تشبیه و تنزیه نزد ابن عربی و اسپینوزا

تشبیه و تنزیه به چگونگی فهم انسان از اسماء و صفات حق تعالی مربوط می شود و ریشه های این بحث را میتوان در وحی الهی و کتب مقدس یافت. در عالم اسلام، آیات تشبیهی و تنزیهی قرآن، زمینه بحثهای فراوانی را میان متکلمان مسلمان فراهم آورد. در قرون وسطای مسیحی نیز کتاب مقدس و همچنین اندیشه های فیلسوفان آن دوره درباره روش های ایجابی و سلبی در شناخت خداوند، مباحثاتی را بر سر صفات الهی برانگیخت. ابن عربی و اسپینوزا، هرچند اندیشمندانی از دو سنت فکری متفاوتند؛ چنانکه یکی عارفی شهودی و دیگری فیلسوفی عقلگراست، اما هر دو با مبنایی یگانه انگارانه به شناخت خداوند، اسماء و صفاتش میپردازند و درخصوص تشبیه و تنزیه، رویکردی مشابه دارند و هر دو قائل به تشبیه و تنزیه هستند. در نوشتار حاضر، ابتدا نظر ابن عربی و اسپینوزا در باب تشبیه و تنزیه آمده و سپس نظر آن دو تحلیل و مقایسه شده است.