بررسی میزان و تغییرات زمانی انباشت و عمق آب معادل برف درحوزه کارون شمالی؛ مطالعه موردی گردنه چری

حوزه کارون، یکی از حوزه های آبخیز مهم در ایران است. در این ناحیه بخش زیادی از بارش ها به شکل برف نازل می شود. اطلاع از میزان برف انباشته و عمق آب معادل آن، کمک زیادی به شناخت وضعیت هیدرولوژیکی و امکان برنامه ریزی دقیق به منظور مدیریت صحیح و بهره برداری از منابع آب موجود در این حوزه را فراهم خواهد نمود. انجام چنین اقدامی در کل حوزه وقت گیر و پر هزینه است، لذا «گردنه چری» که واجد شرایط لازم به عنوان «منطقه معرف برف سنجی» بوده، به عنوان الگویی از حوزه مذکور جهت انجام این پژوهش انتخاب گردید. در این پژوهش، ارتفاع برف با استفاده از خط کش، حجم برف با برداشت نمونه توسط استوانه های مخصوص نمونه برداری و جرم آن به کمک ترازو و آب معادل برف براساس جرم مخصوص، اندازه گیری شد. برای عملیات برف سنجی 7 جایگاه در موقعیت های مختلف منطقه شناسایی و در هر جایگاه سه اشل مدرج(با دقت 1 سانتیمتر) از جنس چوب به طول 4 متر(طول مفید 3 متر پس از نصب) و با آرایش مثلث قائم الزاویه با طول اضلاع 20 متر نصب گردید. عملیات میدانی در طی 6 سال متوالی (آبان 1384 لغایت اردیبهشت 1390) اجرا شد. با بارش اولین برف، اندازه گیری و داده برداری شروع و بصورت هفتگی با قرائت اشل های نصب شده، ضخامت برف انباشته شده بر روی زمین یاد داشت و ثبت گردید. همزمان با آن تعداد سه نمونه از تمام ضخامت برف برداشت و به روش توزین، جرم و جرم مخصوص برف و در نهایت عمق آب معادل آن تعیین گردید. نتایج نشان داد که مدت انباشت یا ماندگاری برف در طی 6 سال آمار برداری از 104 تا 193 روز متغیر بوده است. حداکثر عمق انباشت برف از نیمه بهمن ماه تا نیمه اسفند هر سال مشاهده گردید. میانگین حداکثر عمق برف انباشته از 103 تا 197 سانتیمتر و میانگین سالانه عمق انباشت برف از 39 تا 100 سانتیمتر در نوسان بوده است. حداکثر میزان آب معادل برف انباشته نیز از 37 تا 110 سانتیمتر و میانگین سالانه آن نیز از 14 تا 44 سانتیمتر متغیر بوده است.
مقاله برگرفته از طرح تحقیقاتی «ارزیابی فرمول های ذوب برف در سرشاخه های کارون شمالی»