سبک شناسی نشانه ها در پنج حکایت از مصیبت نامه عطار نیشابوری

با ظهور دیدگاه های جدید انتقادی و ورود آنها به حوزهی مطالعات پژوهشگران ایران – به ویژه در دو، سه دههی گذشته - آثار ادبی به شیوهای متفاوت دیده شده است. یکی از نظریه هایی که سازگاری فراوانی با متنهای ادبی دارد، نگاه به ساختار نشانه هاست. یکی از روش های کشف سبک ویژهی یک نویسنده یا شاعر، بررسی نشانه هایی است که در متن اثرش بهکار میگیرد. در این پژوهش به منظور نشان دادن چگونگی کارکرد نشانه ها که در نهایت بیانگر بخش مهمی از سبک یک اثر روایی است، یک نوع روایی پرکاربرد در ادبیات فارسی یعنی حکایتهای عرفانی، بررسی شده است. عطار یکی از شاعران عارفی است که به سبب آگاهی از اصول داستانپردازی، نقطهی عطفی در داستانپردازی عرفانی است. بدین ترتیب، پس از بررسی انواع نشانه ها – از دیدگاه بارت – در پنج حکایت از حکایتهای انبیا در مصیبتنامهی عطار که دارای ساختار مشابه بودند، نتایج قابل توجهی در شناخت سبک پرداخت نشانه ها به دست آمد؛ از جمله: بهرهگیری از صفتهایی که کارکرد براعت استهلالی دارند، استفاده از صفتهایی که فضای تقابل را ایجاد میکنند، استفاده از گفتوگوهای داستانی که کارکرد فضاسازانه مییابند، استفادهی هدفمند از صفتهایی که در خدمت القای پیام محوری داستان هستند و...