مقایسه فرسایش پذیری خاک اراضی مارنی استان زنجان با استفاده از دستگاه شبیه ساز باران

اراضی مارنی شامل واحدهای مارنی سازندهای زمین شناسی بوده و در حدود 4438 کیلومترمربع از سطح استان زنجان معادل 20%) را تشکیل می دهند. در این مقاله به مقایسه فرسایش پذیری خاک اراضی مارنی استان زنجان با استفاده از دستگاه شبیه ساز باران پرداخته شده است. برای این منظور با گروه بندی و تلفیق نقشه های شیب، اقلیم و واحدهای مارنی سازندهای زمین شناسی در محیط نرم افزار ArcGIS9.3 اقدام به تعریف واحدهای کاری به تعداد 18 واحد شده و در عملیات صحرایی برای هر واحدکاری سه تکرار آزمایش با استفاده از دستگاه شبیه ساز باران به ابعاد کرت 1×1 متر و جمعا 220 آزمایش انجام گردید. داده های به دست آمده از عملیات صحرایی با استفاده از برنامه آماری SAS و روش آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی، روش تجزیه و تحلیل مدل های خطی (GLM Model)، آزمون F و روش مقایسه مقادیر میانگین دانکن مورد ارزیابی قرار گرفت. بررسی روابط بین زمان شروع، حجم و ضریب رواناب با مقدار تلفات خاک واحدهای مارنی نشان می دهد که معادله رگرسیونی آنها از نوع درجه دوم بوده و تا حدودی می تواند روند تغییرات را تفسیر نماید. تجزیه و تحلیل آماری داده ها نشان می دهد که اثر واحدهای مارنی، شیب و اقلیم بر مقدار تلفات خاک واحدهای کاری کاملا معنی دار می باشد. بر اساس مقایسه میانگین مقادیر به روش دانکن واحدهای مارنی از نظر مقدار تلفات خاک دارای اختلاف معنی داری می باشند. به طوری که واحد مارن پلیوسن (PL) و قرمز پائینی (OL) در یک گروه و واحد مارنی قم (OM)، واحد مارنی قرمز بالایی (Mu)، و مارن ائوسن (EM) هر کدام به تنهایی در یک گروه قرار می گیرند. در این واحدهای مارنی هرچقدر میزان سیلت موجود در آنها بالا باشد، فرسایش پذیری افزایش می یابد. زیرا سیلت چسبندگی ندارد و در اثر مرطوب شدن خاکدانه ها به سهولت شکسته شده و ذرات سیلت جدا و منتقل می شوند. به همین ترتیب اثر شیب و اقلیم بر مقدار رسوب تولیدی واحدهای مارنی معنی دار می باشند.