ارزیابی تنوع ژنتیکی خصوصیات نیام و دانه در ژرم پلاسم عدس ایران

به منظور بررسی تنوع ژنتیکی صفات نیام و دانه در ژرم پلاسم عدس ایران، 302 نمونه ژنتیکی از کلکسیون عدس بانک ژن گیاهی ملی ایران در سال 1387- 1388 در مزرعه پژوهشی ایستگاه تحققات کشاورزی اردبیل مورد ارزیابی قرار گرفت.
توده های عدس بومی مورد مطالعه از 13 استان کشور جمع آوری شدند. صفات تعداد نیام در بوته، تعداد دانه در نیام، شدت چسبندگی دانه به نیام، رنگ لپه، طرح های روی پوست، رنگ طرح های روی پوست، رنگ زمینه پوست، وجود رنگدانه روی نیام و رنگ اپی کوتیل براساس دستورالعملIBPGRI یادداشت برداری شدند. پارامترهای آماری پراکنش وتنوع برای صفات کمی شامل میانگین، انحراف معیار، ضریب تغییرات و برای صفات کیفی شامل نما، شاخص شانون و مقدار نسبی آن محاسبه گردید.
آماره های تنوع و پراکنش نشان دادند که تنوع چشمگیری برای صفات شدت چسبندگی دانه به نیام و تعداد نیام در بوته (به ترتیب با ضریب تغییرات 85/42 و 25/42) در ژرم پلاسم بومی عدس ایران وجود دارد. پس از آن بیشترین تنوع برای صفات رنگدانه و رنگ لپه ملاحظه گردید. نتایج حاصل از تجزیه خوشه ایصفات نشان داد که منابع ژنتیکی مورد مطالعه به پنج گروه قابل تقسیم هستند و رابطه روشن و مشخصی بین گروه های تنوع و مناطق جغرافیایی جمع آوری شده مشاهده نگردید. تفاوت بین این گروه ها عمدتا ناشی از تنوع صفت تعداد نیام در بوته بود. روش تجزیه به عامل ها مشخص نمودکه صفات مرتبط با خصوصیات کیفی دانه سهم عمده ای در توجیه تنوع نمونه های ژنتیکی مورد بررسی داشتند. از مقایسه گروه ها از لحاظ صفات نیام و دانه می توان دریافت که گروه پنجم به دلیل دارا بودن میانگین بالای نیام در بوته می تواند در برنامه های اصلاحی مورد بهره برداری قرار گیرد.