تحلیلی بر اسکان غیر رسمی و تعیین ضریب تاثیر عامل ها با استفاده از مدل تحلیل مسیر

یکی از مسایل مبتلا به شهرهای بزرگ، اسکان غیررسمی است. کمبود زمین مناسب و ساخت و ساز با قیمت زیاد در کنار رشد سریع جمعیت و در نتیجه روند فزاینده تقاضا برای مسکن شهری موجب گردیده تا عملا دسترسی اقشار کم درآمد و حتی متوسط، به بازار زمین و مسکن کاهش یافته و زمینه ساخت و سازهای نامناسب را در بخش غیررسمی شهری گسترش بخشد. محله شاطرآباد از جمله مناطقی از شهر کرمانشاه است که در معرض ساخت و سازهای بی ضابطه قرار گرفته و از بافت فضایی کالبدی نامناسبی برخوردار است. ساخت و سازهای غیراصولی، تراکم بالا، بافت اجتماعی روستایی، محیط شهری نامطلوب و کمبود خدمات شهری از جمله مسایل مبتلا به این محله می باشند. در این مقالهمتغیرهای اقتصادی، اجتماعی و کالبدی موثر در پدید آمدن اسکان غیررسمی در محله شاطرآباد و اثرات فضایی مکانی آن بررسی شده است. یافته های این پژوهش بیانگر آن است که ده عامل به عنوان مهم ترین عوامل تاثیرگذار در پدید آمدن محله شاطرآباد نقش آفرین بوده؛ و با استفاده از تکنیک رگرسیون، ضریب تاثیرگذاری هر یک از این عوامل مشخص و با استفاده از مدل «تحلیل مسیر» چگونگی تاثیرگذاری این عوامل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج به دست آمده از مدل تحلیل مسیر بیانگر آن است که در پدید آمدن محله شاطرآباد به ترتیب دو دسته عوامل قبل از مهاجرت های روستا شهری از جمله؛ مالکیت اولیه، چگونگی مهاجرت، سال مهاجرت و شغل قبلی همچنین عوامل بعد از مهاجرت شامل؛ شغل فعلی، مساله مالکیت، دلایل سکونت، پروانه ساخت و درآمد دارای بیشترین تاثیرگذاری می باشند. در مجموع با محاسبه ضریب تاثیر متغیرهای مختلف و مستقل تاثیرگذار و با تفکیک آنها از یکدیگر، مشخص گردید که عوامل قبل از مهاجرت روستاییان به شهر به میزان 5/57 درصد و عوامل بعد از مهاجرت به میزان 5/42 درصد در پدید آمدن محله شاطرآباد تاثیرگذار بوده اند. اینک چنانچه برنامه ریزان و سیاستگذاران درصدد حل مشکلات ناشی از اسکان غیررسمی در شهرها هستند، می بایست ریشه های آن را در عوامل تاثیرگذار قبل از مهاجرت و در روستاها جستجو نمایند و پس از حل این ریشه ها به حل مشکلات فعلی اسکان غیررسمی بپردازند.