تغییرات ساختار سنی و ظهور پنجره ی جمعیتی در ایران: پیامدهای اقتصادی و الزامات سیاستی

سیاست‮‮ها و برنامه های جمعیتی در ایران بیشتر بر پویایی رشد و حجم جمعیت متمرکز بوده و کمتر به ساختارهای سنی جمعیت، تغییرات و پیامدهای آن توجه شده است. این در حالی است که کاهش سریع باروری در دو دهه ی اخیر منجر به تغییرات بنیادی در ساختار سنی جمعیت شده است. در بستر این تغییرات، فازی از تحولات جمعیتی در ایران آغاز شده است که«پنجره ی جمعیتی» نامیده می‮شود. پنجره ی جمعیتی وضعیتی موقت در ساختار جمعیتی ایران است که در سال 1385 باز شده و برای حدود چهار دهه طول می‮کشد. در این دوران، نسبت جمعیت در سنین فعالیت به حداکثر خود می‎رسد و نسبت‮های وابستگی سنی کاهش می‮یابد و در نتیجه فرصت طلایی و منحصربه فردی فراروی توسعه ی اقتصادی فراهم می‮شود. البته این وضعیت به‮صورت اتوماتیک و خودبه خود عمل نمی‮کند و بهره‮برداری از آن نیازمند بسترهای اقتصادی، اجتماعی، سیاستی و نهادی مناسب است.
این مقاله به بررسی تغییرات ساختار سنی و ظهور پدیده ی پنجره ی جمعیتی و پیامدهای اقتصادی آن در ایران می‮پردازد. در این راستا، ابتدا مروری کوتاه بر گذار جمعیتی ایران خواهد داشت، سپس تغییرات اخیر و آینده ی ساختار سنی جمعیت بررسی خواهد شد. در ادامه به بررسی پنجره ی جمعیتی ایران، زمان بندی و طول مدت آن و ارتباط آن با رشد اقتصادی می‮پردازد. در نهایت یک سری پیشنهادات و الزامات سیاستی برای بهره‮برداری از این فرصت جمعیتی مطرح خواهد شد.