بررسی حقنه، تاریخچه، روش و اندیکاسیون‫های آن و مقایسه کاربردهای آن از دیدگاه طب سنتی و طب جدید

یکی از روش های درمانی در طب سنتی ایران حقنه است. حقنه به معنی فرستادن مایعات به بدن از راه مقعد و یا واژن است. این روش، قدمتی چند هزارساله دارد و از زمان بقراط و جالینوس از آن استفاده می شده ‫است. در طب نوین نیز حقنه تحت عنوان انما در تشخیص و درمان شماری از بیماری ها کاربرد دارد. هدف از این مقاله بررسی حقنه از دیدگاه طب سنتی، روش ها و اندیکاسیون‫های آن و مقایسه کاربردهای حقنه در طب سنتی و طب جدید است.
این تحقیق، مطالعه ای مروری است که با استفاده از کتاب های مرجع طب سنتی ایران مانند قانون، خلاصه‫الحکمه، طب اکبری، اکسیر اعظم و... و جست وجوی کلمات vasti و basti و enema در پایگاه های اطلاعاتی مطالب جمع آوری و دسته بندی شد.
بعد از بررسی های انجام گرفته مشخص شد که حقنه موارد استفاده وسیعی در طب سنتی دارد و در بیماری های اندام های گوناگون مانند سردرد، سرگیجه، سکته، صرع، دردهای کلیه و مثانه، دردهای مفاصل، سیاتیک، یبوست، زخم های روده ای، دفع مواد زاید به سمت پایین، درمان تب، مسمومیت و غیره کاربرد دارد. هم چنین در طب سنتی هند و چین از حقنه در درمان بیماری های گوناگون مانند بیماری های اسکلتی، بیماری های کلیوی، تناسلی و متابولیک استفاده می شود. در طب جدید نیز انما در موارد گوناگون تشخیصی مانند انواژیناسیون و سرطان های گوارشی به کار می رود.
با مقایسه کاربردهای حقنه در طب جدید و طب سنتی درمی یابیم که این روش در طب سنتی کاربردهای وسیع تری دارد و در درمان بسیاری از بیماری ها اعم از موضعی و سیستمیک نقش مهمی را ایفا می کند. بخشی از آن با پژوهش های انجام شده مورد تایید قرار گرفته ‫است و به نظر می رسد سایر اندیکاسیون‫های مطرح شده در منابع طب سنتی نیز جای تحقیق و بررسی داشته ‫باشند. با توجه به عوارض بسیار کم این روش درمانی و میزان موفقیت بالای آن در موارد بررسی‫شده، می توان پیشنهاد داد که این روش جایگزین درمان های تهاجمی و با عارضه شود.