چگونه بروز خطاهای دارویی و عدم گزارش آن توسط پرستاران را در بخش مرقبت های ویژه قلبی کاهش دهیم؟ یک مطالعه اقدام پژوهی

خطاهای دارویی یکی ازشایع ترین حوادث موجود در حرفه پرستاری می باشد که برای مددجویان بالقوه خطرناک است. هدف از این مطالعه طراحی و اجرای راهکارهای کاهش بروز خطاهای دارویی و عدم گزارش آن توسط پرستاران در بخش مراقبت های ویژه قلب در یکی از مراکز بیمارستانی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی اصفهان بود.
این پژوهش یک مطالعه اقدام پژوهشی بود که در سال 1389 انجام شد. مشارکت کنندگان تمامی پرسنل بخش ویژه قلب یکی از بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی اصفهان بودند که به روش سرشماری وارد مطالعه شدند. جهت جمع آوری اطلاعات از پرسش نامه خودساخته چهاربخشی استفاده شد. روایی و پایایی آن به ترتیب توسط روش اعتبار محتوی و روش آزمون مجدد تعیین شد. سپس پژوهشگران به بررسی راهکارهای موجود و انتخاب بهترین راهکارها بر اساس جدول Matrix و Thomas پرداختند. پس ازعملیاتی نمودن راهکارهای منتخب در بخش مورد نظر، نمونه های مورد پژهش سه ماه بعد با همان پرسش نامه، مجدد مورد ارزیابی قرار گرفتند. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 16 و به کارگیری آمار توصیفی، متد آماری Paired t و ضریب همبستگی Pearson مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
گویه های «عدم انجام احتیاط های دارویی» با 30 درصد، «دادن دوز اشتباه دارو» با 25 درصد و «سرعت انفوزیون اشتباه» با 25/21 درصد بیشترین خطاهای دارویی گزارش شده توسط پرسنل بودند. از نظرعلل بروز خطاهای دارویی، همه پاسخ دهندگان کم بودن نسبت پرستار به بیمار، تنوع زیاد داروها، تعداد زیاد بیماران بدحال و بار کاری بالا را عامل بروز خطاهای دارویی ذکر کردند. عدم وجود سیستم ثبت خطاها (84 درصد)، عدم آگاهی از تعریف خطای دارویی (81 درصد)، ترس از مسایل قضایی (80 درصد)، وقت گیر بودن (73 درصد) و عدم حمایت کافی سیستم از پرسنل (68 درصد) از شایع ترین علل عدم گزارش خطاهای دارویی به وقوع پیوسته بود.
پس از انتخاب و عملیاتی شدن راهکارهای منتخب در طی 3 ماه، میانگین بروز خطای دارویی برای هر پرسنل از 09/2 ± 5/12 به 02/1 ± 09/5 رسید که میزان کاهش وقوع خطاهای دارویی از نظر آماری معنی دار بود (02/0 =P). همچنین نتایج آزمون Paired t نشان داد که بین میانگین نمره گزارش اشتباهات دارویی قبل و بعد از اجرایی شدن راهکارها از نظر آماری تفاوت معنی داری داشت (04/0 =P)، به طوری که میانگین گزارش خطا از 41/0 ± 1/1 برای هر پرسنل به 51/0 ± 1/3 افزایش یافت.
بر اساس یافته های پژوهش جهت ارتقای کمی و کیفی دانش پرستاران نسبت به مقوله خطاهای دارویی، راهکارهایی همچون ترویج فرهنگ استفاده ازکتابچه های اطلاعات دارویی در بخش، دایر نمودن کلاس بازآموزی پیرامون اطلاعات دارویی برای پرسنل بالینی به شکل منظم، سهولت دسترسی به سایت های کامپیوتر و شبکه اینترنتی در مراکز درمانی جهت ارتقا و به روز شدن اطلاعات دارویی پرستاران و ارزیابی مستمر دانش و اطلاعات دارویی پرسنل بخش مورد عنایت و توجه بیشتری قرار گیرد.