بررسی زمین شناسی، کانی شناسی و فرآیند تشکیل رخداد بور محمدآباد عریان

رخداد بور محمدآباد عریان تنها رخداد بورات شمال شرق ایران است که در واحدهای سنگی مارن کرم رنگ، مارن توفی، برش آتشفشانی و توف برش مربوط به دوران کرتاسه قرار گرفته است. این رخداد در 50 کیلومتری جنوب سبزوار واقع شده است. دو گسل از نوع راندگی یا معکوس محدوده ی کانسار را در بر می گیرند که دارای راستای NE-SW هستند. می توان گفت این گسل ها به عنوان معبری برای محلول های سازنده ی کانسار و نیز سازنده ی فضاهای لازم برای جایگزینی کانسار عمل کرده اند. کانی های تشکیل دهنده ی این کانسار بورات های آبدار منیزیوم، منیزیوم-کلسیم و کلسیم هستند که هیدروبوراسیت (بورات منیزیوم-کلسیم) مهمترین کانی کانسار است. در این منطقه گرهک هایی از کانی الکسیت به خوبی در سطح دیده شدند. علاوه بر آن کانی های تینکالکونیت و میروفیریت نیز با استفاده از آنالیز نمونه ها به روش XRD شناسایی شدند. با توجه به اینکه رخداد معدنی در واحدهای رس سنگی، مارنی و توفی واقع شده و با توجه به شباهت آن با دیگر کانسارهای بورات شناخته شده، می توان گفت توده ی معدنی به صورت عدسی هایی متقاطع با سنگ درونگیر رسی-مارنی در شکستگی های آن قرار گرفته است. بررسی های صورت گرفته در ترانشه های حفر شده در منطقه نشان می دهد که از سطح به عمق از شدت کانی سازی کم می شود. به نظر می رسد شاره های فرورو از طریق شکستگی های زمین ساختی به اعماق کم فرورفته و پس از گرم شدن (بر اثر گرادیان زمین گرمایی بالای منطقه) با ایجاد یک سلول همرفتی گرمایی با گردش در واحدهای منطقه موجب فروشست واحدهای سنگی زیرین شده اند. سپس به وسیله ی این شاره های غنی از بور، در افق هایی که گسل ها لایه های رسی-مارنی را قطع کرده اند (به واسطه ی مهیا بودن شرایط احیایی)، کانی سازی صورت گرفته است.