بررسی عوامل موثر بر هیدروژئوشیمی آبخوان زاهدان با استفاده از روش های تحلیل عاملی، نمایه های اشباع و نمودارهای ترکیبی

آبخوان زاهدان در شمال حوضه آبریز زاهدان قرار دارد. بررسی کیفی منابع آب زیرزمینی این آبخوان به دلیل تامین بخشی از آب شرب، کشاورزی و صنعتی این شهر ضروری است. به منظور اجرای برنامه پایش منابع آب زیرزمینی و بررسی فرآیندهای کنترل کننده و تعین منشا کاتیون ها و آنیون های آب زیرزمینی این آبخوان، از 26 حلقه چاه بهره برداری نمونه برداری شد. سدیم، کلر و سولفات به ترتیب کاتیون و آنیون های غالب بوده و تیپ آب سدیم -کلروره و سدیم -سولفاته تیپ های غالب آب زیرزمینی این آبخوان هستند. تحلیل عاملی نتایج نمونه ها نشان می دهد که دو عامل اصلی طبیعی و انسانی در مهرماه به ترتیب 65/25 و 18/5 درصد و در بهمن ماه به ترتیب 58/82و 15/56درصدتغییرات کیفی آب زیرزمینی را کنترل می کند. عامل اول که مرتبط با فرآیندهای طبیعی تبادل یونی و انحلال است، با یون هایCa2+،Mg2+،Na+،Cl-، K+ وSO42- ارتباط داشته و عامل دوم که با یون هایNo3- و Ca2+ ارتباط دارد، به فعالیت انسانی بستگی دارد. در نمونه های مهرماه شاخص های اشباع کانی های کلسیت، ژیپس و دولومیت حالت تحت اشباع داشته و در بهمن ماه شاخص های کلسیت و دولومیت به ترتیب در بیش از 60 و 90 درصد نمونه ها حالت اشباع داشته ولی شاخص ژیپس در تمامی نمونه ها حالت تحت اشباع دارد. اشباع نبودن آب زیرزمینی آبخوان زاهدان نشان دهنده کافی نبودن زمان ماندگاری آب در آبخوان برای انحلال کانی ها می باشد. با توجه به عدم احداث شبکه جمع آوری فاضلاب در شهر زاهدان و دفع پساب توسط چاه های جذبی یون های SO4-2 و No3- در بیش از 70 در صد نمونه های آبزیرزمینی منشا غیرطبیعی (نفوذ فاضلاب) دارند.