بررسی شاخص های کیفیت علوفه چند گونه مرتعی و مقایسه با حد بحرانی آن ها برای نیاز نگهداری واحد دامی چرا کننده در مراتع استپی سبزوار

مدیریت تغذیه دام و تعیین شدت دام گذاری در مرتع نیاز به داشتن اطلاعات کیفیت علوفه و نیاز غذایی دام های چرا کننده در مرتع است. داشتن این که آیا علوفه موجود در ترکیب گیاهی مرتع، جواب گوی نیاز روزانه واحد دامی چرا کننده در مراتع منطقه است، از اهمیت فراوانی برخوردار است. بنابراین در این مطالعه از 7 گونه گیاهی شامل Seidlitziarosmarinus، Stipagrostis pennata،Salsola richteri، Halathamnus glaucus، Astragalus squarasus، Salsola arbuscula، Reaumuria fruticosa که از گونه های مورد چرای دام و تیپ های گیاهی مراتع مورد مطالعه می باشند، در سه مرحله رشد (رویشی، گلدهی و بذر دهی) در سال 1387 نمونه برداری شد. سپس شاخص های کیفیت علوفه شامل درصد پروتئین خام (CP)، درصد الیاف نامحلول در شوینده اسیدی (ADF)، درصد ماده خشک قابل هضم (DMD) و مقدار انرژی متابولیسمی (ME) (مگاژول بر کیلوگرم ماده خشک) محاسبه و با حد بحرانی آن ها برای نیاز نگهداری واحد دامی مقایسه شد. برای مقایسه گونه ها و مراحل رشد از نظر شاخص های کیفیت علوفه، از طرح کرت های خرد شده در زمان در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با 21 تیمار در سه تکرار استفاده و میانگین ها با استفاده از آزمون چند دامنه دانکن مورد مقایسه قرار گرفت. بر اساس نتایج، میانگین مقادیر پروتئین خام مراحل مختلف رشد در واحد وزن پوشش گیاهی مراتع مورد بررسی عبارتند از 56/10، 67/7 و 34/6% که در مرحله رشد رویشی و گلدهی بیشتر از حد بحرانی آن (7%) برای نیاز نگهداری یک واحد دامی و در مرحله بذردهی کمتر است. ماده خشک قابل هضم در تمامی مراحل مختلف رشد، بیشتر از حد بحرانی آن (50%) برای نیاز نگهداری یک واحد دامی است. میانگین مقادیر انرژی متابولیسمی مراحل مختلف رشد نیز به ترتیب 83/8، 13/8 و 67/7 مگاژول بر کیلوگرم ماده خشک بوده که در مرحله رشد رویشی و گلدهی بیشتر و در مرحله بذردهی کم تر از حد بحرانی آن (8 مگاژول) برای نیاز نگهداری واحد دامی است. نتایج نشان می دهد که مراتع مورد بررسی در مراحل اولیه رشد مرتع، قادر به تامین نیاز پروتئینی و انرژی متابولیسمی واحد دامی بوده ولی در مراحل پایانی رشد، قادر به تامین نیاز نگهداری واحد دامی نخواهد بود که منجر به کاهش عملکرد دام در مرتع خواهد شد.