تاملی در دیدگاه های نظامی درباره جوهره و خاستگاه شعر

شعر در جوهر جاری و جهانی اش حاصل بی خویشی و برخاسته از ناخودآگاه شاعران دانسته شده است. این مسئله را نظامی نیز در ضمن ابیاتش به تصریح و تلویح بیان کرده است. هدف مقاله حاضر، بررسی موضوع جوهره الهامی بودن یا صناعی بودن شعر از دیدگاه نظامی است. به اعتقاد وی، فرایند آفرینش هنری و از جمله شعر در بین این دو حالت قرار دارد. او بر آن است که شعر الهامی خالص و یا صناعی خالص وجود ندارد. ترتیب قرار گرفتن اشعاری که در بر گیرنده این مضمون هاست، نشان می دهد که خاستگاه شعر از نظر وی، الهام است، اما کمال شعر در گرو ویرایش و پرداخت آن است. همچنین تغییرات جهان شناختی و آیینی و به تبع آن دگرگونی های فرهنگی و اجتماعی، موجب شده است تا اختلافاتی در منبع الهام نظامی با دیگر شاعران دیده شود که در این مقاله نقد و تحلیل کرده ایم.