خشونت محل کار علیه پرستاران در ایران: مرور نظام مند

خشونت محل کار در نظام بهداشت و درمان طی سال های اخیر به عنوان یک مسئله مهم مطرح شده است و پرستاران بالاترین میزان مواجهه با خشونت در محل کار را دارند. هر چند پژوهش های متعددی در این زمینه در کشور صورت گرفته، اما در خصوص وضعیت موجود خشونت علیه پرستاران توافق نظر وجود ندارد. هدف از مطالعه حاضر تعیین وضعیت خشونت محل کار علیه پرستاران در ایران می باشد.
در این مطالعه مروری نظام مند، کلیه مقالات چاپ شده در طول دهه گذشته (2013-2004) به دو زبان فارسی و انگلیسی در زمینه خشونت محل کار علیه پرستاران که در داخل کشور انجام شده بودند، مورد بررسی قرار گرفتند. این مطالعات از طریق پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی (SID)، بانک اطلاعات مقالات علوم پزشکی ایران (IranMedex)، پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران (IranDoc)، بانک اطلاعات نشریات کشور (Magiran)، PubMed، Ovid، Science Direct، Google Scholar CINAHLو با استفاده از کلید واژه های خشونت محل کار، پرستار، (workplace violence، nurse، Iran)به دست آمد. علاوه بر بانک های اطلاعاتی از آمار و اطلاعات کشوری نیز استفاده گردید. به منظور جمع آوری داده ها، از «فرم استخراج داده ها» Data Extraction Form«» که بر اساس هدف پژوهش طراحی شده بود، استفاده گردید. نتیجه این جستجو دستیابی به 31 مقاله و طرح پژوهشی کشوری مرتبط با موضوع بود که از این میان 10 مقاله به علت دارا نبودن معیارهای ورود از مطالعه حذف و نهایتا 21 مطالعه وارد پژوهش شدند.
از میان 21 مطالعه مورد بررسی، 19 مطالعه (5/90 درصد) کمی و 2 مقاله (5/9 درصد) کیفی بودند و هیچ مطالعه مداخله ای وجود نداشت. 8 مطالعه (38 درصد) در شهر تهران، 10 مطالعه (5/47 درصد)، 3 مطالعه (14 درصد) بر روی دانشجویان پرستاری و مابقی بر روی پرستاران صورت گرفته بود. پرستاران در معرض انواع خشونت محل کار بخصوص خشونت کلامی قرار دارند. نتایج حاصل از استخراج یافته های مقالات، نشان دهنده ی 5 مفهوم اصلی شامل «ویژگی های خشونت»، «ویژگی های پرستاران و واکنش آنان به خشونت»، «عوامل مستعد کننده خشونت»، «عوامل پیشگیری کننده خشونت» و «میزان گزارش دهی و دلایل عدم گزارش دهی» می باشد.
بر اساس نتایج حاصله، شیوع خشونت محل کار علیه پرستاران یک مشکل جدی محسوب می گردد. انجام اقدامات پیشگیرانه به منظور مقابله با خشونت محل کار علیه پرستاران یک نیاز ضروری می باشد. با توجه به فقدان مطالعات مداخله ای، پژوهش های آینده بایستی از مطالعات توصیفی به سمت مطالعات مداخله ای حرکت کنند تا راهنمایی برای استفاده در بالین فراهم نمایند.