پردازش مدل های زیست محیطی در کشورهای در حال توسعه

مروری بر مباحث علمی حاضر در کشور، به خصوص بخش تحقیقات منابع آب، نمایان گر استقبال فراوان از کاربرد مدل ها برای حل مشکلات زیست محیطی است. البته به دلیل عدم انتشار غالب این موارد، هرگونه اظهار نظری بر مبنای تجربیات نویسنده درباره عدم توجه و یا توجه نامناسب تحلیل ها به مدیریت جامع منابع آب است که عمده دلایل چنین نظری عبارتنداز:1- علی رغم توان مدل ها برای حل مشکلات مدیریت جامع زیست محیطی منابع آب، تحلیل گر بایستی تجربه و تخصص کافی در زمینه مدیریت و برنامه ریزی محیط زیست را داشته باشد. زیرا، تاکنون دیدگاه غالب بر جامعه مهندسی کشور این بوده است که داشتن دانش ریاضی برای تحلیل گر کافی است. لیکن نظر به چند بعدی بودن مشکلات زیست محیطی منابع آب، همانند دیگر سیستم های زیست محیطی، در هنگام تحلیل نیاز به درک و شناخت چنین سیستم هایی است. از آنجایی که در کشورهای در حال توسعه، دانش و قضاوت تخصصی مبتنی بر تجربه، کاربردی فراتر از نتایج پردازش مدل ها دارند، مدل ها در اصل بایستی موجب ارتقای چنین دانشی شوند.
2- بسیاری از مسائل و موضوعاتی که اجزای برنامه ریزی و مدیریت محیط زیست را تشکیل می دهند از چارچوب خاصی برخوردار نبوده و بنابراین سنجش آنها با یک روش خاص علمی به راحتی امکان پذیر نبوده و در چارچوب تحلیلی خاصی نیز قرار نمی گیرند. برای مثال، تحلیل عوامل اقتصادی و یا فیزیکی، بسیار ساده تر از ویژگی های فرهنگی و اجتماعی است. چه بسا برخی از عوامل اجتماعی و یا فرهنگی در مراحلی از مدیریت بسیار مهم تر از ملاحظات فنی- فیزیکی باشند. در چنین شرایطی است که در به کارگیری روش های تحلیلی بایستی نهایت دقت صورت پذیرد تا نتایج حاصله در تصمیم گیری های مدیریتی قابل کاربرد باشند. لذا، پیش از این که بتوان جایگاه مدل پردازی را در کشورهای در حال توسعه تبیین نمود، بایستی از فرآیند مدیریت (پایدار منابع) محیط زیست شناخت و درک کافی داشت.
3- حتی با درک و شناخت نسبتا کافی از سیستم های زیست محیطی نیز به دلیل ساختار نیروی انسانی، مسائل مالی و دیگر تنگناها، اعتبار داده های گردآوری شده در کشورهای در حال توسعه مسئله بسیار مهمی است که در مقاله حاضر به تفصیل به آن پرداخته شده است.