ماهیت و اثر شرط وفای به عهد هنگام توانایی در قراردادها

رواج استفاده از شرط «عندالقدره و استطاعه» در برخی قراردادها، از قبیل: نکاح راجع به مهریه، سبب طرح این سوال می شود که چنین شرطی دارای چه ماهیتی است و چه آثاری دارد؟ شناسایی ماهیت و آثار شرط عندالقدره و استطاعه، باید با توجه به قواعد عمومی قراردادها و در چارچوب اصول و قواعد کلی، به انجام رسد و اختصاص به بحث نکاح ندارد.
بررسی اثر شرط «عندالقدره و استطاعه» در عقود تملیکی و عهدی، اعم از معوض و غیرمعوض، نشان می دهد که هرچند چنین شرطی، ممکن است به شرط صحت قدرت بر تسلیم، بسیار نزدیک باشد، اما ناتوانی طرفین عقد، اصولا یکی از شرایط صحت قراردادها نیست و با آن متفاوت است. درواقع، شرط عندالقدره و استطاعه مانند یک شرط تعلیقی، امری محتمل در آینده است و ناظر به اموری خارج از عقد می باشد. با وجود این، این شرط، سبب تعلیق در تحقق اثر اصلی عقد نمی شود، بلکه مسئولیت اجرا یا التزام به تادیه را به استطاعت یا توان مالی یکی از طرفین عقد معلق می نماید.