیکاری، محدودیت منابع آب و خاک، تهدیدات زیست محیطی، پایین بودن عملکرد محصول و نگران از به خطر افتادن امنیت غذایی جامعه؛ نقش و اهمیت کارآفرینی در بخش کشاورزی بیش از پیش احساس می شود. هدف از انجام این تحقیق، بررسی نقش توسعه گلخانه ها در کارآفرینی و تولید در بخش کشاورزی استان زنجان است. جامعه آماری تحقیق، کارآفرینان واحدهای گلخانه ای سبزی و صیفی است. نمونه آماری این پژوهش با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای ، 60 نفر تعیین شده است. برای تحلیل داده های جمع آوری شده از نرم افزار SPSS استفاده شده است. روایی پرسشنامه با بهره گیری از نظرات و تجربیات متخصصین دانشگاهی و کارشناسان بخش کشاورزی بررسی گردیده است. پایایی پرسشنامه نیز با آلفای کرون باخ بررسی و ضریب کل آن به میزان 783/0 محاسبه شد. نتایج پژوهش نشان داد که متغیرهای بالا بودن هزینه تجهیزات گلخانه، بالا بودن هزینه زمین و ریسک تولید، مهم ترین متغیرهای موثر در عدم استقبال از احداث گلخانه بوده است. نبود سازوکارهای مناسب و گرانی نهاده های کشاورزی نیز، مهم ترین مشکلات موجود گلخانه داران است. نتایج پژوهش نشان می دهد وجود مشوق های دولت و عدم نیاز به تخصص و مدرک خاص به عنوان مهم ترین عامل در ایجاد گرایش کارآفرینان به انجام سرمایه گذاری در گلخانه داری در استان زنجان است. همچنین تحلیل عاملی عوامل موثر در فرصت های کارآفرینی و تولید در گلخانه ها منجر به استخراج 5 عامل به نام های اقتصادی، فنی- پشتیبانی، مدیریتی، اجتماعی و زیرساختی شد که 82 درصد واریانس را توجیه می کند.

    کلید واژگان: کارآفرینی, توسعه گلخانه ای, کسب وکار گلخانه ای, استان زنجان
    A.R. Rabet*

    Today, due to problems such as population growth, unemployment, limited water and soilresources, environmental threats, low crop yields and concerns about endangering the foodsecurity; the role and importance of entrepreneurship in the agricultural sector is felt more thanever. Therefore, comprehensive planning in the development of greenhouses can play animportant role in production and entrepreneurship in the agricultural sector. The purpose of thisstudy was to investigate the role of greenhouse development in entrepreneurship and productionin the agricultural sector of Zanjan province. The target population was the entrepreneurs ofgreenhouse units who are producing vegetables. Using the proportional stratified randomsampling method, the sample size was calculated 60 greenhouses. SPSS software was used toanalyze the collected data. The validity of the questionnaires was assessed by experiencedacademic and agricultural experts. The Cronbach’s alpha was calculated as 0.78 showing thatthe questionnaires are reliable. The results showed that the variables including high cost ofgreenhouse equipments and land in addition to high production risk were the main issues forconstruction of greenhouses. Expensive agricultural inputs and lack of proper mechanisms arethe most important problems of greenhouse owners. Moreover, government incentives and noneed for special expertise and qualifications are the most important factors in encouraging theentrepreneurs to invest in greenhouses in the province. Factor analysis of effective factors inentrepreneurship and production opportunities in greenhouses led to the extraction of 5 factorsnamely economic, technical-support, managerial, social and infrastructure, which explain 82%of the variance.

    Keywords: Entrepreneurship, Greenhouse Development, Greenhouse business, Zanjan Province
نکته
  • نتایج بر اساس تاریخ انتشار مرتب شده‌اند.
  • کلیدواژه مورد نظر شما تنها در فیلد کلیدواژگان مقالات جستجو شده‌است. به منظور حذف نتایج غیر مرتبط، جستجو تنها در مقالات مجلاتی انجام شده که با مجله ماخذ هم موضوع هستند.
  • در صورتی که می‌خواهید جستجو را در همه موضوعات و با شرایط دیگر تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مجلات مراجعه کنید.
درخواست پشتیبانی - گزارش اشکال