ارزیابی کمی شدت فرسایش آبی با استفاده از مدل منطقه ای برآورد فرسایش و تولید رسوب (مطالعه موردی: حوزه آبخیز نیر، اردبیل)

در مطالعات فرسایش خاک نحوه ارزیابی خطر فرسایش و پهنه بندی اراضی به درجات با شدت های مختلف فرسایش از طریق مدل سازی اهمیت فراوانی دارد. در این تحقیق، مدل منطقه ای ارائه شده برای ارزیابی رفتار و خطر فرسایش آبی و نیز برآورد فرسایش و رسوب منطبق با ویژگی های منطقه تحقیق ارزیابی شد. این مدل نخست در حوزه آبخیز بالغلی چای، در مجاورت منطقه تحقیق، ارائه شد. مدل سازی فرسایش و تولید رسوب منطقه با الگوگرفتن از مدل MPSIAC به انجام رسید و در فرمول بندی مدل جدید از هشت عامل موثر در فرسایش آبی منطقه استفاده شد. این عوامل عبارت اند از: حساسیت به فرسایش سازند زمین شناسی، فرسایش پذیری خاک، فرسایندگی باران، فرسایندگی رواناب، پستی و بلندی، تراکم آبراهه ها، شاخص تفاوت پوشش گیاهی (NDVI)، و وضعیت زمینی فرسایش. در مدل ارائه شده، از مجموع امتیازات عوامل هشتگانه مقدار M به دست می آید که با استفاده از رابطه نمایی آن با مقدار رسوب، در نهایت، مقدار فرسایش و رسوب تولیدی منطقه محاسبه می شود. مقدار متوسط رسوب ویژه برآوردشده با استفاده از مدل ارائه شده برای حوزه آبخیز نیر 29/70 تن بر کیلومتر مربع در سال است. مقایسه این مقدار رسوب برآوردشده با مقدار اندازه گیری شده آن در ایستگاه هیدرومتری نیر نشان دهنده وجود اختلاف 11/7 تن بر کیلومتر مربع در سال است، که در واقع بیشتر برآورد شده است. بنابراین، درصد خطای مدل در منطقه مطالعاتی 25/11+ درصد است.