نوآوری های خواجه نصیرالدین طوسی در نظریه اعتدال

نظریه اعتدال یکی از نظریه های اخلاقی رایج نزد فیلسوفان مسلمان است. براساس این نظریه، همه فضایل اخلاقی در حد وسط قرار دارند و رذائل اخلاقی از افراط و تفرط پدید می آیند. با وجود اینکه فیلسوفان و علمای اخلاق اسلامی در طرح نظریه اعتدال متاثر از افلاطون و ارسطو بوده اند، ولی خود نیز صاحب ابتکارات و نوآوری های متعددی در این نظریه بوده اند. خواجه نصیرالدین طوسی را میتوان از جمله مبتکران در نظریه اعتدال دانست. از جمله ابتکارات او در علم النفس، تقسیمبندی چهارگانه قوای نفس و تعیین «عدالت» بعنوان فضیلت وظیفه عقل عملی است. ابتکار مهم او در نظریه اعتدال، عرضه تقریر جدیدی از قاعده اعتدال و اضافه کردن معیار کیفیت به آن و تعریف مفهوم «ردائت» است. ابتکار مهم دیگر او، تعیین سه جنس عالی افراط، تفریط و ردائت برای رذائل است که با در نظر گرفتن سه قوه نفس، تعداد اجناس عالی رذائل به نه جنس افزایش خواهد یافت. این ابتکارات خواجه نصیر توسط حکمای پس از او مورد تبعیت قرار گرفت.