مدیریت سیلاب فصلی در مخازن سدها

ایران در ناحیه ای خشک واقع شده است. با این وجود، حجم سیلاب چندروزه برخی رودخانه ها در سال های سیلابی معادل متوسط آورد سالیانه رودخانه می باشد. البته در اکثر موارد حجم سیلاب صدساله در مقابل احجام سدهای احداث شده یا در حال احداث اندک می باشد. بنابراین با استفاده از مدیریت فعال، خصوصیات فصلی و پیش بینی های کوتاه مدت و درازمدت هیدرولوژیکی، استفاده از مخازن برای ذخیره سیلاب به راحتی امکان پذیر می باشد. در این راستا استفاده از تراز نرمال متغیر ماهانه و سالانه می تواند استفاده بهینه از مخازن و استحصال هر چه بیشتر آب را ممکن سازد. برای دستیابی به این مهم استفاده کامل از امکانات نرم افزاری و روش های غیرسازه ای بایستی در دستور کار قرار گیرد. در این رابطه بایستی به خصوصیات فصلی روخانه های ایران توجه نمود که معمولا شرایط بسیار خوبی را برای ذخیره سیلاب در مخازن فراهم می کنند. در رودخانه هایی که سیلاب بهاره در اثر ذوب برف رخ می دهد، میزان ذخیره برفی حوزه می تواند فرصت بسیار خوبی برای مانور مخزن فراهم کند و در رودخانه هایی که بیشترین پتانسیل سیلاب در آذرماه می باشد، مخزن به علت مصارف تابستانی در شروع سیلاب دارای حجم قابل ملاحظه ای برای کنترل سیلاب می باشد. برای مثال سد درودزن در سیلاب آذرماه 1365 با دوره بازگشت چندصد ساله، به علت خالی بودن مخزن سرریز نداشت. تجربه بسیار موفق کنترل سیلاب با مخازن در ژاپن که 50 درصد مردمش در دشت های سیلابی زندگی می کنند و 75 درصد دارایی های آنها در این مناطق واقع شده است، می تواند در استفاده از مخازن برای کنترل سیلاب در ایران الگوی بسیار خوبی باشد، با توجه به این امر که سیلاب های رودخانه های ژاپن مانند رودخانه های ایران دارای پیک زیاد و حجم نسبتا کم می باشند. بعلاوه در صورت اختصاص حجمی از مخزن به کنترل سیلاب، با توجه به عدم قطعیت در برآورد سیلاب طراحی سدها، انعطاف پذیری سیستم افزایش یافته و می توان در صورتیکه حجم سیلاب های طراحی در سال های آینده کمتر برآورد شود، با افزایش تراز نرمال عمر مخزن را افزایش داد و این مسئله از نقطه نظر توسعه پایدار نیز بسیار بااهمیت است.