حضوری یا حصولی بودن علم ذاتی و فعلی خداوند به امور مادی نزد صدرالمتالهین

در کلمات صدرالمتالهین در خصوص حصولی یا حضوری بودن علم پیشین حق تعالی به مادیات دوگونه سخن رفته است: او در پاره ای عبارت ها به گونه ای سخن می گوید که گویا از قایلان به حصولی بودن این علم است و در پاره ای دیگر سخن وی گویای حضوری بودن این علم نزد وی می باشد. به نظر می رسد که نظر حقیقی او حضوری بودن این علم باشد ولی نه آن گونه که شیخ اشراق اعتقاد داشت، بلکه ملاصدرا نحوه تعلق این علم را از طریق وجود برتر حق تعالی نسبت به مادیات و علیت وی نسبت به آنها تبیین می کند. با این وجود، حتی برخی مبانی ملاصدرا نظیر اصل مساوقت علم و وجود به او این اجازه را می دهد که او این علم را به شیوه اشراقیون هم تبیین نماید.