روش شناسی محمدبن زکریای رازی در دانش گیاه شناسی

گیاه شناسان مسلمان، در آثار خود، به صورت پراکنده و نامنظم، اطلاعات فراوانی ارائه داده اند. با توجه به این که در تمدن اسلامی، رازی، یکی از برجسته ترین پیشگامان عرصه دانش گیاه شناسی می باشد، در این مقاله، برای اثبات این فرضیه که گیاه شناسان مسلمان، روشی خاص و منحصر به فرد در مطالعات گیاه شناسی داشته اند، آثار شاخص او، الحاوی فی الطب، المنصوری فی الطب و منافع الاغذیه مورد مطالعه قرار گرفته است.
روش پژوهش، توصیف تطبیقی با تحلیل نتایج است. در این روش، ابتدا اطلاعات پراکنده در این آثار جمع آوری، سپس طبقات، ریخت شناسی و اکولوژی گیاهان ترسیم شده است، نهایتا با تطبیق این اطلاعات با دانش جدید، روش رازی مورد ارزیابی و تحلیل قرار گرفت.
روش رازی، بررسی مستقیم یک گیاه در محیط رویشی آن می باشد. او از طریق مشاهده مستقیم و تجربی، توصیف دقیقی از اندام ها و زیست گاه های مناسب گیاهان ارائه داده است. ثبت دقیق و منظم این اطلاعات، توام با جزئیات در ذیل هر گیاه، پایان بخش روش علمی او در گیاه شناسی است.
روش رازی قابل تطبیق با روش گیاه شناسی نوین است. روش علمی، معیارهای مشخص توصیفی و اصطلاحات تخصصی آثار او، در متون گیاه شناسی اسلامی، مورد استناد بوده است. تنها نقطه ضعف، عدم پرداختن به مباحث فیزیولوژی گیاهی است.