اثر بنزیل آدنین و سالیسیلیک اسید بر پدیده شیشه ای شدن در کشت ساقه ریزازدیادی شده گیاه آویشن دنایی (Thymus daenensis Celak.)

گیاه آویشن دنایی (Thymus daenensis Celak. subsp. daenensis) یکی از گونه های اندمیک جنس آویشن در ایران است. این گونه مصارف زیادی در زمینه دارویی دارد. به نظر می رسد که استفاده از تکنیک کشت درون شیشه ای برای تکثیر آن مفید باشد. شرایط کشت درون شیشه ای، به دلیل ایجاد برش در بافت گیاهی و تغییر در میزان هورمون های گیاهی نسبت به شرایط طبیعی سبب ایجاد استرس خشکی یا پر آبی در بافت ها می شود که باتوجه به نوع محیط کشت، نوع آگار و مقدار آب محیط می تواند متفاوت باشد. شیشه ای شدن یکی از عمده ترین مشکلاتی است که در رشد درون شیشه ای دیده می شود و با ایجاد بدشکلی، مانع تکثیر گیاه می شود. در کشت جوانه آویشن دنایی شیشه ای شدن به مقدار زیادی دیده می شود. در این تحقیق، اثر بنزیل آدنین و سالیسیلیک اسید بر سندرم شیشه ای شدن جوانه ها سنجیده شد. به این منظور، بذرها در محیط موراشیک-اسکوگ (MS) با تیمارهای بنزیل آدنین (0.1mgl-1) کشت شدند. جوانه های رشد یافته در محیط بدون هورمون، به محیط مشابه انتقال یافت. همچنین جوانه های رشد یافته در محیط دارای بنزیل آدنین به محیط هایی با چهار تیمار هورمونی مختلف (بدون هورمون، دارای بنزیل آدنین به همراه سالیسیلیک اسید یا بدون سالیسیلیک اسید) منتقل شدند. به دنبال آن اثر تیمارهای مذکور بر پدیده شیشه ای شدن، ویژگی های مورفولوژیک و فیزیولوژیک گیاه مورد سنجش قرار گرفت. نتایج نشان داد که هورمون بنزیل آدنین به تنهایی، سبب ایجاد پدیده شیشه ای شدن در آویشن دنایی شد. بعد از انتقال ریزنمونه ها به محیط بدون بنزیل آدنین، بازگشتی نسبی به حالت نرمال دیده شد. حضور سالیسیلیک اسید باعث بهبود بازگشت به حالت نرمال می گردد. سالیسیلیک اسید باعث کاهش آب داخلی بافت و افزایش رنگدانه های فتوسنتزی می گردد. در نمونه تیمار شده با بنزیل آدنین، در حضور سالیسیلیک اسید بازگشتی به حالت نرمال دیده نشد.