زمان بندی محاورات افلاطون و جایگاه زمانی رساله کراتیلوس

فعالیت فلسفی افلاطون که در قالب نامه و محاوره به ما رسیده است، دست کم پنجاه سال به طول انجامید. بدیهی است جریان تفکر انسانی با تغییر شرایط حیاتی همواره متحول می شود و اگر قرار باشد حاصل این تحول در نمایشی پنجاه ساله نظاره شود، نباید تغییر رویکردها و تفاوت نگرش ها از نگاه محقق مخفی بماند. زمان بندی آثار افلاطون و تعیین تعلق هر یک از آن ها به دوره ای خاص، به محقق کمک می کند هر چه بهتر ارزش مفاهیم و نظریات فلسفی ارائه شده در فلسفه او را به نسبت کل حیات فکری او دریابد. به طور کلی این تصور غالب است که افلاطون ابتدا در سوگ سقراط، تنها میراث فضیلت او را به نمایش می کشد، اما بعدها بیشتر در پی اظهار عقاید محصل خود بر می آید و در پایان راه گویی به حکم پختگی، و البته محافظه کاری، در نقد و تعدیل آراء پیشین خویش می کوشد. در این جستار ضمن ارایه تمهیدی درباره این سه دوره متفاوت فکری، اشاره ای به تعلق هر رساله به دوره خاص خود می کنیم. سپس پرمناقشه ترین رساله افلاطون از این حیث، یعنی، رساله کراتیلوس را به بحث می گذاریم. این بحث که متمسک به شواهد و نظایر تاریخی، متنی و منطقی است ضمن آن که به نکات راهبردی در مطالعه این رساله اشاره کرده و به فهم آن کمک می کند آنگاه اهمیت خود را جلوه گر می سازد که در نهایت متوجه تفاوت پراهمیت خوانش این رساله بر حسب تفاوت جایگاه زمانی آن می شویم.