بررسی بیماری پژمردگی شاخه درخت و نهال زیتون و کاهش جمعیت عامل بیماری با استفاده از روش آفتاب دهی خاک(Soil solarization) در استان های زنجان و گلستان

خشکیدگی شاخه در درختان، نهال ها و قلمه های زیتون در ایران و بسیاری از مناطق دنیا یکی از مهم ترین بیماری های زیتون محسوب می شود. این بیماری در بسیاری از مناطق زیتون کاری کشور از جمله زنجان (طارم)، گرگان و مشهد خسارات زیادی وارد می آورد و شیوع آن رو به گسترش است. به منظور مطالعه علل بیماری و کنترل آن، باغ ها و نهال های زیتون در دو استان زنجان و گلستان در طی سال های 1388،1389 و1390 بررسی شد. نمونه هایی از شاخه های خشک شده درختان زیتون (آلوده)، نهال های گلدانی با یک شاخه خشک و نیز خاک و ریشه گیاهان، جمع آوری شد و پس از ضدعفونی سطحی با هیپوکلریت سدیم نیم درصد، روی محیط کشت های عمومی PDA وSDA انتقال یافت. خاک مزارع و باغ های آلوده نیز با تهیه محلول خاک در محیط آب آگار، نیم گرم در یک لیتر، بررسی و سپس قارچ عامل بیماری جدا شد. به استناد مشخصات ظاهری قارچ، عامل بیماری Verticillium dahliae تشخیص داده شد. برای کنترل بیماری از روش آفتاب دهی (Soil Solarization) در مزرعه و بهره وری از آن در گلخانه به همراه کشت قلمه تهیه شده از درختان به نسبت مقاوم استفاده شد. اثر دو عامل، نوع بستر کشت (Solarized soil وNon-solarized soil) و منشا قلمه یا کولتیوار (حساس به ورتیسیلیوم و نسبتا مقاوم) با استفاده از آزمایش های فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در شرایط گلخانه ای انجام گرفت. برای این منظور، قلمه های نیمه خشبی مناسب هم اندازه از درختان آلوده و نیز نسبتا مقاوم زیتون تهیه شد. قلمه های زیتون در شرایط گلخانه میست، ریشه دار شده و سپس در گلدان های حاوی دو نوع بستر کشت شد. کاربرد آفتاب دهی به مدت دو تا شش هفته، جمعیت قارچ عامل بیماری را به شدت کاهش داد. متوسط جمعیت اندام های قارچ بعد از آفتاب دهی در خاک چهار ناحیه مطالعه شده در هر دو استان تا 30 درصد و بعد از شش هفته تا 75 درصد کاهش یافت. بدین ترتیب استفاده از خاک آفتاب دهی شده (Solarized soil) و همچنین تهیه قلمه از پایه های به نسبت مقاوم در کاهش بیماری مذکور روی قلمه های تولیدی بسیار موثر است.