بررسی شاخص های دانه بندی خاک با استفاده از دو روش الک تر و خشک در مطالعات فرسایش آبی و بادی

فرسایش پذیری آبی و بادی به عنوان یکی از مهم ترین عوامل کاربردی در مطالعات فرسایش و رسوب در ایران و جهان است. منحنی دانه بندی خاک یا رسوب نقش کلیدی در تخمین فرسایش پذیری (آبی و بادی) ایفا می کند. دانه بندی با استفاده از دو روش الک خشک و یا تر انجام می شود. روش های اندازه گیری هیدرومتری و پیپت مبتنی بر قانون استوکس و سرعت سقوط آزاد ذرات در محیط سیال (آب) صورت می گیرد. در روش دانه بندی با الک تر و هیدرومتری خاکدانه ها به صورت فیزیکی و شیمیایی متلاشی شده و به ذرات ریزتر تبدیل شود. در حالی که در دانه بندی با الک خشک، متلاشی شدن خاکدانه ها با توجه به استحکام آن ها به-طور کامل انجام نمی شود. به همین دلیل، شاخص های کمی و بافت متفاوتی را نسبت به شرایط مرطوب نشان می دهد. در تحقیق حاضر، به منظور مقایسه توزیع اندازه ذرات خاک و شاخص های کمی دانه بندی به دو روش الک تر و الک خشک، 20 نمونه خاک از دشت سر پوشیده یزد تهیه گردید. پس از آماده سازی نمونه ها، عملیات دانه بندی به دو روش الک تر و خشک با استفاده از 8 طبقه روزنه ای شامل کمتر از 32 میکرون تا بزرگ تر از 2000 میکرون انجام شد. با ورود داده ها به نرم افزار دانه سنج یا G.R.Graph شاخص های مهم دانه بندی یا مورفومتری از جمله قطر میانه، میانگین، جورشدگی و چولگی محاسبه گردید. نتایج به دست آمده از تجزیه آماری داده ها در محیط نرم افزاری SPSS، اختلاف معنی دار بین تمامی شاخص های مورد بررسی را در سطح 5% نشان داد. دست آورد این تحقیق بیان گر این واقعیت است که به منظور برآورد دقیق تر و بهتر فرآیند فرسایش بادی استفاده از نتایج دانه بندی الک خشک و برای فرسایش آبی، نتایج دانه بندی به روش الک تر مناسب تر است. نتایج تحقیق نشان داد که متوسط قطر میانگین و قطر میانه حاصل از دانه بندی نمونه های خاک به روش الک خشک، تقریبا 5/2 برابر متوسط قطر میانگین همان خاک به روش الک تر است.