بررسی امنیت آبی در اقلیم های خشک از دیدگاه شاخص رد پای آب (مطالعه موردی: استان خراسان جنوبی)

در استان خراسان جنوبی با متوسط بارندگی سالانه 180 تا 200 میلی متر و میانگین تولید سالانه بیش از 490 هزار تن محصولات کشاورزی، بیش از 138 میلیون مترمکعب اضافه برداشت ازسفره های آب زیرزمینی صورت می گیرد، به طوری که از تعداد 24 دشت مستقل استان، 13 دشت ممنوعه، 2 دشت ممنوعه بحرانی و برای 3 دشت نیز پیشنهاد ممنوعیت ارایه شده است. در این پژوهش میانگین آب مجازی محصولات کشاورزی استان خراسان جنوبی حدود 1312 متر مکعب برای تولید هر تن محصول و بهره وری آب کشاورزی kgm-3 62/0 است. در نتیجه مبادلات محصولات کشاورزی، در سال های 87 تا 91 برنج بیش ترین حجم واردات معادل 76/7 میلیون مترمکعب آب را به شکل مجازی به استان وارد کرده است. طی این دوره حجم آب مجازی صادراتی محصولات کشاورزی از 5/24 تا 2/17 میلیون متر مکعب کاهش یافته است که رب گوجه فرنگی، سیب زمینی، سیب درختی بیش ترین سهم صادرات آب مجازی را به خود اختصاص داده است. با توجه به جمعیت 662،534 نفری استان در سال 1390، نیاز خالص آبی برای امنیت غذایی استان حدود 723 میلیون متر مکعب است. این رقم در شرایطی است که راندمان 100 درصد بوده و گیاهان در شرایط بدون تنش شوری و خشکی، آفات و بیماری ها رشد کنند. برای حصول امنیت غذایی، نیاز به تامین حدود 448 هزار تن انواع محصولات غذایی است که با درنظر گرفتن شرایط واقعی و راندمان 35 درصد، معادل 2065 میلیون متر مکعب آب به فرم مجازی است. کل حجم شاخص ردپای آب در استان 1142 میلیون متر مکعب است که به ازاء هر نفر 7/1723متر مکعب در سال برآورد گردید