مفسران قرآن و فهم روشمندانه از متن

خداوند در زبان دینی، وجود برتر است و نه تنها ذات مقدس، بلکه صفات و کلام او را در قیاس با سایر موجودات نمی توان شناخت. آیات وحیانی هرچند کلام خدا، اما خطاب به آدمی و برای رساندن او به کمال و سعادت حقیقی محسوب می شوند و فقط با درک و فهمی دارای ضابطه جذب فطرت الهی وی خواهند شد. لذا فهم متن وحیانی و درک مراد جدی خداوند، انسان را در مسیر آگاهی صحیح و هدایت واقعی قرار می دهد. از روش های رایج فهم در عصر حاضر، فهم هرمنوتیکی از متن است که برخلاف ادعای برخی مبنی بر ابتکار آن از سوی غربیان، از دیرباز مبانی و روش هایی از آن توسط مفسران و اندیشمندان مسلمان به کار گرفته شده است. این نوشتار به بررسی اجمالی فهم روش مندانه، و نه صرفا و اصطلاحا هرمنوتیکی، مفسران از کلام الهی پرداخته، نتیجه می گیرد که تفسیر قرآن گاه به راستی امری سهل و ممتنع می نماید؛ زیرا عوامل گوناگونی در فهم مفسر دخیل و موثرند و دلیل اختلاف نظر مفسران در تفسیر آیات و فهم معارف قرآن اغلب به حضور یا عدم حضور و شدت و ضعف این عوامل در مقدمات تفسیر هر یک ارتباط دارد، عواملی مانند ادبیات آیات و بلاغت آن، جغرافیای متن (فضا و اسباب نزول آیات)، شخصیت مفسر، دیدگاه ها و زمانه او.