ملاحظات اخلاقی در پژوهش های آموزشی

پژوهش گامی است که پژوهشگر برای شفاف کردن مساله ای مبهم بر می دارد تا پاسخی دقیق و منطقی برای حل آن پیدا کند. اخلاق پژوهش، شاخه ای از اخلاق حرفه ای است و به اصول اخلاقی که پژوهش را از آغاز تا پایان کار هدایت می کنند، می پردازد. از آنجایی که هدف اخلاقی مهم آموزش بهبود زندگی افراد، جوامع و جامعه، می باشد، ملاحظات اخلاقی باید در مرکز پژوهش های آموزشی، قرار گیرد، زیرا پژوهش نیازمند پایبندی پژوهشگر به اصول و ارزش های والای انسانی و اخلاقی است؛ چراکه فقدان باور و اعتقاد پژوهشگر به اصول اخلاقی و انسانی موجب استفاده وی از هرگونه ابزار اخلاقی و غیراخلاقی در جهت رسیدن به اهداف مورد نظر خویش و همچنین استفاده های بایسته و نبایسته از نتایج و دستاوردهای تحقیقات علمی اش خواهد شد. هدف این مقاله مروری تبیین ملاحظات اخلاقی در پژوهش های آموزشی است.
در این مقاله مروری برای پیشنهاد ملاحظات اخلاقی در زمینه پژوهش های آموزشی، متون مرتبط با ملاحظات اخلاقی در پژوهش های آموزشی که در طی سال های 1999 تا 2013 منتشر شده اند و با استفاده از کلمات کلیدی ملاحظات اخلاقی، پژوهش آموزشی، راهنمای اخلاقی در منابع کتابخانه ای و پایگاه های اطلاعاتی همچون Eric، Medline و موتورهای جستجو نظیر Google Scholar جستجو و مورد بررسی قرار گرفته اند.
پس از بررسی اخلاق در حوزه پژوهش های آموزشی در سه بعد ارتباط با مشارکت کنندگان، طراحی، اجرا و انتشار نتایج و فرد پژوهشگر، بر طبق یافته های ما لزوم وضع دستورالعمل های حرفه ای و در صورت لزوم وضع قوانین و مقررات بیش از پیش برای جلوگیری از انحرافات احتمالی در مسیر پژوهش ضروری به نظر می سد. پژوهش ها باید زیر نظر کمیته های اخلاق پژوهش (که از سوی دانشگاه ها، موسسات و نهادهای مرتبط با حوزه پژوهش های آموزشی ایجاد شده اند)، انجام گیرند و این انجمن ها باید پژوهشگران آموزشی را ملزم به رعایت دستوالعمل ها نمایند. در پایان، ایجاد چنین کمیته هایی به منظور سر و سامان دادن به وضعیت اخلاق پژوهش در ایران نیز پیشنهاد می شود.