فرایند حرکت تکواژ به دلایل صرفی- واجی: بررسی نمونه ای در کردی کلهری

در طبقه بندی ینسن (1990) از فرایندهای صرفی- واجی در زبان های مختلف، شاید کمترین بسامد وقوع این فرایندها در میان زبان ها، مربوط به فرایند حرکت تکواژ به دلیل ملاحظات صرفی- واجی است که باعث تغییر ترتیب معمول تکواژها در صورت واژه می شود. در این مقاله، هدف معرفی نمونه ای از این فرایند نادر در کردی کلهری است. این پدیده در افعال پسوندی رخ می دهد که در ساختمان آنها، پی بست ضمیری سوم شخص مفرد به کار رفته باشد. به منظور مطالعه این پدیده، تعداد سی فعل پسوندی مورد بررسی قرار گرفته که در این مقاله از چهارده نمونه از آن ها استفاده شده است. پس از مشاهده رفتار پی بست ضمیری سوم شخص مفرد /-I/ در فعل های پسوندی مشخص شد که هرگاه ستاک فعل در زمان گذشته که مختوم به واج /i/ است، با شناسه سوم شخص مفرد، که تکواژ تهی است، بیاید، و در ساختمان فعل از پی بست ضمیری سوم شخص مفرد استفاده شود، این پی بست از جایگاه معمول خود، که پیش از پسوند فعلی /-I/ است، به پس از آن منقل می شود. دلیل این امر نیز التقای واکه های افراشته و سبک بودن پی بست ضمیری سوم شخص مفرد از نظر واجی است. پس از شکل گیری آرایش جدید تکواژها به این شکل، سایر افعال پسوندی که در ساختمان خود، پی بست ضمیری سوم شخص مفرد به کار می برند، به قیاس، آرایش جدید تکواژها را نیز پذیرفتند.