سنگ نگاری، ژئوشیمی و ژنز کانسار کرومیت کوهی (افیولیت ملانژ رباط سفید)، شمال شرق ایران

مهمترین واحدهای زمین شناسی منطقه ی رباط سفید به مجموعه ی افیولیتی با سن کرتاسه فوقانی وابسته است که به ترتیب فراوانی شامل الترامافیک های سرپانتینی شده (دونیت، هارزبورگیت و پیروکسنیت)، گابرو و دایک های دیابازی رودنگیتی شده است. لنزهای کرومیتیتی در واحد هارزبورگیت و دونیتی به شدت سرپانتینیزه قرارگرفته اند و مخصوصا همیافتی بسیار نزدیکی با واحد دونیتی دارند به نحوی که غلاف های دونیتی در برگیرنده ی لنزهای کرومیتیت، با ضخامت چند سانتیمتر تا چندین متر در منطقه مشاهده می شوند. بافت های اولیه واحدهای کرومیتی شامل بافت مشبک و افشان و بافت های ثانویه از قبیل بافت برشی، کششی و کاتاکلاستیک می شوند. وجود بافت های توده ای و افشان و نیز غلاف دونیتی کرومیتیت ها موید این است که این ذخایر به صورت همزائی تشکیل و در خلال جایگیری مجموعه افیولیتی و در نتیجه زمین ساختی فعال منطقه قطع و جابجا شده است. انطباق میان پراکندگی موقعیت اندیس ها و نیز روند سری گسل ها با راستای NE، SW بیانگر آن است که در جابجایی این ذخایرکرومیت گسل ها بیشترین نقش را بازی کرده اند. بررسی های ژئوشیمیایی نشان می دهد که کرومیت منطقه کوهی دارای مقادیر میانگین Cr2O3 (54/49 %)، MgO (29/20%)، TiO2 (19/0 %) و Al2O3 (44/2 تا 9/7 %) است، نسبت Cr/Cr + Al (86/0 تا 95/0) که نشان دهنده کرومیت های غنی از کروم و دارای آلومینیوم پائین است که در فلزشناسی می تواند مورد استفاده قرار گیرد. بالا بودن مقدار Cr2O3 و MgO در این کانسار حاکی از تبلور کرومیت ها از ماگمایی با درجه ی ذوب بخشی بالاست. مقادیر پائین Al2O3 و TiO2 کرومیت های منطقه ی مورد بررسی با موقعیت چینه نگاشتی عمیق کرومیت ها در دنباله ی افیولیتی (پریدوتیت های زمین ساختی) همخوانی دارد و نشان دهنده ی خاستگاه ماگمایی برگرفته از گوشته ی فوقانی برای این کانسار است. با توجه به مقادیراکسیدهای اصلی کانسارکرومیت کوهی در گستره ی کانسارهای نوع انبانی مشتق شده از سری ماگمایی جزایر قوسی و سری ماگمایی بونینیتی در محیط زمین ساختی منطقه ی چندفرورانشی است، همچنین تهی شدگی Ti و غنی شدگی Th در نمونه های سنگی برداشت شده از منطقه تائید کننده خاستگاه ماگمایی وابسته به زون فرورانش است.