کاربرد نشانگرهای ریزماهواره مبتنی بر ژنوم و ترانسکریپتوم در حفاظت و مدیریت ذخایر توارثی برخی از گیاهان زراعی و باغی ایران

امروزه با توجه به درک اهمیت اقتصادی، اکولوژیک، فرهنگی و اجتماعی تنوع زیستی، گام هایی در راستای شناسایی، تعیین کمیت، شناخت نحوه توزیع و روابط ژنتیکی برداشته شده است. علاوه بر این، تجزیه و تحلیل تنوع ژنتیکی از جنبه های مختلف از جمله بررسی پراکنش تنوع آللی، ساختار ژنتیکی و روابط خویشاوندی بین و درون جوامع، گونه ها و افراد مختلف، از جمله دغدغه های علوم زیستی به شمار می آید. در این ارتباط و با توجه به اهمیت شناسایی، حفظ و نگهداری ذخایر توارثی، اطمینان از موجودیت دائمی آن ها و به کارگیری این منابع به عنوان ابزاری مناسب جهت تسهیل فرآیند های اصلاحی و استراتژی های مدیریتی، کارایی برخی از روش های مختلف ژنتیکی و ژنومیک مانند نشانگرهای ریزماهواره مبتنی بر ژنوم و ترانسکریپتوم، در بررسی برخی از گیاهان زراعی و باغی مانند زعفران و نیز گونه هایی از جنس Prunus و Punica مورد ارزیابی قرار گرفت. از بین نشانگرهای به کار رفته در مطالعات فوق، نشانگرهای ریزماهواره مبتنی بر ژنوم، اطلاعات پیرامون فرآیندهای مرتبط با بخش بندی رویشگاه ها و جمعیت های کوچک، توزیع تنوع آللی، ارایه الگوهای مدیریت ژرم پلاسم و روابط ژنتیکی در زمینه ژنتیک حفاظتی را بهبود بخشیده است. علاوه بر این، روش ترانسکریپتئومیک و ژنومیک، امکان مطالعه تنوع فعالیت ژن ها، ناشی از عملکرد حاصل از بخش بندی رویشگاه، تنوع میزان مقاومت در برابر تنش های زیستی و غیرزیستی و تغییرات محیطی، و شناسایی نشانگرهای مناسب برای انجام برخی از مطالعات مانند گزینش به کمک نشانگر را میسر می کند. در این مقاله ما تشریح کرده ایم که چگونه تلفیق تنوع ژنومیک و ترانسکریپتوم به همراه ابزار جدید بیوانفورماتیک در برخی گونه های مهم زراعی و باغی میتوانند شناسایی تاثیرات نسبی تهدیدهای ژنتیکی و محیطی را بهبود بخشیده و چشم اندازهای جدیدی را در مطالعات حفاظت از ذخایر توارثی بگشایند.