بررسی آلودگی منابع آبی مجموعه معدنی ذغالسنگ طزره با توجه به خصوصیات ژئوشیمیائی منطقه

معدن کاری ذغال سنگ، تعادل ژئوشیمیایی اولیه واحدهای سنگی را بر هم می زند و با تغییریافتن شرایط اکسیداسیون محیط، عناصر موجود در لایه های ذغالی و سنگ های دربرگیرنده آن ها آزاد شده و وارد محیط می گردند. دراین تحقیق، به بررسی اثرات معدن کاری ذغال سنگ در مجموعه معدنی طزره (تونل مادر)، واقع در 70 کیلومتری شمال غرب شهرستان شاهرود پرداخته شده است. به این منظور با تعیین غلظت عناصر As، S، Cu، Fe،Hg، Sb، Pb، Zn، Sr و Se در منابع آبی، باطله ها و ذغال سنگ های استخراج شده از تونل مادر مجموعه معدنی طزره، نحوه گسترش این عناصر در آب های زیرزمینی منطقه بررسی شده است. ذغال سنگ منطقه فاکتورهای غنی شدگی بسیار بالایی را برای عناصر مس، سرب، آرسنیک، جیوه و سلنیوم (به ترتیب: 55/22، 01/77، 86/17، 64/44، 95/61 و 4/468) نشان می دهد. این در حالی است که باطله های ذغال و سینه کار، غنی شدگی بسیار کمتری نسبت به ذغال سنگ منطقه برای عناصر فوق نشان می دهند. بررسی همبستگی عناصر حاکی از این است که همبستگی های بالایی نیز بین آهن و سرب (929/0) و نیز روی با جیوه (980/0) وجود دارد. با توجه به وجود زهاب های قلیایی طبیعی یا NAMD (Natural Alkalin Mine Drainage) با pH برابر 6/7 در منطقه، عناصر سنگین با غلظت های بسیار پایین در زهاب خروجی تونل مشاهده گردید. این غلظت ها برای برای عناصر Cu و Sr به ترتیب 1/3 و 2501 ppb بود و برای عناصر Pb، Zn، Fe، As، Sb، Hg و Se میزان غلظت کمتر از حد اندازه گیری دستگاه ثبت گردید. با این وجود، معدن کاری باعث افزایش چشمگیر در غلظت عناصر گوگرد، استرانسیوم، مس، آرسنیک و سلنیوم که غلظت آن ها در آب زیرزمینی پایین دست منطقه به ترتیب 430000، 8505، 7/3، 5/1 و 3 ppb بود، گردیده است، به طوری که گوگرد با افزایش 4/9 برابری، بیشترین افزایش را در آب های زیرزمینی پایین دست معدن کاری نسبت به آب های بالا دست نشان می دهد.