ارزیابی کاربرد برخی از روابط تجربی زمان تمرکز برای برآورد زمان پیمایش در آبراهه

زمان تمرکز یکی از مهم ترین متغیرهای هیدرولوژیکی در طراحی سازه های کنترل سیلاب، سرریز سدها و غیره است. اما این پارامتر علی رغم اهمیت زیاد آن، کمتر مورد تحقیق قرار گرفته است. هدف از مطالعه حاضر ارزیابی کارایی رابطه های معروف کرپیچ (1940)، کالیفرنیا (1944)، NRCS (1972)، ین- چاو (1983)، هاکتایز – سزن (1983) و Zomorodi (2005) در برآورد زمان پیمایش جریان در سرشاخه های دو حوزه آبخیز منشاد و ده بالا در منطقه شیرکوه استان یزد میباشد. برای این منظور برآوردهای صورت گرفته با استفاده از این روابط با اندازه گیری های صحرایی حاصل از روش تزریق یکباره محلول نمک طعام (به غلظتg/ lit 75) مورد مقایسه قرار گرفت. دقت برآوردهای این روابط با استفاده از شاخص های آماری میانگین درصد خطای مطلق (APE)، ریشه مربع خطاها (RMSE)، ضریب تعیین (2R) و ضریب همبستگی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتیجه ارزیابی نشان داد که هم در برآورد زمان پیمایش جزئی (مقدار زمان پیمایش به تفکیک در بازه های با طول کم) و هم زمان پیمایش مجموع (حاصل جمع زمان پیمایش مجموعه بازه های برداشتی) رابطه های زمردی و هاکتانیر- سزن کارکرد تقریبا قابل قبولی ارائه نمودند. این درحالیست که هیچ یک از روابط استفاده شده، در برآورد زمان پیمایش کلی (زمان پیمایش برآوردی در کل محدوده برداشت با استفاده از میانگین پارامترهای زبری و شیب) عملکرد خوبی نشان ندادند، هرچند رابطه های هاکتانیر-سزن، کالیفرنیا و زمردی تا حدودی نسبت به بقیه روابط نتیجه مناسب تری ارائه نمودند. در واقع اغلب روابط مورد نظر، برآوردی کمتر از مقادیر اندازه گیری شده ارائه دادند.