کاربرد ویژگی های دانه بندی رسوبات بادی در تعیین مورفولوژی تپه های ماسه ای همگن براساس تحلیل های آماری دو و چند متغیره (مطالعه موردی: ارگ کاشان)

ارگ ریگ بلند کاشان، یکی از معدود مجموعه های ماسه ای مهم ایران به شمار می آید. به منظور تعیین همگنی ویژگی های تپه های ماسه ای مختلف در ارگ کاشان، ابتدا با استفاده از پایگاه Google earth، عکس های هوایی و نیز بازدیدهای میدانی، نقشه مرفولوژی منطقه ی مورد مطالعه تهیه شد. سپس به منظور تعیین متغیرهای آماری مختلف انواع تپه های ماسه ای، نمونه برداری از رسوبات بادی در اشکال مختلف تپه های ماسه ای صورت گرفت. بررسی شاخص های دانه بندی (گرانولومتری) نمونه ها براساس روش الک خشک انجام گرفت و با استفاده از نرم افزار Gradistat پارامترهای آماری از قبیل قطر میانگین، جورشدگی، کج شدگی، کشیدگی،d10 و d90 تعیین و مهم ترین متغیرهای موثر در گروه بندی تپه ها براساس ویژگی های دانه بندی بر مبنای شاخص های لامبدا و ضرایب کانونیک تعیین شد. نتایج نشان داد که تنها دو متغیر جورشدگی و کشیدگی از نظر آماری توانایی جداسازی تپه های مختلف را دارند (با دقت حدود 57 %). بنابراین با توجه به دو شاخص جورشدگی و کشیدگی طبقه بندی همگنی تپه ها به روش تحلیل خوشه ایانجام شد. نتایج نشان داد که تپه های ماسه ای تثبیت شده (بارخانی) در گروه مجزا قرار می گیرند. این مسئله به دلیل تاثیر شرایط ناشی از استقرار پوشش گیاهی از یک سو و توانایی باد در حمل ذرات ریز دانه تر و به جای ماندن ذرات درشت دانه بیشتر در این مناطق است. همچنین به منظور بررسی همگنی تپه های ماسه ای به روش آنالیز دو متغیره، نمودارهای بایوپلات ترسیم و مشخص شد شاخص هایی همچون d10 وd90 نیز به طور گرافیکی و بصری قابلیت تفکیک را دارا هستند ولی از نظر آماری چنین نیست. نتایج نشان دهنده قابلیت روش های چند متغیره در طبقه بندی تپه های ماسه ای است. آنچه مسلم است استفاده از روش های چند متغیره می تواند به طور کمی تپه های ماسه ای را طبقه بندی کرد و نظرات کارشناسی را به حداقل رساند.