سرمایه اجتماعی و سلامت: بازگشت به سنتی اجتماعی و جامعه شناختی

سرمایه اجتماعی به مثابه ی مفهومی که با زمینه ی اجتماعی ارتباط دارد به عنوان مولفه ای جدید، علاوه بر مولفه های پیشین نظیر عوامل فردی، زیست محیطی و ژنتیکی توجه متخصصان و متصدیان امر سلامت را در سطوح ملی و بین المللی جلب کرده است. بهخصوص در کشورهایی که امکان مداخلات در سطح کلان به دلیل درآمد کم دارای محدودیت است، این رویکرد مورد توجه قرارگرفته است. این مقاله درصدد معرفی مفاهیم مرتبط در مورد رابطه ی سرمایه اجتماعی و سلامت و مرور سوابق تجربی و نظری در این زمینه است. مطالعه به روش مروری با بررسی پایگاه های داده اینترنتی علمی پژوهشی انجام شد. مطالعات انگلیسی و فارسی که در فاصله سال های 1990- 2009 (1370- 1388) منتشرشده اند و به طور تجربی یا نظری رابطه ی سرمایه اجتماعی (یا ابعاد آن را) با سلامت جسمانی و روانی واکاوی کرده اند وارد مطالعه شدند. یافته های تجربی شواهدی دال بر وجود رابطه ی مثبت بین این دو متغیر به دست می دهد، اما در بعضی بسترهای اجتماعی عواملی چون فقر و خشونت یا تفاوت های فردی (مثلا جنسیت) ممکن است منجر به کاهش شدت رابطه یا ناپدیدشدن همبستگی شود. سه سازوکار عمده ی نظری برای تبیین این رابطه ذکر شده است: ترغیب رفتار پشتیبان سلامت، تسهیل دسترسی به خدمات، و تاثیر بر فرایندهای روانشناختی. در پایان نقدها و محدودیت های بررسی اثر سرمایه اجتماعی بر سلامت ذکر شده است.