جایگاه چینه ای، خاستگاه و ویژگی های افقهای کانه زایی منگنز در توالی آتشفشانی- رسوبی کرتاسه پسین، جنوب - جنوب غرب سبزوار

توالی آتشفشانی- رسوبی کرتاسه پسین در جنوب- جنوب غرب سبزوار میزبان کانه زایی های متعدد منگنز است. این توالی را می توان از جهت موقعیت چینه ای، سن و جنس سنگها به دو بخش پایینی و بالایی تقسیم کرد. بخش زیرین یا واحد K2tv به طور عمده از رسوبات عمیق دریایی با میان لایه هایی از سنگهای آتشفشانی تشکیل یافته است. سنگهای رسوبی این بخش شامل توفهای سیلیسی، چرت، شیل و ماسه سنگ بوده و سنگهای آتشفشانی آن شامل پیروکلاستیک هایی با ترکیبات مختلف و گدازه های ریولیتی، داسیتی تا آندزیتی می باشد. بخش بالایی یا واحد LMV از سنگهای آهکی- مارنی- آتشفشانی تشکیل یافته و به صورت هم شیب بر روی بخش زیرین (K2tv) قرار می گیرد.
کانه زایی های منگنز در توالی آتشفشانی- رسوبی میزبان بر اساس جایگاه چینه ای، سن نسبی و نوع سنگ میزبان ماده معدنی در دو افق قرار می گیرند: افق اول (Mn Ia، Ib) که کانسارهای بنسبرد، چشمه فریزی، گفت، منگنز گستر خاور زمین، همایی و نوده را در بر می گیرد، در بخش زیرین توالی (واحد K2tv) قرار داشته و سنگ میزبان ماده معدنی در آن واحدهای توفی قرمزرنگ است. افق دوم (Mn II) که دربردارندهء کانسارهای منگنز ذاکری، چشمه سفید، محمدآباد عریان و چاه ستاره است، در بخش بالایی توالی (واحد LMV) قرار می گیرد. سنگ میزبان ماده معدنی در این افق توف مارنی-کربناتی می باشد.
ژئومتری و شکل پیکره های معدنی در کانسارهای مختلف به صورت چینه سان و لایه ای شکل و همخوان و هم روند با لایه بندی سنگهای میزبان بوده و بافت ماده معدنی شامل توده ای، عدسی شکل، نواری، لامینه و دانه پراکنده می باشد. کانی شناسی ماده معدنی در دو افق کانه دار ساده و تقریبا مشابه هم بوده و به طور عمده شامل پیرولوزیت، پسیلوملان و براونیت است. کانی های باطله عمدتا شامل کانی های تشکیل دهنده سنگ میزبان یعنی کوارتز، فلدسپار و کلریت می باشند. داده های ژئوشیمی، ساخت و بافت، موقعیت چینه ای و ویژگی های سنگ شناسی سنگهای میزبان کانسارها نشان دهنده تشکیل ذخایر منگنز منطقه جنوب- جنوب غرب سبزوار به صورت رسوبی- برون دمی است.