حقوق مالکیت فکری و معنوی در آثار نقاشی دیواری

جایگاه ارزشمند و اثربخش قوانین مرتبط با مالکیت فکری و معنوی در آثار و محصولات و دستاورد های هنری در هر کشور رهیافتی برکنترل، نظارت و مدیریت ارزش های آثار هنری ملی محسوب می شود. حقوق کپی رایت در جامعه و بین صاحبان اندیشه و عمل، ناظر به حمایت از آثار خلاقانه، بدیع و اصیل ادبی و هنری است. لازم است حمایت از آثار ادبی و هنری مشروط بدون تشریفات خاص و ثبت رسمی اثر به محض خلق، ارائه و اظهار، مورد توجه قرارگیرد. آنچه مورد عنایت عالمان و هنروران حوزه تفکر و هنر بوده و هست، حقوق مولف و ارزش تالیف در آثار هنری به رغم تعاریف و قوانین متعدد است و در جریان اجرائیات، آنچنان که باید شفاف و عاری از ابهام نیست. اصول و روش های اعمال قانون درباره مالکیت اثر هنری که بخش از آن به تعریف اثر هنری و پیچیدگی های فرآیند تولید آن برمی گردد. در خصوص آثار عمومی نظیر نقاشی دیواری این ابهام بیشتر و بلکه دو چندان می شود. نکته پوشیده ای که می تواند در اطلاق قوانین مربوط به آثار نقاشی و متعاقب آن به آثار نقاشی دیواری ایجاد اشکال کند، سازوکار تولید اثر و تعدد عاملان تولید آن است. غالبان تولید آثار دیوارنگاری به طور کلی مبتنی بر سفارش و درخواست از سوی نهادها و اشخاص حقوقی است و نحوه خلق و تولید این آثار از طریق تعامل بین عوامل اشاره شده وقوع می یابد. مالکیت مادی و معنوی این آثار در صورت عدم تصریح در قراردادها و توافقنامه ها، نامشخص و مبهم خواهد بود و در آینده نیز موجب اختلافات متعدد خواهد شد. در کشور ما بنیان های شرعی، حقوقی و اخلاقی این حق مورد بحث های عالمانه قرار گرفته است، ولی نتایج این مباحث هر چه باشد، لزوم رعایت قوانین و مقررات مصوب از سوی نهادهای قانونی، راهکار اصلی برای دستورالعمل هایی است، که اداره نظام اجتماعی بر آن مبتنی است. جهت گسترش و ثمربخشی رشته دیوارنگاری، لازم است ضمن بررسی ظرفیت ها و قابلیت های این رشته هنری، نارسایی ها و کاستی های آن نیز مورد توجه قرارگیرد. بررسی کمبودها و نارسایی های موجود در رشته نقاشی عمومی و تلاش در مسیر شکوفایی رشته ی کاربردی و نوپدید دیوارنگاری می تواند ضمن معرفی افق های قابل تحقق برای این رشته، هدف گذاری های گسترده تری را برای توسعه و کاربرد آن در جامعه هنری و طراحی شهری به ارمغان آورد. نگاه جامع و مطلوب به هنر دیوارنگاری، نیازمند توجه درخور و شایسته به همه عوامل فنی، فرهنگی، اجتماعی، علمی و هنری موجود در آن است. دیوارنگاری ایرانی میراث دار چند هزار سال تجربه زیبایی شناختی ایرانیان است که بر زمینه ای از آموزه های استاد به شاگرد و ارتقای خلاقیت به تکاملی شگرف و کم نظیر دست یافت. طرح ها، فناوری ها، حوزه ها، مدل ها و روش های اجرای دیوارنگاری،کاربردهای متفاوت و ذینفعان متعدد در کشور دارد. ذکر نکته های دقیق تفکر محور و توجه به جنبه های نظری دیوارنگاری می تواند کارآیی این هنر را به شکلی عمیقتر و غنیتر محقق کند و با جذب نخبگان هنری در این رشته کاربردی، راه های بازآفرینی و باز تولید این هنر جهانی را گشوده و پشتوانه ای برای هویت بخشی به تربیت فرهنگی و هنری نسل معاصر باشد.