آیا کتابداران می توانند نقشی درکتاب درمانی ایفا کنند؟

کتاب درمانی از جمله روش های درمانی تکمیلی برای تسکین بیماران و افرادی است که با مشکلات روانی یا رفتاری درگیر هستند. این مطالعه به منظور پاسخ به پرسش «آیا کتابداران کنونی واجد صلاحیت های لازم برای انجام کتاب درمانی هستند یا خیر؟» انجام شده است. مطالعه حاضر از نوع مروری نقلی است، و داده های مورد نیاز از طریق مرور منابع مرتبط فارسی و انگلیسی باتاکید بر مقاله های فارسی حاصل تحقیقات انجام شده در داخل از مهرماه سال 1391 تا مهرماه سال 1392 خورشیدی گردآوری شده است. داده ها با استفاده از کلیدواژه های کتاب درمانی، کتابداران، و آموزش مراجعان و برابر نهاده های انگلیسی آنها (user education، librarians، bibliotherapy) جمع آوری گردید که در مجموع بالغ بر 60 منبع در بازه زمانی مذکور بازیابی شد. در این پژوهش آثار مرتبط با ویژگی ها و مهارت های ضروری برای یک درما نگر موفق و همچنین سر فصل های فعلی در مقاطع مختلف رشته علم اطلاعات و دانش شناسی و رشته کتابداری پزشکی مرور و تحلیل شد. در مجموع تعداد 13 مقاله فارسی، 14 مقاله انگلیسی، دو رساله انگلیسی، 2 وب سایت فارسی و 5 وب سایت خارجی در مطالعه و نگارش مقاله حاضر جمعا 36 منبع مورد استفاده قرار گرفت. تعداد سر فصل ها در کل 5 مورد و شامل سه سر فصل دور ه های کارشناسی، کارشناسی ارشد، و دکترا در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، و همچنین دو سرفصل دوره های کارشناسی و کارشناسی ارشد در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است. با وجود این که در این مطالعه، آثار و گزارش های منتشره در حوزه کتاب درمانی در ایران از سال 1357 شمسی به بعد مد نظر بوده است، بررسی های انجام شده نشان داد که سابقه این موضوع در ایران به دو دهه پیش می رسد و مجموعه آثار معتبر منتشر شده بر مبنای قضاوت در مورد نشریه و نویسندگان در این زمینه به عدد 15 نمی رسد. در سر فصل های موجود رشته علم اطلاعات و دانش شناسی و رشته کتابداری پزشکی هیچ درسی در ارتباط با موضوع کتاب درمانی وجود ندارد. به علاوه، کتابداران فعلی فاقد بسیاری از صلاحیت های لازم برای یک درمانگر موفق هستند. در شرایط کنونی کتابداران قادر به انجام کتاب درمانی به صورت مستقل نیستند. در شرایط کنونی و به لحاظ حساسیت روش کتاب درمانی ضرورت دارد کتابداران از استفاده از روش کتاب درمانی به صورت مستقل خودداری کنند. آن ها می توانند با کمک گروه متخصصان روانشناسی، مشاوره، پزشکی، و روانپزشکی اقدام به استفاده از این روش کنند. با توجه به ارتباط نسبی بین علم اطلاعات و دانش شناسی با کتاب درمانی و انگیزه ی بالای کتابداران، گروه های کتابداری با همکاری متخصصان حوزه پزشکی می توانند اقدام به تاسیس گرایش و یا رشته کتاب درمانی کنند.