شاخص سازی مبتنی بر مدل منطقی در زمینه مسائل اجتماعی

درساله ای اخیر، طراحی، ساخت و توسعه ی شاخص های اجتماعی به منظور هدایت سیاست ها و برنامه های اجتماعی به یک چالش تبدیل شده است. شاخص ها از واقعیت های موجود در جامعه ریشه می گیرند و واقعیت های اجتماعی را به کارگزاران و سیاست گذاران نشان می دهند و زمینه ی تجزیه و تحلیل برنامه های اجتماعی را فراهم آورده، همچنین قادرند تا ابعاد گسترده ی مسائل اجت ماعی را خلاصه نمایند. با توجه به ضرورت طراحی شاخص ها در حیطه ی مسائل اجتماعی، در این مقاله پس از مرور اسنادی که به گزارش و طبقه بندی شاخص های اجتماعی پرداخته اند، ضمن اشاره به کاستی های شاخص های مذکور، روشی علمی برای طراحی شاخص های اجتماعی پیشنهاد شده است.
در این مطالعه با استفاده از روش مرور سیستماتیک، منابع، مقالات و کتاب هایی که واجد معیارهای مورد نظر در این مطالعه: (زمینه ی شاخص های اجتماعی، شاخص سازی و مدل منطقی طراحی شاخص در زمینه مسائل اجتماعی همچنین دسترسی به متن کامل مقاله) بودند، مورد بررسی و مرور قرار گرفتند.
در این مقاله ضمن مرور تاریخچه طراحی شاخص ها و معرفی نمونه هایی از شاخص های ملی و بین المللی، مراحل هشتگانه ای مشتمل بر تعیین مسئله ی اجتماعی در چارچوب نظری و مدل منطقی، تعریف عملیاتی مسئله، تعیین مولفه ها و ارتباط میان آنها، گزینش مولفه برای طراحی شاخص، فرمول بندی و تعیین روایی و پایایی متغیرها و تهیه ی راهنمای سنجش و تفسیر شاخص، جهت ساخت شاخص های اجتماعی پیشنهاد شده است.
بررسی تجربه طراحی شاخص ها در سطوح ملی و بین المللی حاکی از آن است که تولید یک شاخص قابل قبول و کاربردی به طور معمول در بستر کارگروهی و مشارکت متخصصین حوزه های مرتبط به نتیجه مطلوب تری منجر خواهد شد. بنابراین کلیه مراحل طراحی شاخص نیازمند هم فکری و همکاری متخصصین علوم اجتماعی با سایر حوزه های مرتبط است.