واکاوی همدید پیدایش و گسترش توفند حاره ای فت در جنوب غرب آسیا

در خرداد 1389 منطقه خاورمیانه توسط توفند حاره ای موسوم به فت مورد تهاجم قرار گرفت که خساراتزیادی را به سواحل کشور عمان، پاکستان و به مقدار کمتر بر سواحل جنوب شرقایران وارد ساخت[1]. هدف این پژوهش واکاوی چگونگی پیدایش چرخند فت و تعیین مسیر حرکت آن براساس قاعده کشش و رانش، به همراه سنجش اثرات آن بر دو فراسنج بارش و دما است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی با استفاده از واکاوی نقشه های همدید مراکز [2]/NOAA3ESRL[3] به همراه تفسیر تصاویر سنجنده های تی، آر، ام[4] در باندهای مرئی و ترکیبی در طول حیات توفان فت است. نتایج پژوهش نشان داد که توفند حاره ای فت در جنوب غرب شبه قاره هند با فشار مرکزی 1002 هکتوپاسکال در اطراف هسته آبگرم در مرکز اقیانوس هند شمالی در درون شارش بادهای موسمی شکل گرفته است. همچنین در واکاوی مسیر حرکت این توفند مشخص شد، که جابجایی پهنه های تغییرات فشار در ترازهای پایینی و میانی جو و ارتباط آن با میزان حرکات قائم (امگا) در ترازهای مذکور نقش موثری در تعیین مسیر حرکت آن داشته است، به شکلی که با تحلیل ارتباط میان این دو مولفه (تغییرات امگا و فشار) می توان گذرگاه توفند فت را تعیین نمود. در بررسی اثرات توفند مشخص گردید ناهنجاری های منفی دما تا تراز 850 هکتوپاسکال به سبب فرآیند تبخیر شدید ناشی از همرفت قوی هوای مرطوب به 8- درجه سلسیوس نسبت به شرایط نرمال رسیده است، اما در تراز 500 هکتوپاسکال به علت آزاد شدن انرژی نهان ناشی از بخارآب ناهنجاری دما، مثبت و در حدود 4+ درجه سلسیوس بوده است. از طرف دیگر پهنه های بیشینه بارش، همخوانی زیادی با مراکز صعودی هوا در لایه های پایینی و میانی جو دارد، به شکلی که جابجایی هسته های بارشی با میزان حرکت و قدرت صعودی سامانه در تراز 500 هکتوپاسکال ارتباط زیادی را نشان می دهد