هزینه های دارویی در سازمان تامین اجتماعی و مولفه های موثر بر بهره مندی از آن

دارو، حلقه ی جداناپذیر از زنجیره ی درمان است و نقص فرایند درمان به دلیل هزینه ی بالای دارو یا عدم دسترسی مناسب به دارو، مطمئنا هزینه های بیشتری را در فرایند درمان به دنبال دارد. هدف این مطالعه، تعیین میزان تاثیر درآمد خانوار، دسترسی جغرافیایی، پرداخت مستقیم بیمار، ویزیت پزشکان و میزان بستری بیمه شدگان، بر میزان بهره مندی از داروهای تحت پوشش بیمه در داروخانه های طرف قرارداد سازمان تامین اجتماعی بود.
این پژوهش به صورت تحلیلی انجام شد. برای سنجش تاثیر مولفه های مذکور بر میزان بهره مندی از دارو، از بانک های اطلاعاتی سازمان تامین اجتماعی در هر استان طی سال های 88-1377 استفاده شد. جامعه ی پژوهش، 24 میلیون نفر از افراد تحت پوشش این سازمان بودند که طی این سال ها برای دریافت دارو به بخش درمان مستقیم و غیر مستقیم سازمان مراجعه نموده بودند. برای تخمین مدل از رگرسیون دو طرف لگاریتمی با لحاظ اثرات ثابت و از نرم افزار Eviews نسخه ی 7 استفاده شد.
یافته های تخمینی حاصل از مدل نشان داد که بار مراجعه به پزشکان متخصص (37/0 = β)، میزان موارد بستری در درمان غیر مستقیم (17/0 = β)، دسترسی جغرافیایی به داروخانه (17/0 = β)، بار مراجعه به پزشکان عمومی (16/0 = β) و پرداخت از جیب بیماران (12/0- = β) به ترتیب بیشترین تاثیر بر بهره مندی از داروهای تحت پوشش را داشته اند. همچنین هزینه ی خانوار (924/0 = P و 005/0- = β)، میزان بستری (076/0 = P و 033/0 = β) و ویزیت پزشکان در درمان مستقیم (577/0 = P و 026/0 = β)، تاثیر معنی دار بر بهره مندی از دارو در داروخانه ی طرف قرارداد نداشته است.
اهمیت تامین دارو برای بیمه شدگان به قدری بالا است که افزایش هزینه های دارویی بیمه شدگان نمی تواند مانع از مصرف آنان شود. بنابراین این موضوع می تواند زمینه ی هزینه های کمرشکن را برای برخی از خانواده ها مهیا سازد. همچنین سیاستگذاران درمان سازمان تامین اجتماعی باید در توزیع عادلانه ی منابع درمان در استان های مختلف کشور تامل بیشتری داشته باشند تا پیامد آن، بهره مندی عادلانه تر از خدمات درمانی باشد.