بررسی ویژگی های کاریولوژیکی در چند جمعیت از گونه Aegilops biuncialis مناطق مختلف شمال غرب ایران

گونه های Aegilops از مهمترین خویشاوندان وحشی گندم و یکی از غنی-ترین منابع ژنتیکی در اصلاح گندم به شمار می روند. گونهAe. biuncialis گونه ای تتراپلوئید با 28 کروموزوم می باشد که از اجداد دیپلوئید Ae. umbellulata و Ae. comosa اشتقاق یافته است. این تحقیق به منظور مطالعه ویژگی های کاریوتیپی کروموزوم های ده جمعیت از گونه Ae. biuncialis انجام شد. کاریوگرام هر جمعیت، حداقل در 12 فرد با استفاده از رنگ آمیزی استو-فریک-هماتوکسیلین تهیه و ویژگی های کروموزومی شامل طول بازوی کوچک و بزرگ، طول کل کروموزوم، شاخص نسبت بازو و طول نسبی آن تعیین گردیدند. نتایج نشان داد که در مجموعه کروموزومی این گونه به غیر از یک جمعیت سه جفت کروموزوم دارای فرورفتگی ثانویه و ماهواره موجود می باشد. بلندترین کروموزوم ماهواره دار، کروموزوم شماره 1 بود که اندازه ناحیه ماهواره آن کوچکتر از اندازه ماهواره در دو کروموزوم ماهواره دار دیگر بود. تجزیه واریانس طول نسبی و شاخص نسبت بازوی هر یک از کروموزوم ها نشان داد که از لحاظ طول نسبی همه کروموزوم ها غیر از جفت کروموزوم های 10 و 13 بین جمعیت ها اختلاف معنی داری باهم دارند. از لحاظ شاخص نسبت بازو نیز در جفت کروموزوم های 1، 2، 3، 6، 9، 10 و 13 اختلاف معنی داری بین جمعیت ها مشاهده شد. از نظر درجه تقارن استبینز جمعیت های ورزقان، اردبیل و TN-01-293 در دسته A2 و بقیه جمعیت ها در دسته A3 قرار گرفتند که نشانگر متقارن بودن کاریوتیپ جمعیت های مورد مطالعه است. همچنین گروه بندی 10 جمعیت مورد بررسی بر اساس دو مولفه اصلی در تجزیه به مولفه های اصلی و تجزیه خوشه ای، آنها را در چهار گروه قرار داد که از فاصله جغرافیایی تبعیت می کردند.